Przedmiot (materia) konstytucji
W obecnej dobie zakres konstytucyjnych uregulowań jest dość zobiektywi¬zowany. Z analizy obowiązujących współcześnie aktów konstytucyjnych (pomi¬mo ich różnorodności) wynika, że za materie wymagające konstytucyjnej regulacji uznaje się:
1. Ogólną charakterystykę danej państwowości, która dokonywana jest zazwyczaj we wstępie lub w pierwszych artykułach ustawy zasadniczej.
2. Wskazanie na podmiot lub źródło władzy (regulacja problemu legitymacji władzy publicznej) – odwołanie się do zasady suwerenności narodu. W wielu (choć nie we wszystkich konstytucjach) zawarte są postanowienia odnoszące się do partii politycznych, związków zawodowych i innych form organizacji obywateli.
3. Regulacje dotyczące praw obywatelskich, przy czym zakres regulacji, zwłaszcza praw socjalnych, ulega – choć nie bez kontrowersji – częstokroć rozszerzeniu.
4. Określenie generalnego modelu realizacji suwerenności (zasada przed¬stawicielstwa, pewne procedury demokracji bezpośredniej).
5. Zasady dotyczące organizacji i kompetencji władz państwowych, zwłasz¬cza regulacje odnoszące się do tych organów, które służą wykonywaniu władzy narodu (parlament, rząd, głowa państwa, sądy) i tych ich kompetencji, które tej władzy są przejawem.
6. Stosunek między państwem (jego suwerennością) a kompetencjami organów i organizacji międzynarodowych oraz prawa wewnętrznego do prawa międzynarodowego (oraz wspólnotowego).
Powyższy zakres materii konstytucyjnych wyrażany jest głównie przez zasady konstytucji. Podstawowe zasady konstytucji – tzw. zasady naczelne (por. Rozdział III) – stanowią zbiór wiodących, którymi winni się kierować władza publiczna i obywatele.
Z zagadnieniami dotyczącymi treści konstytucji wiąże się w polskim pra¬wie konstytucyjnym podział konstytucji na pełne i niepełne (tzw. Mała Kons¬tytucja). Określenie \”Mała Konstytucja\” przyjęło się używać dla aktu o randze konstytucji, który \”reguluje na czas przejściowy podstawowe zasady i instytu¬cje ustroju politycznego, w tym przede wszystkim organizację i sposób wyko¬nywania władzy państwowej […], ale nie obejmuje wszystkich spraw.
