Marinizm – nurt literacki baroku
Marinizm – nazwa ta pochodzi od nazwiska włoskiego pisarza Gianbattista Marino; marianizm to inaczej kwiecisty barok; odrzucał renesansową harmonię między treścią a formą i kładł nacisk na formę; lubował się w olśniewających konceptach, wymyślnych epitetach i metaforach; stosowano następujące środki artystyczne:
1. inwersję czyli szyk przestawny;
2. paradoks – twierdzenie lub rozumowanie sprzeczne z przyjętym ujęte w błyskotliwą wypowiedź;
3. alegoria – obrazowe przedstawienie pojęć oderwanych;
4. anafora – rodzaj powtórzenia polegający na rozpoczynaniu kolejnych zdań i wersów od tych samych wyrazów;
5. gradacja – (stopniowanie) figura będąca odmianą wyliczenia, polegająca na nagromadzeniu określeń, pojęć lub obrazów i uszeregowaniu ich według stopnia nasilenia lub osłabienia jakiejś cechy;
6. hiperbola – przesadnia; metafora polegająca na wyolbrzymieniu i przesadnym uwypukleniu pewnych cech;
7. antyteza – przeciwstawienie; zestawienie pojęć i sądów społecznych lub kontrastowych;
8. koncept – wyszukane, niezwykłe i zaskakujące pomysły kompozycyjne, obrazowe lub słowne;
9. oksymoron – związek frazeologiczny obejmujący dwa przeciwstawne znaczeniowo wyrazy;
10. parafraza – omówienie; zastępowanie zwykłych określeń i nazw równoważnikami znaczniowymi;
11. pointa – nieoczekiwane i zaskakujące zakończenie;
12. w Polsce – sarmatyzm
Kontreformacja
Kontrreformacja to prąd powstały w Kościele katolickim wobec zagrożenia reformacją. Zwołany w celu przeciwstawienia się postępom różnowierstwa sobór trydencki (1545 – 1563) wydał szereg dekretów, a Kościół uformował się wówczas jako organizm polityczny i wypracował na swój użytek ścisłą strategię działania. Dbając o nieskażoność dogmatów, o prawomyślność wiary, wyraźnie określił, co należy uznać za katolickie w dziedzinie nauki, dyscypliny i zwyczajów kościelnych; wytyczył też jasno zasady sztuki, zwłaszcza sakralnej.
