Kongres wiedeński

 

 

 

Kongres wiedeński (1815) zgromadził monarchów i dyplomatów państw zwycięskiej antynapoleońskiej koalicji, wśród których najważniejszą rolę odegrali: minister spraw zagranicznych Austrii Klemens ks. Metternich, kanclerz Prus Karl von Mardenberg, minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii Robert Castlereagh , kanclerz Rosji Karol Nesselrode, a z czasem także minister spraw zagranicznych Francji Charles de Talleyrand.

Zmęczona długoletnimi wojnami Europa oczekiwała ustanowienia trwałe-go porządku politycznego. Dla polityków zebranych w Wiedniu porcądek ten miał się opierać na dwóch zasadach; równowagi europejskiej i legitymizmu.

Zasada równowagi oznaczała, iż żadne z mocarstw europejskich nie powinno osiągnąć przewagi nad innymi. Orędownikiem tej koncepcji była przede wszystkim Wielka Brytania, stosująca ją w swej polityce zagranicznej już od XVIII w. Traktowała ją zresztą w dobie pokongresowej bardzo mechanicznie: odpowiedzią na sojusz Prus i Rosji było zbliźenie Austrii, Francji i Wielkiej Brytanii.

Legitymizm, druga z kongresowych zasad, uznawał boską legitymację do sprawowania władzy monarszej, przeciwstawiając się rewolucyjnym hasłom suwerenności ludu i prawa narodów do stanowienia o sobie. Tak więc władcy, których usunęła rewolucja bądź Napoleon, mieli powrócić na tron; respektowanie praw monarchów oznaczało też zwrot zabranych im w czasach rewolucji terytoriów (w praktyce kłóciło się to często z zasadą równowagi).

Jesienią 1815 r. został podpisany akt Świętego Przymierza. Przystąpiły do niego wszystkie państwa europejskie prócz Turcji, Państwa Kościelnego i Anglii. Ta ostatnia, mimo iż formalnie nie należała do Przymierza, brała udział w jego kongresach. Pozycję mocarstwową w Europie zajęła Austria, wielkie, spełnione po latach możliwości otwierały się przed Prusami. Po ugruntowaniu swej pozycji w Europie z planaxni ekspansji terytorialnej w innych rejonach świata zaczęta występować Rosja, stając do rywalizacji z Anglią.

Święte Przymierze miało zacieśniać więzy między mocarstwami i gwa-rantować powiedeński ład. W swej idei stanowiło próbę stworzenia zasad współpracy europejskiej i mimo że w istocie konserwatywne, nie było wymierzone w „ludy Europy”, choć taki jego obraz przekazała romantycz-na historiografia niemiecka, podobnie jak i polska nauka historyczna, rozpatrująca problem wyłącznie z punktu widzenia polskiej racji stanu.

Postanowienia kongresu wiedeńskiego

utworzenie Związku Niemieckiego, z udziałem 34 ( potem 35 ) państw i 4 wolnych miast, pod przewodnictwem Austrii

włączenie do Prus 2/3 terytorium Saksonii oraz Torunia, Gdańska a także departamentów poznańskiego i bydgoskiego z dawnego Księstwa Warszaws-kiego

utworzenie Królestwa Polskiego (z części ziem dawnego Księstwa Warszaws-kiego), połączonego unią personalną z Rosją

utworzenie Wolnego Miasta Krakowa (pod protektoratem trzech zaborców), przyłączenie Lombardii, Wenecji i Dalmacji do Austrii

utworzenie Królestwa Obojga Sycylii

przywrócenie Państwa Kościelnego papieżowi

połączenie Belgii z Holandią

utworzenie Federacji Szwajcarskiej

włączenie Finlandii do Rosji