Z okresu staroangielskiego ( angielski język) zachowały się zabytki poezji aliteracyjnej, pisanej dialektem zachodniosaksońskim (epos bohaterski Beowulf, hymny chrześc. Caedmona z VII w. i Cynewulfa z VIII w.). Dzieje prozy ang. rozpoczęły w IX w. łac. dzieła hist., teol. i zbiory kazań (Beda Czcigodny, Alkuin) oraz przekłady łac. literatury teol. i kronikarskiej króla Alfreda Wielkiego, inicjatora Anglo-Saxon Chronicle. W okresie średnioangielskim, po podboju Anglii przez Normanów, językiem lit. stał się dialekt anglonormański. Kultura dworska sprzyjała rozwojowi dziejopisarstwa, romansu rycerskiego ( Artur), liryki miłosno-balladowej; alegor. moralistyką i satyrą społ. posługiwali się: W. Langland (kontynuator staroang. wiersza aliteracyjnego), J. Gower (piszący po łacinie, francusku i angielsku) oraz najwybitniejszy z ang. poetów późnośredniow. G. Chaucer (Opowieści kanterberyjskie). Od XII w. rozwijał się dramat w formach misteriów, mirakli, moralitetów ( Everyman). Renesans w literaturze ang. (XVI pocz. XVII w.) obejmuje epokę tudorowską i elżbietańską. Do propagatorów myśli humanist. należeli J. Colet, Erazm z Rotterdamu i Th. More. Przekłady Biblii (m.in. W. Tyndale’a), dygresyjne traktaty i pisma polemiczne ożywiły prozę. W poezji forma wł. sonetu przekształciła się w tzw. sonet szekspirowski, rozpowszechnił się biały wiersz, nowy rodzaj strofiki zastosował E. Spenser w swej ariostycznej epopei. W prozie wykształcił się typ romansu dworskiego (Ph. Sidney, J. Lyly) i mieszczańskiego (Th. Nashe). F. Bacon zapoczątkował formę eseju. Największy rozkwit osiągnął dramat (W. Szekspir, B. Jonson, Th. Kyd, Ch. Marlowe, R. Greene, F. Beaumont, J. Fletcher, Th. Middleton, J. Webster), w późniejszej fazie wykazujący cechy barokowe. Okres baroku w literaturze ang. przypada na 1600 60. W liryce wyróżniła się intelektualno-sensualistyczna grupa poetów metafizycznych (J. Donne, G. Herbert, R. Crashaw) i nurt poezji dworskiej, tzw. Cavalier Poets (Th. Carew, R. Herrick, R. Lovelace i J. Suckling); cechy obu nurtów łączy poezja A. Marvella. Twórczość J. Miltona, autora wielkiego poematu epickiego Raj utracony, jest uważana za spóźniony, lecz kluczowy przejaw renesansu. W epoce restauracji (1660 1700) rozwinęła się swobodna satyr. komedia obyczajowa (G. Etheredge, W. Wycherley, W. Congreve), stylem dominującym był klasycyzm (poezja satyr. i tragedie J. Drydena, poemat heroikomiczny S. Butlera). W epoce oświecenia (XVIII w.) pozycję czołowego klasyka w poezji zajmował A. Pope, a największy wpływ na życie lit. 2 poł. wieku wywarła osobowość S. Johnsona. Literaturę powieściową zapoczątkowali D. Defoe i J. Swift, a kontynuowali ją: H. Fielding, S. Richardson, T.G. Smollet, O. Goldsmith. Rozwinęło się dziennikarstwo oraz popularna eseistyka lit. i społ. (R. Steele, J. Addison). Nowatorskąswobodę narracji wniósł L. Sterne, najwybitniejszy przedstawiciel ang. sentymentalizmu. Komedię satyr.-obyczajową uprawiał R.B. Sheridan, dramat mieszczański G. Lillo. Tendencje preromant. zaznaczyły się m.in. w poezji: J. Thomsona, E. Younga, Th. Graya, J. Macphersona i w tzw. powieści got. (H. Walpole, A. Radcliffe, M. Lewis). Romantyzm ang. objął 2 pokolenia. Do pierwszego należeli: W. Blake, W. Wordsworth, S.T. Coleridge, do drugiego P.B. Shelley, J. Keats, G. Byron. Wniósł on do poezji eur. nowe gatunki: powieść poet., poemat dygresyjny, w prozie zapoczątkował powieść hist. (W. Scott), społ.-obyczajową (J. Austen), eseistykę lit.-filoz. (Ch. Lamb, W. Hazzlitt, Th. De Quincey). U progu epoki wiktoriańskiej (1830 1900) do wybitnych zjawisk lit. zaliczała się romant. powieść sióstr Bronte, potem dominującym gatunkiem stała się realist. powieść społ.-polit. (Ch. Dickens, W.M. Thackeray, G. Eliot, G. Meredith, A. Trollope), w późniejszej fazie z akcentami naturalizmu (G. Moore, G. Gissing, Th. Hardy). Głównymi poetami wiktoriańskimi byli: A. Tennyson, R. Browning, M. Arnold; grupa prerafaelitów (D.G. Rossetti, W. Morris, A.Ch. Swinburne, J. Ruskin, W. Pater) propagowała estetyzm, moralną powagę, często mistycyzujący symbolizm. Tendencje te rozwinęli w literaturze modernist. m.in. O. Wilde oraz W.B. Yeats, należący, obok G.B. Shawa do gł. odnowicieli dramatu ang.; neoromant. fantastykę w powieści reprezentowali R.L. Stevenson i R. Kipling. W XX w. nowatorską technikę do prozy psychol. wnieśli: H. James, J. Conrad, V. Woolf, a zwł. J. Joyce; lapidarność formy osiągnęła K. Mansfield; nowatorstwo liryki G.M. Hopkinsa dało nowy impuls poezji XX w., w której ostatecznego przewrotu dokonał T.S. Eliot ( neoklasycyzm, nurt imagizmu). W klimacie dekadencji po I wojnie świat. literatura ang. wyrażała przekonanie o kryzysie cywilizacji i poszukiwała trwałych wartości społ. i moralnych (H.G. Wells, G.K. Chesterton, D.H. Lawrence, J. Galsworthy, W.S. Maugham); groteskowe wizje antyutopijne tworzył A. Huxley, karierę jako pisarz polit. i satyryk rozpoczynał G. Orwell (gł. dzieła w latach 40.). W okresie międzywojennym wyróżnili się poeci: W.H. Auden, D. Thomas, powieściopisarze: E.M. Forster, I. Compton-Burnett, E. Waugh, G. Greene, R. Graves, C.P. Snow, J.B. Priestley, po II wojnie świat. zaś D. Lessing, I. Murdoch, W. Golding, L. Durrell, M. Spark, A. Burgess, J. Fowles. Po 1953 rozwinął się dramat: tworzyli tzw. młodzi gniewni: J. Osborne, J. Arden, A. Wesker; H. Pinter zwrócił się w kierunku teatru absurdu, E. Bond stworzył szokujący okrucieństwem dramat polit. (z pozycji wybitnie lewicowych), H. Barker pisał utwory o skomplikowanej tematyce moralno-społ.; rozgłos zdobyli takżeD. Hare i Ch. Hampton. Do najwybitniejszych poetów okresu powojennego należą: Ph. Larkin, T. Harrison, T. Hughes, S. Heaney. Do najmłodszego pokolenia powieściopisarzy zalicza się m.in. wiele utalentowanych pisarek (P. Lively, M. Drabble, A. Carter) oraz pisarzy pochodzenia obcego, naturalizowanych w W. Brytanii i piszących z ogromnym powodzeniem w języku ang.: S. Rushdie, K. Ishiguro oraz T. Mo.
