KONFERENCJA WASZYNGTOŃSKA
Konferencja paryska nie rozwiązała wielu problemów związanych z zakończeniem pierwszej wojny światowej, w sposób jakiego życzyły by sobie Stany Zjednoczone. W szczególności postanowienia konferencji umacniające wpływy japońskie na terytorium Chin oraz przyznanie Japonii szeregu wysp i archipelagów na Pacyfiku ograniczały możliwości polityczne USA na Dalekim Wschodzie .Była to jedna z przyczyn , dla których senat amerykański nie ratyfikował traktatu wersalskiego. Z tego też względu dyplomacja amerykańska zażądała ponownej konferencji międzynarodowej , która rozpatrzyłaby szereg problemów dotyczących Dalekiego Wschodu i stworzyła zaporę dla wzrostu ekspansji japońskiej w tym rejonie
Zwołane do Waszyngtonu spotkanie przedstawicieli dziewięciu państw, odbywające się od listopada 1921do lutego 1922. poświęcone było więc sytuacji na Dalekim Wschodzie i w rejonie Pacyfiku oraz zbrojeniom morskim. W konferencji tej udział wzięli –oczywiście obok delegacji Stanów Zjednoczonych, która występowała w roli inicjatora i gospodarza; przedstawiciele Belgii, Chin, Francji, Holandii, Japonii, Portugalii, Wielkiej Brytanii i Włoch.
Podobnie jak i w obradach konferencji paryskiej także tutaj nie brali udziału przedstawiciele Rosji , ponieważ rząd rosyjski nie był uznawany za legalny przez uczestników konferencji.
Podstawowymi problemami poruszanymi podczas tej konferencji były: spór pomiędzy Japonii a USA i państwami europejskimi, dotyczący polityki mocarstw wobec Chin oraz różnice zdań między największymi krajami co do parytetu tonażu flot wojennych.
Najwcześniej, bo 13 grudnia 1921, USA, Wielka Brytania, Japonia i Francja osiągnęły porozumienie w mniej istotnej kwestii wspólnej obrony wysp posiadanych przez te państwa na Pacyfiku ( dziesięcioletni układ w tej sprawie wszedł w życie 10 sierpnia 1923 ). Dwa znacznie ważniejsze układy negocjowano przez kolejne dwa miesiące i ostatecznie zawarto 6 lutego 1922 roku. Pierwszy z nich, podpisany przez wszystkie dziewięć państw, dotyczył Chin. Sygnotariusze deklarowali w nim wolę utrzymania suwerenności i nienaruszalności terytorialnej tego państwa oraz podkreślali utrzymanie lansowanej przez Stany Zjednoczone polityki otwartych drzwi – czyli prawa do swobodnej i równej dla wszystkich penetracji ekonomicznej tego państwa. Przyjęcie porozumienia w tym kształcie było porażką Japonii, która zmuszona była oddać Chinom, zagarnięte w czasie pierwszej wojny światowej byłą kolonię niemiecką Kiau- czau oraz zrezygnować z planowanego pozyskania Szantungu.
Dzięki uchwałom konferencji waszyngtońskiej. Stany Zjednoczone otrzymały dogodną pozycję do penetracji gospodarczej i politycznej na Daleki Wschodzie. Mimo sprzeciwów ze strony Wielkiej Brytanii i Francji, odnośnie ograniczania strefy wpływów Japonii państwa te musiały ostatecznie uznać stanowisko amerykańskie.
Drugi z układów podpisanych 6 lutego 1922 dotyczył zbrojeń morskich. Pięć najsilniejszych państw ustaliło w nim między sobą na okres 10 lat limit tonażu flot wojennych w następujących proporcjach :USA – 5, Wielka Brytania- 5, Japonia – 3, Francja- 1,75, Włochy- 1,75.Ograniczono też wyporność pancerników do 35 ton, zaś kaliber artylerii morskiej do 16 cali ( 406mm ). Przyjęcie takich proporcji było sukcesem USA, które dorównały tonażem najsilniejszej dotąd na świecie artylerii angielskiej i symbolizowało zmierzch imperium brytyjskiego. Nie znalazły jednak tutaj zaspokojenia aspiracje Japonii, która dążyła do posiadania marynarki wojennej porównywalnej z amerykańską i brytyjską.
Należy nadmienić, że cztery mocarstwa Francja, Wielka Brytania Stany Zjednoczone i Japonia podpisały traktat, który stwierdzał wzajemną ich odpowiedzialność za bezpieczeństwo Chin i strefy na Pacyfiku. Wyniki konferencji waszyngtońskiej wzbudziły w Japonii – która czuła się upokorzona – duże niezadowolenie i po 1926 roku, kiedy na tron cesarski wstąpił Hirohito, stały się jedną z przyczyn narastania w tym kraju nastrojów antyzachodnich i militarystycznych.
Podsumowując konferencja waszyngtońska była przedłużeniem systemu wersalskiego na obszary Dalekiego Wschodu i zakończyła ostatecznie proces kształtowania się układu sił w świecie po pierwszej wojnie światowej.
