Za sprawą wzajemnego przenikania się kultury późnego antyku, chrze-ścijaństwa z wpływami pogańskimi, w Europie pomiędzy V a X wiekiem ukształtowała się kultura średniowieczna. Upadek kultury antycznej na skutek zmian zachodzących w Europie, doprowadził do stopniowego zaniku życia in-telektualnego (nawet wśród ludzi świeckich). Postawa ta zasadniczo wpłynęła na uproszczenie i zubożenie dotychczasowego dorobku kulturalnego. W wyniku zaistniałych przemian począwszy od V/VI w. kulturę średniowieczną można rozgraniczyć na : uczoną (przeznaczoną dla duchowieństwa) i ludową (znacz-nie zróżnicowaną regionalnie). Zarówno jednak kulturę uczoną jak i ludową spajała wspólna wartość – religia chrześcijańska. Kościół przenikał w owym czasie całe życie społeczeństwa, kształtując światopoglądy. Sama zaś łacina po-została językiem uczonych i dyplomatów.
Do IX w. chrystianizacja była przede wszystkim dziełem biskupów, nie-których papieży oraz mnichów. W wyniku ukształtowanego światopoglądu iż państwo nie może istnieć bez Boga, tereny Europy stawały się niejednokrotnie teatrami wojen w imię krzewienia wiary. W Europie niemal wszystkie państwa między V a XI w. przyjęły chrzest. Dobrowolne zaś przyjęcie chrztu znacznie zwiększało rangę państwa i władcy oraz zabezpieczało przed narzuconą chry-stianizacją.
Religia chrześcijańska niejednokrotnie przesiąknięta była praktykami po-gańskimi i wierzeniami ludowymi. Wynikało to również z tego, że większość misjonarzy i kapłanów była słabo wykształcona. Jednym z najważniejszych elementów wczesnośredniowiecznego chrześcijaństwa stanowił kult świętych oraz przeróżnych świętych relikwii. Wśród społeczeństwa funkcjonował pogląd iż życie na ziemi jest tylko przejściowym etapem, który zadecyduje o dalszej wiecznej rzeczywistości.
Struktura organizacyjna Kościoła katolickiego opierała się głównie na miastach – biskupstwach. Kilka biskupstw tworzyło prowincję, której stolicą (metropolią) było jedno z miast. Biskupi w państwach powstałych na terenach dawnego imperium rzymskiego pozyskali bardzo ważną rangę. Niejednokrotnie stawali się wysokimi urzędnikami królewskimi. Tak zaszczytne i wpływowe stanowiska z biegiem czasu nadawane były wyłącznie przez władców. Nowo kształtujący się system feudalny przyniósł zmiany w dotychczasowej strukturze organizacyjnej Kościoła. Parafia wiejska stała się podstawową komórką organi-zacji kościelnej, pełniąc równocześnie funkcję jednostki administracyjnej i są-downiczej. Kościół coraz częściej zatracał się w pełnionej przez siebie funkcji religijnej na rzecz życia świeckiego. Dwory biskupie i opackie upodabniały się zazwyczaj do dworów feudalnych. Coraz hojniej też nadawane przez władców immunitety przyczyniały się do pomnażania majątków Kościoła.
Na zachodzie Europy począwszy od końca VI w. rozpoczął się ruch za-kładania wspólnot ascetycznych. Do najpopularniejszych reguł klasztornych za-liczyć można regułę benedyktynów (od Św. Benedykta z Nursji). Same klaszto-ry oraz rola jaką pełniły znacząco odcisnęły się na cywilizacji europejskiej. Wielu spośród mnichów stawało się doradcami władców a udział klasztorów w procesie chrystianizacji utworzył z nich znaczące centra religijne i kulturalne. Wiele klasztorów odgrywało również znaczącą rolę jako miejsca wdrażania no-wości technicznych i produkcyjnych.
