Do makroskładników zaliczamy m.in. tlen, wodór, węgiel, azot, fosfor, siarkę, potas, wapń, magnez, chlor.
WAPŃ
Wapń jest substancją mineralną, która pełni w procesie przemiany materii bardzo różne zadania. Używane na budowach wapno jest niczym innym, jak mieszaniną różnych związków wapnia.
Inne związki wapnia (np. z węglem, z tlenem) znamy z codziennego życia, jak np. skorupka jajka, marmur czy kreda. Skorupa ziemska zawiera całe masy wapnia i dlatego na przestrzeni trwającej miliardy lat ewolucji \”zrósł się\” nierozłącznie z naszym organizmem.
Ciało ludzkie zawiera ok. 1,2 kg wapnia, który w 99% jest umiejscowiony w kościach i zębach. Pozostały procent jest rozsiany po wszystkich żywych komórkach. Kości zaopatrują się w wapń z różnych zasobów wapniowo-fosforanowych. Nieprzerwanie kości czerpią świeży wapń dostarczany przez krew, jednocześnie wydalając do niej wapń \”zużyty\”. Ten \”obrót\” trwa bez przerwy dzień i noc z niesłabnącym ani na chwilę natężeniem. Nasze kości nigdy nie są jednakowo mocne; ich właściwości fizyczne zmieniają się z godziny na godzinę. Co 5-6 lat następuje w kościach całkowita wymiana wapnia. Najwięcej wapnia potrzebują i zużywają wyrostki zębodołowe na łuku kostnym okalającym żuchwę, w którym tkwią nasze przednie zęby. Jest to logiczne: ta kość powinna być ze wszystkich najmocniejsza.
Wapń jest zużywany nie tylko przez kości i zęby, lecz także przez wszystkie żywe komórki organizmu. Ten jeden procent wapnia poza masą naszych kości i zębów ma w organizmie do spełnienia ważne zadania, zwłaszcza w obszarze wzajemnych oddziaływań zachodzących między bodźcami nerwowymi wewnątrz i na zewnątrz komórek. Od tych oddziaływań jest zależny nasz nastrój. Dlatego zasoby wapnia w bilionach nie kostnych komórek organizmu ludzkiego odnawiane są 20-30 razy dziennie. Jeśli zaś wapnia dla tych istotnych funkcji układu nerwowego brakuje, nieodwołalnie jest on zabierany z kości. Aby więc uniknąć uszczuplenia masy kostnej, czyli osteoporozy, powinniśmy mieć pod dostatkiem wapnia w codziennym pożywieniu.
Wielkim pośrednikiem, który wapń z jelita lub kości doprowadza do wszystkich komórek, jest krew. Każdy organizm jest wyposażony w ok. 100 000 km cieniutkich, a często niewyobrażalnie cienkich naczyń krwionośnych, w których zawsze występuje określone stężenie wapnia. Przez mikroskopijne ujście naczynia włosowatego życiodajny minerał przedostaje się z krwi do miejsca przeznaczenia. Dzieje się tak jednak tylko przy założeniu, że krew wykazuje niezmienną zawartość wapnia, określoną liczbą 10 miligramów na jedną dziesiątą litra surowicy (nie krzepnącego, płynnego składnika krwi) . Takie stężenie wapnia umożliwia prawidłowy przebieg nadzwyczaj skomplikowanych procesów zachodzących wewnątrz i na zewnątrz komórki, a stymulowanych przez nerwy i hormony. Od milionów lat owa koncentracja wapnia jest gwarancją rozwoju wyższych form życia na Ziemi. Bez wapnia nie istniałyby żadne poruszające się istoty żywe, a niewykluczone, że i rośliny. Niedostatek wapnia powoduje całą gamę dolegliwości aż do najcięższych objawów chorób psychicznych i nerwowych.
Sygnały ostrzegawcze niedoboru wapnia
Zaczyna się zwykle od:
– skurczów mięśni
– uczucia mrowienia i drętwienia w rękach i nogach
– bólu w stawach
– zwolnienia tętna
Potem pojawiają się:
– bicie serca
– ubytki w uzębieniu
– zaburzenia snu
– krwotoki
Ostatecznie występują:
– zaburzenia chodu, utykanie
– zmniejszenie kontroli nad mięśniami
– stany lękowe
– złamania kości
– wypadanie zębów
– zaburzenia wzrostu u dzieci
Nawet wtedy, gdy w codziennym pożywieniu znajdują się mleko i sery do komórek może docierać jedynie niewielki ułamek przyjętego wapnia. Wynika to z niedostatecznego przyswajania wapnia w jelicie lub nadmiernego wydalania go z moczem. Powodem tego są przeważnie kwasy szczawiowe (rabarbar, botwina, szpinak) lub kwasy fitynowe (ziarno). Tworzą one z wapniem a także z magnezem i żelazem, nierozkładalne sole wydalane przez organizm. Tak więc nie należy spożywać „na okrągło” przetworów pełnoziarnistych i bogatych w kwasy szczawiowe. Wyjątkowym wrogiem wapnia są otręby pszenne. Także bardzo nierozsądne jest przyjmowanie w dużych ilościach białka (kiełbasa, szynka, drób, ryby), szczególnie z dodatkowym spożywaniem dużych ilości fosforanów (słodkie napoje np. coca cola, mięso, produkty po „obróbce”: mleko skondensowane, budynie, proszek do pieczenia, „przetwory” mięsne, rybne itp.) – prowadzi to do dużego wydalania wapnia wraz z moczem i zakłóca równowagę wapniowo-fosforową.
Wydalanie wapnia wzmaga też kawa i herbata. Nie powinno się ich pić więcej niż dwie filiżanki dziennie.
Obfitujące w wapń produkty spożywcze (zaw. w mg na 100g produktu)
– Ser ementaler – 850
– Twaróg, ser owczy, gouda – 420-640
– Migdały, orzechy laskowe -200-270
– Figi – 180
– Jogurt – 120-240
– Żółtko -130
– Mleko tłuste -120
– Kapusta – 100
– Groch, soczewica, fasola -55-108
– Czekolada -100
Mało wapnia znajduje się w: mięsie, rybach, drobiu, produktach mącznych, ziemniakach, owocach. Sprzymierzeńcem wapnia jest słońce. Kto unika światła dziennego i słońca, najprawdopodobniej sam pozbawia się dużej części spożywanego wapnia. Szczególnie dorośli począwszy od 30 roku życia dla optymalnej gospodarki wapniowej potrzebują światła słonecznego. Codzienny 20-minutowy pobyt na słońcu czy przynajmniej krótki spacer około południa z maksymalnym odsłonięciem skóry powinien być obowiązkiem. (promienie ultrafioletowe przenikają też przez cienką odzież).
Co zależy od wapnia:
– Mocne kości
– Zdrowe zęby
– Prawidłowa krzepliwość krwi
– Gojenie się ran
– Funkcjonowanie mięśni
– Prawidłowa czynność serca
– Odprężone nerwy
– Zdrowy sen
– Hormonalna transmisja bodźców
– Pogodny nastrój
– Działanie wielu enzymów
– Przyswajanie żelaza w organizmie
Podczas gdy inne minerały, np. mangan czy magnez, jedynie uczestniczą w wytwarzaniu substancji bodźcowych, wapń jest jednym z potężnych czynników zawiadujących mózgiem i układem nerwowym. Odkrycie tego nastąpiło niedawno, dzięki supernowoczesnej aparaturze laserowej. W procesach przenoszenia bodźców ściśle współpracują z wapniem sód i potas. W zależności od stopnia niedoboru wapnia w komórkach nerwowych i mózgowych występują różne dolegliwości od niepokojów i lęków po ciężkie stany psychotyczne i porażenia mięśni.
FOSFOR – minerał wszechstronny
Po wapniu, fosfor jest w organizmie minerałem występującym w największym stężeniu. Organizm dorosłego człowieka zawiera ok.0,7 kg fosforu, z czego 85% znajduje się w kościach. Fosfor tworzy tu razem z wapniem cement kostny, reszta wchodzi w skład mięśni, mózgu i płynów ustrojowych.
Dzienne zapotrzebowanie na fosfor wynosi dla dorosłego mężczyzny 1,5 g, dla kobiety ok. 1 g. Ideałem byłoby spożywanie tej samej ilości fosforu co wapnia (równowaga wapniowo- fosforowa).
Jednak przy założeniu typowej w naszych warunkach diety: dużo mięsa, wędlin, napoje gazowane – to spożywamy od 15 do 20% fosforu więcej, co stanowi istotne zagrożenie dla prawidłowej równowagi wapniowo-fosforowej.
Przy większych rozbieżnościach proporcji między fosforem i wapniem niż 3:2 przemiana materii przestaje być prawidłowa. W prawidłowych proporcjach fosfor i wapń występują w jajach, pełnoziarnistych produktach zbożowych, orzechach, grochu, fasoli, soczewicy. Więcej wapnia niż fosforu zawiera jedynie mleko, sery i świeże warzywa liściaste. Szczególnie istotny jest fosfor dla przyswajania tłuszczów, ochrony komórek i przemiany materii w komórkach nerwowych, ponieważ tłuszcze fosforowe, czyli fosfolipidy, stanowią składnik błony komórkowej.
Zawartość fosforu w artykułach spożywczych (w mg na 100 g produktu)
– Otręby i zarodki pszenne -1000-1100
– Ser topiony – 950
– Sery żółte -460-780
– Żółtko jaja kurzego -490
– Orzechy, nasiona -410-500
– Sardynki w oleju 420
– Warzywa strąkowe -400-420
– Pstrąg, tuńczyk -380
– Wątróbka, móżdżek -350
– Ziarno pełne -250-350
– Czekolada z mleka pełnego -240
– Kluski – 220
– Wędlina -190-240
– Cielęcina -190
– Wołowina -160
– Wieprzowina -150
W przeciwieństwie do wapnia, który przez wiele osób jest przyswajany z pożywienia tylko w 25-35%, 70% spożytego fosforu przenika do krwi bez większych trudności. Podkreślić jednak trzeba, że niezrównoważona dieta ze zbyt dużą zawartością żelaza, glinu i magnezu znacznie utrudnia przyswajanie fosforu, albowiem pierwiastki te tworzą z nim nierozkładalne związki. Bardzo mile widziana w przemianie materii łatwość wchodzenia w związki chemiczne z innymi substancjami, która charakteryzuje fosfor, okazuje się tutaj wadą. Osoby spożywające zbyt duże ilości białego cukru i tłuszczów zaburzają delikatną równowagę fosforowo-wapniową. Bogate w fosfor są także produkty roślinne. Do uwolnienia fosforu organizmowi człowieka, podobnie jak w organizmie zwierząt, jest potrzebny enzym zwany fytazą. Fytazę zawierają np. drożdże, a więc również i chleb. Występuje ona także w bakteriach jelitowych. Dlatego właściwa flora bakteryjna jelitowa stanowi nieodzowny warunek optymalnego przyswajania fosforu. U ludzi starszych fosfor często przenika z jelita do krwi w sposób niedostateczny i to nawet wówczas, kiedy zawartość fosforu w diecie osiąga wartości zalecane. Nie należy wcale do rzadkości 65% utrata spożytego fosforu. Ze szczególnym zagrożeniem, zwłaszcza dla kości i zębów, wiąże się wówczas zwiększone dodatkowo wydalanie fosforu z moczem osiągające niekiedy dzienną wartość ponad 300 mg. Dlatego już z chwilą przekroczenia trzeciej dekady życia należy zwracać baczną uwagę na właściwą, zrównoważoną dietę.
Sygnały ostrzegawcze niedoboru fosforu:
– zaburzenia wzrostu
– dolegliwości kostne
– próchnica zębów
– artretyzm
– brak apetytu
– utrata masy ciała lub jej przyrost
– uczucie znużenia
– wzmożona nerwowość
– nieregularne oddychanie
Co zależy od fosforu:
– zdrowe nerwy
– radość życia, optymizm, błyskotliwość
– przyswajanie i transport tłuszczów w organizmie
– energia i wzrost komórkowy, zdrowie komórek
– kurczliwość mięśni
– bicie serca
– przyswajanie witaminy B2 i B5
– mocne kości
– zdrowe zęby
– przemiana materii węglowodanowa, tłuszczowa i białkowa
Jedyną drogą optymalnego zaopatrzenia organizmu w fosfor jest urozmaicona dieta złożona z produktów naturalnych, takich jak: pełne ziarno, warzywa i umiarkowane ilości mięsa.
SIARKA
W przeciwieństwie do innych minerałów siarka nie jest metalem. Na Ziemi występuje w znacznych ilościach w formie wulkanicznej i skamieniałej, jak również pod postacią siarczanów, czyli soli kwasu siarkowego oraz innych związków. Siarka wchodzi w skład trzech spośród dwudziestu cegiełek budulcowych białka, zwanych aminokwasami siarkowymi. Tej właśnie siarki oczekują z utęsknieniem nasze komórki, jako substancji niezbędnej w procesie przemiany materii. Siarka nie jest typową substancją odżywczą, nie można więc określić ani wagowo, ani nawet w sposób ogólny – dziennego zapotrzebowania na ten minerał. Jedno jest pewne: w 0,25% zbudowani jesteśmy z siarki i wszelki jej niedobór w organizmie prowadzi do poważnych zaburzeń przemiany materii. Siarka występuje nie tylko w białku, lecz także wchodzi w skład różnych witamin.
Ochrona przed zarazkami. Siarka jest podstawowym składnikiem obecnej w stawach mazi smarującej, jak i wewnętrznej ścianki torebek stawowych. Jej zasoby muszą być tu stale odnawiane pod groźbą wyschnięcia powierzchni trących. Następują wówczas bardzo bolesne zazwyczaj procesy degeneracyjne, a w konsekwencji unieruchomienie stawów. Siarkonośny aminokwas, metionina, transportuje niezwykle istotny dla naszej odporności selen i w ten sposób pełni kluczową funkcję w zakresie osłony organizmu przed zarazkami. Jako nośnik selenu, metionina jest także bardzo ważna dla oczu oraz ścianek naczyniowych i tkanki łącznej, które także muszą utrzymywać stały system obrony przed wszelkiego typu oddziaływaniami szkodliwymi. Znany biochemik amerykański dr Roger Williams z Uniwersytetu Harvarda przeprowadził interesujące doświadczenie podając małpom karmę zasadniczo właściwą, ale pozbawioną metioniny. Po kilku tygodniach u zwierząt wystąpiły pierwsze objawy zwapnienia naczyń krwionośnych. Objawy ustąpiły po wprowadzeniu do karmy aminokwasu metioniny.
Co zależy od siarki:
– gospodarka hormonalna
– uroda: piękne włosy, elastyczna skóra, niełamliwe paznokcie, sprawne stawy
– układ odpornościowy: ochrona oczu przed zaćmą, ochrona komórek, uwalnianie wątroby od toksyn
– inne funkcje np. przemiana tłuszczowa, przemiana węglowodanowa, procesy energetyczne, ukrwienie
Źródła siarki:
– jaja kurze (żółtko)
– mięso
– ryby
– sery
– mleko
– warzywa
– owoce
Sygnały ostrzegawcze niedoboru siarki:
– przygnębienie i niepokój
– twarde włosy
– blada cera
– zwiotczała tkanka łączna
– łamliwe paznokcie
– zaćma
– zatrucie wątrobowe
– zaburzenia procesów ukrwienia
– dolegliwości stawów
Magnez
Stężenie magnezu, jak żadnego innego składnika odżywczego, jest utrzymywane w surowicy krwi na stałym poziomie. Jest on nieodzowny w przebiegu procesów życiowych. Organizm dorosłego człowieka zawiera tylko 20- 28 g magnezu z czego większość znajduje się w szkielecie. Jedynie niewielki ułamek tego pierwiastka jest rozproszony w płynie zewnątrz komórkowym i dociera do wszystkich 70 bilionów komórek ciała ludzkiego. Metal ten występuje powszechnie w przyrodzie w roślinach i organizmach zwierzęcych, choć w bardzo zróżnicowanych stężeniach. W chlorofilu, któremu zawdzięczają zieleń liście, jest jednym ze składników barwnika, tak więc jego największą skarbnicą są zielone lub ciemnozielone rośliny liściaste, jak szpinak czy brokuły. Z jeszcze większym stężeniem magnezu spotkamy się tam, gdzie Natura przygotowuje się do wzbudzenia nowego życia: w nasionach, orzechach, pełnym ziarnie i warzywach strąkowych. W procesie produkcji mąki traci się ok. 80% magnezu.
Zawartość magnezu w produktach spożywczych (w mg na 100g produktu)
– Pestki dyni – 510
– Migdały, orzeszki nerkowca – 260
– Orzechy laskowe, ziemne, włoskie -130-190
– Szpinak, produkty sojowe – 80
– Groch, fasola, soczewica -45-65
– Ryby morskie -26-48
– Wołowina, szynka -17
– Banany -18
– Ziemniaki -14
– Kurczak -6
Na każdy kilogram masy ciała człowiek potrzebuje dziennie 4,5 mg magnezu. Dla 70-kilogramowego mężczyzny dzienne zapotrzebowanie wynosi ok. 315 mg pod warunkiem, że prowadzi życie bezstresowe i optymalnie przyswaja magnez. W innej sytuacji zapotrzebowanie na magnez może być pięcio – dziesięciokrotnie wyższe.
Sygnały ostrzegawcze niedoboru magnezu
– biegunka
– mdłości
– osłabienie mięśni
– zakłócenia w prawidłowej czynności serca
– ubytki w zębach
– dolegliwości kostne
– uczucie mrowienia w rękach i nogach
– nerwowość
– stany depresyjne
Co zależy od magnezu:
– Przemiana węglowodanowa i białkowa
– Przyswajanie substancji mineralnych
– Wzrost kości
– Działanie mięśni
– Prawidłowa czynność serca
– Wytwarzanie hormonów
– Szkliwo zębowe
– Psychika, nastrój
Magnez podobnie jak wapń i fosfor gromadzi się w kościach i mięśniach jako substancja bierna. Pewien minimalny ułamek tego pierwiastka bierze udział w procesach przemiany materii, które można określić jako „najwyższego rzędu”, aktywuje ponad 300 enzymów. Tym samym oddziałuje na większość reakcji biochemicznych zachodzących w organizmie, gdyż inicjatorami ich są zawsze enzymy. Magnez potrzebny jest np. do syntezy hormonów stresowych pozwalających nam stawić czoło wyzwaniom i wymaganiom codziennego życia. Na podobnej zasadzie magnez w sposób istotny oddziałuje na tłuszczową i węglowodanową przemianę materii i należy do najważniejszych budowniczych przemiany białkowej. Magnez pełni w przemianie materii przynajmniej tuzin istotnych funkcji.
Do mikroskładników zaliczamy m.in. miedź, żelazo, mangan, molibden, cynk, bor, kobalt, jod, fluor
ŻELAZO
Żelazo sprawia, że komórki oddychają. Spośród metali najlepiej znamy żelazo, gdyż spotykamy je
w codziennym życiu pod postacią żeberek grzejnikowych, pordzewiałych części maszyn, narzędzi czy garnków. Prawda, że trudno sobie wyobrazić, by ten twardy, zimny materiał mógł w jakikolwiek sposób uczestniczyć w tym, co dzieje się w naszym ciepłym, pulsującym życiem wnętrzu? A jednak żelazo jest życiodajne. Tak jak oddychają nasze płuca, tak żelazo zaopatruje 70 bilionów komórek organizmu w tlen niezbędny do wytworzenia energii.
Dzienne zapotrzebowanie organizmu na żelazo wynosi 10-12 miligramów. Jednak organizm kobiety aż do nadejścia menopauzy ma znacznie większe zapotrzebowanie: na poziomie 13-25 miligramów dziennie w zależności od indywidualnego ubytku krwi podczas miesiączki. Jeśli zlekceważone zostaną pierwsze sygnały ostrzegawcze, niedobór żelaza prowadzi do anemii, czyli niedokrwistości, która początkowo objawia się dość niewinnie jako spadek aktywności, łamliwość paznokci, zaparcia i bóle głowy, aby w stadium zaawansowanym przybrać postać omdleń, trudności
z oddychaniem, przyspieszenia rytmu serca, stanów niepokoju i nudności.
Sygnały ostrzegawcze braku żelaza:
– Znużenie
– Zaparcia
– Osłabienie popędu płciowego
– Łamliwe paznokcie
– Trudności z oddychaniem
– Brak „chęci do życia”
– Bladość
– Wypadanie włosów
– Pęknięcia w kącikach ust.
– Trudności z koncentracją
– Mrowienie w stopach
Szpik kostny wytwarza 2-2,5 miliona krwinek czerwonych (erytrocytów) w czasie jednej sekundy, dołączając do nich jednocześnie odpowiedni ładunek żelaza w celu zapobiegania anemii i dostatecznego zaopatrzenia komórek w tlen. Utrzymanie prawidłowego stężenia hemoglobiny jest dla organizmu sprawą kluczową, dopasowuje on ilość żelaza przyjmowanego do krwi w jelicie do swego aktualnego zapotrzebowania. Zdrowy organizm pobiera z masy pokarmowej 10-15 % zawartego w niej żelaza, organizm z niedoborem 10 do 20%. U zdrowego człowieka szpik kostny może sześciokrotnie zwiększyć wytwarzanie hemoglobiny i krwinek czerwonych w nagłych wypadkach .
Z chwilą przekazania komórce żelaza wraz z tlenem cząsteczki hemoglobiny stają się bezużyteczne. Organizm nie wydala ich jednak z moczem, lecz w 90% poddaje ponownej przemianie. Proces ten przebiega przede wszystkim w wątrobie i śledzionie, gdzie wyspecjalizowane komórki pożerają zużyte krwinki czerwone, a następnie wydalają żelazo, które ponownie może być użyte do syntezy nowych krwinek czerwonych.
Pokarmy bogate w żelazo:
Szczególnie bogate w żelazo są podroby: wątróbka, serce, ozorki, nadto ostrygi, chude mięso, warzywa liściaste np. botwina, szpinak, produkty pełnoziarniste, warzywa strąkowe jak groch,
fasola, soczewica, a także – jako uzupełnienie – melasa, czyli produkt uboczny otrzymywany przy produkcji cukru.
Poza wymienionymi ważnym źródłem żelaza są:
– ziemniaki
– kalafior
– marchew
– warzywa korzeniowe
– brokuły
– pomidory
– kapusta
– kapusta kiszona
– ryby
W jaki sposób żelazo dostaje się do krwi?
Podobnie jak wapń czy białko, żelazo wymaga zetknięcia się już w żołądku ze środowiskiem kwaśnym (czyli odpowiednim stężeniem kwasu żołądkowego) w celu rozkładu na drobniejsze cząsteczki. Pomagają mu w tym niektóre aminokwasy, części składowe białka, i cukier. Jednak kiedy stężenie kwasu żołądkowego jest za niskie, a w jelicie podczas następnego etapu trawienia brakuje niektórych kwasów organicznych, cząsteczki żelaza spotyka smutny los. Bezsilnie patrzą, jak inne składniki odżywcze przenikają do krwi, podczas gdy one same wydalone zostają ze stolcem na zewnątrz. Najłatwiej jest cząsteczkom żelaza pochodzenia zwierzęcego, ponieważ pewne szczególne białka pomagają im w przedostaniu się przez śluzówkę jelita.
Są i inne czynniki przeszkadzające żelazu w dotarciu do krwi: zbyt szybki przepływ masy pokarmowej przez jelito na skutek niewłaściwej diety, różnego rodzaju zaburzenia procesów trawiennych, niektóre fosforany i kwasy roślinne pochodzące np. z grochu, fasoli, szpinaku, kapusty, zarodków pszenicy, następnie białko mleczne, produkty sojowe (tofu), pszenica, ryż naturalny, orzechy włoskie, laskowe i ziemne, kawa i herbata, jak również przyjmowane z dużą częstotliwością leki przeciw nadkwasocie, zobojętniające treść żołądkową. Żelazo ma również sprzymierzeńców.
Zdecydowanie najważniejszym z nich jest witamina C. Dlatego jedząc mięso, ryby czy drób nie zapominajmy o uzupełnieniu posiłku owocem kiwi, jabłkiem, sokiem z cytryny lub czymkolwiek, co bogate jest w tę witaminę. Taki dodatek umożliwi optymalne przyswojenie żelaza zawartego w daniu głównym.
Zawartość żelaza w produktach spożywczych ( w mg na 100g produktu)
– Małże -14
– Pestki dyni – 11
– Wątróbka – 10
– Groch, fasola, soczewica – 5,5-6,7
– Grzyby – 3,8-8,3
– Orzechy – 2,2-4,6
– Owoce suszone -2,1-3,9
– Chleb pełnoziarnisty -2
– Mięso np. polędwica wołowa – 1,6-2,0
Co zależy od żelaza?
– Krwinki czerwone
– Zaopatrzenie komórek w tlen
– Oddychanie komórkowe
– Tkanka mięśniowa
– Działanie enzymów
– Wydolność organizmu
– Prawidłowa czynność serca
– Przemiana hormonalna
– Procesy podziału komórek
– Układ odpornościowy
Dla optymalnego przyswojenia żelaza należy łączyć różne produkty spożywcze.
Białko sojowe może zarówno wspomagać przyswajanie białka, jak i je hamować. Sos sojowy napędza proces przyswajania żelaza. Część żelaza zawartego w cielęcinie tracimy, jedząc do niej warzywa; z fasoli lub kukurydzy przyswajamy dwukrotnie więcej żelaza, jedząc wraz z nimi mięso, czterokrotnie – jedząc do nich rybę . Naukowcy amerykańscy stwierdzili, że typowa kuchnia włoska ze swoim charakterystycznym zestawem złożonym z makaronu, chleba, mięsa, pomarańczy i wina stwarza idealne warunki do przyswajania żelaza. Czemu żelazo reaguje tak rozmaicie w kontakcie z różnymi substancjami biologicznymi, tego jeszcze w szczegółach nie wiadomo. Natomiast wiadomo ponad wszelką wątpliwość, że kobiety zbliżające się do menopauzy winny zwrócić baczną uwagę na optymalną zawartość żelaza w posiłkach i optymalne warunki jego przyswajania.
MANGAN
Organizm używa tego mikroelementu do wytwarzania melaniny, barwnika włosów i skóry, jest ważnym składnikiem kości i krwi, zawdzięczamy mu wyrównany nastrój, wewnętrzny spokój i pogodę ducha, bo jest odżywką dla nerwów i mózgu, bierze udział w wytwarzaniu hormonów śledziony oraz w przemianie białkowej, węglowodanowej i tłuszczowej.
Sygnały ostrzegawcze niedoboru manganu:
– pogorszenie słuchu
– szmery w uszach
– utrata masy ciała
– sucha, popękana skóra
– zmęczenie
– brak popędu płciowego
– bóle w stawach
– pesymizm
– stany niepokoju i zniechęcenie
– spowolnienie tempa wzrostu włosów
Źródła manganu
Bardzo bogate w mangan są orzechy, ziarno i nasiona. Występuje on w zarodku i łusce. Również warzywa zielone, w tym sałata, to prawdziwe kopalnie manganu – a im więcej w nich zieleni, tym lepiej. Mangan, podobnie jak obecny w chlorofilu magnez, uczestniczy w fotosyntezie, czyli przemianie energii świetlnej w chemiczną, w procesie charakterystycznym dla komórek roślinnych. W mięsie, drobiu, rybach, mleku i serze znajdziemy jedynie śladowe ilości manganu. Natomiast wartościowym jego źródłem jest żółtko jaj.
Zawartość manganu w produktach spożywczych (w mg na
100 g produktu)
– Orzechy laskowe – 4,3
– Ziarno słonecznika – 2,5
– Orzeszki ziemne, migdały – 2,2
– Orzechy włoskie – 1,4
– Ziarno pełne – 1,1
– Szpinak -0,8
– Groch – 0,5
– Ziemniaki – 0,3
Co zależy od manganu:
– zdolność koncentracji
– sprawna pamięć
– pozytywny nastrój
– zdrowy sen
– zdolność przezwyciężania stresów
– możliwości twórcze
– odnowa komórek, oddychanie komórkowe
– funkcjonowanie trzustki
– wytwarzanie hormonów
– działanie witamin
– działanie enzymów
– kości i zęby
– obraz morfologiczny krwi
– barwnik włosów
– aktywność płciowa
– przemiana białkowa
– stężenie cukru we krwi
– przyswajanie tłuszczów
– zawartość kalogenu w tkankach
JOD
W odróżnieniu od większości mikroelementów jod nie jest metalem, a czarnoszarym połyskliwym kryształem. W przyrodzie spotkać go można wszędzie, aczkolwiek w minimalnych stężeniach. Nasz organizm zawiera ok. 0,025 g jodu w postaci soli jodu, tzw. jodków, skupionego przede wszystkim w tarczycy. Dzienne zapotrzebowanie organizmu na jod wynosi zaledwie 0,000015 g jodków, czyli niespełna kilka gramów na przestrzeni całego życia.
Najwięcej jodu jest w wodzie oceanów. Dlatego mieszkańcy wybrzeży są lepiej zaopatrzeni w jod od swoich rodaków mieszkających w głębi lądu. Człowiek mieszkający nad Morzem Północnym czy Śródziemnym dzień i noc nosi na języku parę cennych cząsteczek jodu. Najtrudniej o jod w górach, gdzie na przestrzeni tysiącleci wody lodowcowe i deszcz spłukiwały cenne mikroelementy z powierzchni Ziemi i niosły je rzekami do morza.
Sygnały ostrzegawcze braku jodu
– wystąpienie wola
– znużenie, brak chęci do życia
– powolność umysłowa
– suche, łamliwe włosy
– kołatanie serca
– drżenie kończyn
– stany zagubienia
– marznięcie
– zmniejszona odporność na stres
– artretyzm
Jod jest niezbędnym składnikiem do wytwarzania hormonu tarczycy. Jego niedobór powoduje jej przerost i niedoczynność. Tarczyca waży 15 – 25 g i ciągle potrzebuje jodu. Zaopatrzona jest nawet w swego rodzaju pułapkę na jod, która potrafi wychwycić z krwi każdy pojedynczy jego atom. Owa pułapka działa na zasadzie pompy. Kiedy w procesach przemiany materii zaczyna brakować związków jodu, siła ssania tej pompy potrafi wzrosnąć 400- krotnie, co powoduje postępujące pęcznienie komórek. Tarczyca zwiększa wtedy swoje rozmiary i powstaje wole. Hormony tarczycy składają się aż w dwóch trzecich z jodu. Aktywność hormonu inicjuje najważniejsze procesy życiowe i wyzwala siły witalne.
Jest to jednak hormon bardzo delikatny i wymaga np. dużych ilości witaminy C, bo inaczej szybko ulega zniszczeniu pod wpływem wdychanych przez nas szkodliwych substancji.
Co zależy od jodu:
– witalność
– zdolność koncentracji
– prawidłowa czynność serca
– utrzymanie masy ciała
– zdolność przezwyciężania stresów
– wytwarzanie energii
– wzrost
– zdrowa skóra
– wzrost włosów i paznokci
– przyswajanie węglowodanów
Źródła jodu:
– sól morska
– sól jodowana
– ryby morskie
– małże
– kraby
Dla dobrego jego wykorzystania witaminy zawarte w: świeżych owocach, rybach, drobiu, mięsie, wątróbce, jajach, zbożu, niełuskanym ryżu i manganu.
Nadmiar jodu
Jod jest zupełnie nieszkodliwym mikroelementem, który najprawdopodobniej nie wyrządzi nam krzywdy nawet przy dziennym spożyciu w ilości 1- 2 miligramów. Ostatnio naukowcy stracili jednak pewność co do jego nieszkodliwości.
Niewykluczone, że nadmiar jodu może podziałać niszcząco na komórki tarczycy, upośledzić zachodzące w niej procesy biosyntezy, a nawet spowodować powstanie wola. Sterowanie uwarunkowanych jodem funkcji tarczycy odbywa się na zasadzie sprzężenia zwrotnego: przez krew, komórki tarczycy do przysadki mózgowej i podwzgórza znajdującego się w międzymózgowiu. W związku z tym nie ma pewności czy przedawkowanie jodu nie prowadziłoby do zakłóceń. Pytanie to czeka na odpowiedź.
FLUOR
Fluor jest żółtozielonym trującym gazem, który w przyrodzie nie występuje w czystej postaci. W oceanach i skorupie ziemskiej jest mnóstwo fluorków, czyli związków fluoru, które są pożyteczne w wąskim przedziale stężeń. W nadmiarze fluorki szybko stają się toksyczne. Fluor jest składnikiem tkanki kostnej i szkliwa zębów.
Co zależy od fluoru:
– mocne kości (z wapniem tworzą materiał wzmacniający)
– twarde szkliwo zębowe
– krystalizacja minerałów w układzie kostnym
– przeciwdziałanie osteoporozie
– przeciwdziałanie próchnicy
Źródła fluorków:
– ryby morskie
– kraby
– sery
– mięso
– liście herbaty
– rośliny kapustne
Do krwi przedostaje się 90% fluorków, następnie połowa zostaje wydalona z moczem, a połowa przyswojona przez kości i zęby.
Nadmiar szkodzi !!!!!
Nadmiar fluorków może doprowadzić do fluorozy (zęby kruche, z białymi lub brązowymi przebarwieniami – zwłaszcza u dzieci w Indiach i Chinach) lub osteoporozy. Może nastąpić też przewapnienie stawów i ścięgien a nawet trwałe uszkodzenie tkanki mózgowej i zniszczenie np. enzymu odpowiedzialnego za przyswajanie witamin.
Nie wolno połykać pasty do zębów, tylko fluorki prawidłowo przyjmowane w pokarmach dają pożytek.
