Marcin Luter (1483-1546r.)
Niemiecki teolog, jeden z największych reformatorów religijnych. Pochodził z Saksonii i studiował prawo na uniwersytecie w Erfurcie w latach 1501-1505r. Jednak po ukończeniu studiów zdecydował się wstąpić do zakonu augustianów.
W 1507r. otrzymał święcenia kapłańskie, a rok później został wykładowcą na uniwersytecie w Wittenberdze. W 1512r. został w Wittenberdze przeorem, a po uzyskaniu doktoratu z teologii zaczął prowadzić wykłady o Piśmie Świętym. Starał się także zreformować zakon augustianów. Choć w swoich przemyśleniach Luter powoli odchodził od nauki Kościoła katolickiego, to na otwarte wystąpienie zdecydował się dopiero 31.10.1517r. Główną przyczyną tej decyzji była sprawa sprzedaży odpustów przez papieża ( Leona X), co Luter zdecydowanie potępiał.
W 1517r. Luter ogłosił 95 tez skierowanych przeciwko odpustom, w których negował możliwość kupienia łaski bożej. Wydarzenie to wywołało ostrą polemikę w całej Europie i ze sporu teologicznego przekształciło się w walkę o podłożu społeczno-politycznym. Jednak To posunięcie nie oznaczało jeszcze zerwania z Kościołem. Dopiero kiedy Luter poparł publicznie tezy Husa oraz w 1520r. opublikował swoje trzy dzieła (Do szlachty chrześcijańskiej narodu niemieckiego o naprawie społeczeństwa chrześcijańskiego, O niewoli babilońskiej Kościoła, O wolności chrześcijanina), w których krytykował Kościół i politykę papieża, Leon X w odpowiedzi podpisał bullę (czerwiec 1520r.), w której potępił Lutra, zażądał, by reformator odwołał swoje poglądy w ciągu 60 dni oraz nakazał spalić jego dzieła. Luter publicznie spalił bullę papieża, na co ten odpowiedział klątwą, która spadła też na zwolenników Lutra.
Reformator znalazł schronienie na zamku w Wartburgu u księcia saskiego Fryderyka Mądrego, gdzie spędził prawie rok i przetłumaczył Nowy Testament na język niemiecki. Tymczasem jego nauki były szerzone w Niemczech przez sprzyjającym mu zakonników, ale niektórzy z nich coraz bardziej je radykalizowali, zwłaszcza po ślubie Lutra z Katarzyną von Bora w 1525r.
Luter bronił swojej doktryny do końca życia, odpierając zarzuty przeciwników i potępiając tych, którzy usiłowali wykorzystać jego naukę do zmiany porządku społecznego.
