WĘGRY
Powierzchnia:
93 000 km2
Położenie:
45o48`-48o40` szer. geogr. płn.
16o05`-22o55` dł. geogr. wsch.
Ludność:
10 289 000
Gęstość zaludnienia:
111 osób na 1 km2
Stolica i największe miasto:
Budapeszt – 2 009 000 mieszkańców
Język:
Węgierski
Towary importowane:
Maszyny i urządzenia, środki transportu, żelazo i stal, ropa naftowa, produkty naftowe, wyroby chemiczne
Towary eksportowane:
Maszyny i urządzenia, środki transportu, owoce i warzywa, produkty rolnicze, żelazo i stal, leki
Waluta:
Forint (1 forint = 100 fillerów)
Produkt krajowy brutto:
26 060 mln USD
Ustrój:
Republika
UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI
Węgry przypominają swoim kształtem rozległą czarę, otoczoną niewysokimi górami. Warunki geograficzne są określone w głównej mierze przez Dunaj. Na wschód od Dunaju rozpościera się Wielka Nizina Węgierska zajmująca połowę kraju, odwadniana przez Cisę i jej dopływy. Nizina znajduje się poniżej 200 m nad poziomem morza i obejmuje rozległe tereny o żyznych, lessowych glebach. Cisa i Dunaj często wylewają. Wśród niewysokich wzgórz zamykających nizinę od północy znajduje się najwyższy szczyt Węgier – Kekes (1015 m n.p.m.). na zachód od doliny Dunaju teren jest bardziej zróżnicowany – wzgórza rozdzielają rozległe niziny. Tu też położone jest jezioro Balaton o powierzchni około 600 km2. balaton jest największym jeziorem w Europie Środkowej, obfituje w liczne cenne gatunki fauny i flory. Chociaż dolina Dunaju jest dobrze zagospodarowana, około 18% powierzchni zajmują lasy.
KLIMAT
Węgry podlegają wpływom wilgotnego kontynentalnego, który przynosi mroźne zimy i gorące lata. Jednak nawet w głębi kraju zaznaczają się wpływy klimatu morskiego. W Budapeszcie średnia temperatura lipca wynosi 22oC, a stycznia -1oC. Deszcze padają często. Budapeszt otrzymuje około 600 mm opadu, a latem często występują burze. Chłody zimowe są nierzadko przerywane okresami cieplejszymi. Zimą pokrywa śnieżna utrzymuje się od 30 do 40 dni, a Dunaj bywa niekiedy całkowicie zamarznięty.
TRANSPORT
Sieć kolejowa na Węgrzech liczy 7 750 km, z czego 2 277 km jest zelektryfikowana. Transport kolejowy wciąż odgrywa główną rolę w przewozach towarowych, ale coraz większe znaczenie zarówno w przewozach towarowych, jak i pasażerskich ma 29 700 km dróg kołowych. Budapeszt i Dunaujvaros są ważnymi portami śródlądowymi. Ważnym przewoźnikiem są Węgierskie Linie Lotnicze Malev.
BOGACTWA NATURALNE
Węgry nie mają zbyt dużo surowców naturalnych. Ropa naftowa i gaz ziemny są eksploatowane w okolicach Szegedu i Zala. 14 mln ton węgla brunatnego pochodzi z wyżyn z okolic Miskolca, a 2 mln ton węgla kamiennego z kopalń w okolicach Peczu. Występują tu także złoża boksytu, rudy żelaza i odkryta niedawno miedź.
ENERGETYKA
79% energii elektrycznej pochodzi z elektrociepłowni, a jedynie 1% z hydroelektrowni (koło Vac). 20% energii dostarcza elektrownia jądrowa w Paks – głównym centrum ambitnego programu atomowego Węgier.
PRZEMYSŁ
Kraj ubogi w surowce mineralne, niewielkie ilości boksytów i rud żelaza. Najważniejszy surowiec tego kraju to węgiel brunatny. Przemysł węgierski w warunkach ustroju socjalistycznego, a więc do 1990r., był nastawiony przede wszystkim na masową produkcję niewysokiej jakości dóbr i z trudem konkurował nawet na swoich tradycyjnych rynkach, takich jak państwa należące do Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej i kraje byłej Jugosławii. Przemysł metalowy rozwija się dziki hutom w Mskolcu i aluminium w Szekesfehervar. Zagraniczne inwestycje wspomagają istniejące zakłady, takie jak, na przykład zakłady autobusowe (Węgry były w swoim czasie jednym z największych w Europie eksporterów autobusów). Pomimo spadku produktu krajowego brutto w latach 1991 – 1993, Węgry wprowadzają w życie program odbudowy międzynarodowego zaufania, otrzymały duże pożyczki w 1993 r. z Międzynarodowego Funduszu Walutowego.
ROLNICTWO
Węgry są krajem samowystarczalnym pod względem produkcji żywności. 57% powierzchni kraju zajmują ziemie orne, a łąki i pastwiska stanowią 13%. Dzięki obfitym opadom i wysokiej temperaturze latem dolina Dunaju należy do bardzo wydajnych rolniczo obszarów. Uprawia się tu kukurydzę, pszenicę, jęczmień, żyto, owies, buraki cukrowe i słoneczniki, a również ryż na nawodnionych terenach w dolinie Cisy i Keresz. Uprawa warzyw i owoców dominuje w okolicach Kiskunsagi na południe od Kecskemet, a winnice koło Peczu i nad Balatonem dostarczają win na eksport. Węgierski tokaj i „Egri bikavri” są bardzo popularne w kraju, a także poza jego granicami. Świnie i drób hoduje się w całym kraju, a owce i bydło na mniej żyznych terenach – wyżynnych i piaszczystych. Węgry są głównym eksporterem brojlerów. 18% powierzchni kraju jest zalesione, a przemysł meblarski i papierniczy zlokalizowany jest poza nizinami. Rolnictwo podlega zasadniczym przemianom od czasu upadku ustroju socjalistycznego, chociaż jeszcze w 1993 r. 3% gospodarstw stanowiło własność państwa, a 47% było spółdzielczych.
TURYSTYKA
Turystyka na Węgrzech staje się przemysłem. Rozwija się zwłaszcza w okolicach Balatonu, dużego jeziora o powierzchni 590 km2 oraz na obszarach leśnych, gdzie żyje wiele cennych gatunków flory i fauny. Wielu turystów przybywa do stolicy – przepięknie położonego Budapesztu, gdzie można podziwiać wspaniałe zabytki oraz chłonąć urokliwą atmosferę tego miasta.
MIASTA
Buda i Peszt, powstałe na przeciwległych brzegach Dunaju jako oddzielne miasta, są dziś połączone mostami. Stolica, odbudowana po zniszczeniach wojennych (Hitler ogłosił Budapeszt twierdzą, a dwie dywizje SS usiłowały bronić miasta przed Armią Czerwoną), stała się ważnym ośrodkiem turystycznym o bogatym życiu kulturalnym. Działają tu także ośrodki kultury cygańskiej (5% mieszkańców Węgier to Cyganie). Drugim, co do wielkości miastem Węgier jest Debreczyn (217 364 mieszkańców) położony na wschodzie kraju, w pobliżu granicy z Rumunią. Jest to zarówno duży ośrodek kulturalny, jak i miasto przemysłowe. Miskolc (209 807) jest ośrodkiem przemysłu ciężkiego. Inne duże miasta to Szeged (177 000) i Pecz (169 000).
