William Szekspir (1564-1616)- ten skromnie wykształcony pisarz i aktor zaostawił po sobie utwory, które do dziś stanowią podstawę repertuaru teatrów na całym świecie. Stworzył też kilka postaci symbolicznych dla kultury europejskiej, takich jak choćby hamlet, Makbet czy Romeo i Julia. Pisywał tragedie i komedie. Często wykorzystywał motywy zaczerpnięte z historii Anglii. Tematem sztuk Szekspira jest ludzka natura, którą pisarz studiuje bez humanistycznego entuzjazmu. W człowieku częściej odnajduje potwora niż anioła.
Źródła dramatu: kroniki historyczne Szkocji i Anglii. Makbet był postacią historyczną. Żył w XI w., zamordował panującego w Szkocji króla Dunkana I. Losy Makbeta Szekspir wymyślił, ale nawiązał do wydarzeń na dworze duńskim.
Czas i miejsce akcji w utworze: akcja dramatu rozgrywa się w XI w. w Szkocji i Anglii.
Bohaterowie utworu:
– Makbet i Banko – generałowie armii królewskiej
– Lady Makbet
– Dunkan, król Szkocji
– Panowie Szkoccy:
* Magduff
* Leno
* Rosse
– Hekate
– Trzy Czarownice
* Droga Makbeta do dokonania zbrodni:
Trzy Czarownice budzą w Makbecie ukrywaną chęć żądzy. Spotkanie to ujawnia drugie oblicze Makbeta. Czarownice przepowiadają Makbetowi, że zostanie tanem Kawdoru i królem, a Bankowi, że zostanie ojcem królów. Makbet zostaje tanem Kawdoru. Pisze list do swojej żony, w którym opisuje swoje spotkanie z Czarownicami i opisuje zaszczyty, których dostąpił. Makbet zaprasza króla Dunkana do swojego zamku, pragnie go ugościć. Lady Makbet namawia męża, aby zabił Dunkana. Makbet waha się. Lady Makbet posądza męża o tchórzostwo. Lady Makbet knuje cały plan morderstwa. Nakazuje Makbetowi zabić króla a winę zrzucić na strażników. Pod wpływem namowy żony decyduje się zabić Dunkana. Wyznaje, że jest gotowy popełnić ten okropny czyn. Zgodnie z planem Makbet zabija króla Dunkana. Wyznaje, że był przerażony tym co zrobił, ma świadomość, że od momentu zabójstwa nigdy już nie zazna spokoju. Żona Makbeta maże krwią upitych wcześniej i śpiących pokojowców. Nad ranem synowie Dunkana odkrywają, że król został zamordowany. Lady Makbet i Makbet udają skruchę, Lady Makbet mdleje, Makbet natomiast w porywie złości zabija pokojowców. Twierdzi, że na ich twarzach widział krew Dunkana. To Makbet wmawia synom, że służba zabiła króla. Synowie króla opuszczają Szkocję, uciekają do Anglii. Władzę w Szkocji obejmuję Makbet. Makbet jest tyranem, nie dba o dobro narodu, martwi się tylko o siebie, boi się że zbrodnia może wyjść na jaw. Makbet wynajmuje morderców i nakazuje im zabić Banka i jego syna. Czuje sie przez niego zagrożony. Kolejna zbrodnia jednak przerasta siły Makbeta, podczas uczty ukazuje mu sie duch Banka. Makbet sprawia wrażenie człowieka obłąkanego. Bohatera dręczą wyrzuty sumienia. Makbet każe zamordowaćżonę i synka Magduffa. Bunt Szkotów, decyzja o wojnie. Lady Makbet popada w obłęd. Czarownice po raz kolejny przepowiadają przyszłość: wróżą Makbetowi zwycięstwo w walce. Rozpoczyna się oblężenie zamku Makbeta. Malkolm rozkazuje uciąć każdemu po jednej gałęzi z lasu Birnam. Makbet popada w rozpacz z powodu sprawdzających się wróżb. Następuje pojedynek Magduffa i Mabeta. Magduff zabija Makbeta i wkracza z jego głową do zamku. Malkolm zostaje królem.
Makbeta poznajemy jako odważnego, szanowanego człowieka. Bohater był też ambitny i żądny władzy. Łatwo ulegał wpływom tych, którzy go otaczali. Najpierw walczył sam ze swoimi myślami, później ze strachem i wyrzutami sumienia. Bohater miał możliwość wyboru. Wybrał zło i doprowadził do tragedii. Szekspir na przykładzie Makbeta ukazał głębie ludzkiego wnętrza. Przedstawił skomplikowaną ludzką psychikę. Szekspir analizuje też w dramacie problem winy i kary. Nie ma zbrodni bez kary. Zbrodniarza musi spotkać zasłużona kara.
* Droga do zguby Lady Makbet
Lady Makbet jest tak samo bezwzględna jak jej mąż. Lady Makbet kocha swojego męża i wie, że on odwzajemnia jej uczucia. Dowiadując się o przepowiedniach Czarownic postanawia przyspieszyć urzeczywistnienie tych przepowiedni. To ona namawia i popycha męża do zbrodni. Jest zdecydowana na każde działanie. Posądza męża o tchórzostwo, manipuluje nim. Po zbrodni maże krwią króla pokojowców, zaciera ślady. Lady Makbet jest kobietą spokojną, opanowaną, uważa, że „kilka kropel wody zmyje zbrodnię z jej rąk”. Z czasem Lady Makbet traci spokój, z całą siłą wybucha w niej poczucie winy. Popełniona zbrodnia oddala od siebie małżonków. Głęboko przeżywa, że mąż ją osunął. Stopniowo popada w obłęd, traci zmysły i popełnia samobójstwo. Żądza władzy, zbyt wysokie ambicje doprowadzają Lady Makbet do zguby.
* Rola i znaczenie Trzech Czarownic
„Makbet” jest sztuką o stosunku człowieka do zła istniejącego w świecie, o uleganiu złu, które prowadzi do klęski. Złe żądze budzą w Makbecie Trzy Czarownice, one to zwodniczo przepowiadają jego przyszłość. Wiedźmy są symbolem istniejącego w świecie zła, ich wpływ na Makbeta gubi go.
Szekspir poucza, że władca nie powinien dążyć za wszelką cenę do celu. Władca powinien kierować sie rozsądkiem, rozumem, dbać o interesy państwa a nie swoje. Dążenie za wszelką cenę do władzy prowadzi do zguby. Szekspir dowodzi,że zbrodnia prowadzi do następnych zbrodni.
Utwór jest ostrzeżeniem przed tyranią, despotyzmem. Dramatopisarz potępia wszystkich tych władców, którzy postępują jak Makbet. Szekspir traktował władzę jako namiętność zżerającą ludzką duszę. „Makbet” jest prawdziwym studium niszczącej mocy tej ludzkiej namiętności. Porusza także inne, stale aktualne problemy. Jest to problem wierności w przyjaźni, problem ludzkich wyborów, ambicji, nienawiści. Uczucia temają charakter ponadczasowy.
