METODY NAUCZANIA
– grec. metodos – droga – jest to sposób postępowania – sposób pracy nauczyciela z uczniami umożliwiający osiągnięcie celów kształcenia inaczej mówiąc wypróbowany układ czynności n-la i uczniów realizowanych świadomie w celu spowodowania założonych zmian w osobowości uczniów – W. Okoń. Metody wskazują sposób realizowanych zadań i celów i odpowiadają jak należy to czynić w zakresie różnych przedmiotów i na różnych szczeblach pracy dydakt. a także do przyjętych celów i zadań kształcenia.
METODY UCZENIA SIĘ
– obserwacja
– korzystanie z wykładu
– korzystanie z dyskusji
– metoda żywego słowa
– poznawanie i rozumienie tekstu
– doskonalenie czytania
– korzystanie z podręczników
– umiejętność sporządzania notatek
– umiejętność wykonywania ćwiczeń
– formułowanie i rozwiązywanie problemów (szkoła Deweya – problemowa to: doprowadzenie do odczucia trudności; sformułowanie problemu; wysunięcie hipotez; weryfikacja logiczna i empiryczna hipotezy; działanie zgodne z obraną hipotezą)
OGÓLNA KLASYFIKACJA METOD
I. – metody nauczania
– metody uczenia się
II. metody nauczania
– proste (wykład, dyskusja, pokaz,
pogadanka)
– złożone (kompleksowe):
– pokaz demonstracja, przykład
– problemowa
lub: – podające
– poszukujące
– problemowe
III. 1. Oglądowe (oparte na obserwacji)
– pokaz
– pomiar
2. Metody oparte na słowie
– wykład
– dyskusja
– pogadanka
– opis
– praca z książką
3. Metody oparte na dział. prakt. uczniów
– metoda laboratoryjna
(laboratoryjna tradycyjna)
(laboratoryjna problemowa)
– zajęcia praktyczne uczniów
4. Metody problemowe (gier dydakt.)
– burza mózgów (giełda pomysłów)
– met. inscenizacji
– mat sytuacji
– met. symulacji
5. Nauczanie programowe
METODY SŁOWNE
Opowiadanie – to zaznajomienie uczniów z określonymi rzeczami i wydarzeniami w formie ich słownego opisu (niższe klasy szkoły podstawowej). Zastępuje obserwację naturalnych rzeczy i zjawisk, wdraża uczniów do słuchania ze zrozumieniem i zapamiętywania najważniejszych faktów.
Opis – dotyczy na ogół charakterystyki cech, budowy, struktury itp. określonych rzeczy tzn. tego co jest względnie stałe – przedstawi układy statyczne.
Wykład – służy podobnie jak opowiadanie do przekazania uczniom informacji z zakresu różnych nauk. Jego struktura jest bardziej systematyczna od opowiadania, a tok w większym stopniu podporządkowany rygorom logiki. Najczęściej dotyczy złożonych układów rzeczy, procesów oraz zachodzących między mini związków i zależności. Należy wprowadzać go stopniowo w wyższych klasach szkoły podst. Dyskusja – polega na wymianie poglądów na określony temat dlatego też należy uprzednio przygotować uczniów do niej formalnie i merytorycznie Należy nauczyć dzieci prowadzić dyskusję: jasne, wyraziste wypowiedzi, rzeczowość, zwięzłość, umiejętność syntetycznego podsumowania jej przebiegu, formułowania wniosków końcowych oraz kulturalnego sposobu dyskutowania. Wykorzystujemy ją dopiero w najstarszych klasach szkoły podst. (gimnazjum) oraz szkole średniej.
Pogadanka – polega na rozmowie n-la z uczniami, gdzie n-l jest osobą kierującą – zmierzającą do osiągnięcia znanego sobie celu, stawia uczniom pytania na które oni udzielają odpowiedzi. W ten sposób krok po kroku uczniowie przechodzą ze stanu niewiedzy w stan wiedzy. Pogadanka może służyć: – przygotowaniu uczniów do pracy na lekcji; – zaznajomienia ich z nowym materiałem; systematyzowania i utrwalania wiadomości; bieżącej kontroli stopnia opanowania materiału. Rodzaje pogadanek: – wstępna; – syntetyzująca; – utrwalająca, – kontrolna. Pogadankę wykorzystujemy w niższych klasach szkoły podstawowej natomiast w wyższych stosujemy dla usystematyzowania i utrwalenia wiadomości oraz bieżącej, wycinkowej kontroli i oceny.
METODY OGLADOWE
Pokaz – to zespól czynności dydaktycznych nauczyciela polegający na demonstrowaniu uczniom naturalnych przedmiotów lub modeli, zjawisk, wydarzeń czy procesów i objaśnianiu ich istotnych cech.
Pomiar – określa ilościową stronę badanej rzeczywistości dokonywany przez nauczyciela lub uczniów pod jego kierunkiem.
MET OP. NA DZIAŁ. PRAKT UCZ.
Metoda laboratoryjna – polega na samodzielnym przeprowadzaniu eksperymentów przez uczniów tzn. na stworzeniu sztucznych warunków dla wywołania jakiegoś zjawiska aby można było zbadać przyczyny, przebiegi i skutki jego występowania. Stosujemy przede wszystkim w fizyce, chemii, biologii, geologii. tradycyjna – polega na tym, że n-l gromadzi niezbędne pomoce naukowe oraz odpowiednio przygotowuje lekcję, umożliwia wykonanie określonych eksperymentów, doświadczeń. Dzięki temu uczniowie w sposób werbalny potwierdzają poznane wcześniej prawa, zasady, reguły. Jest to bezpośrednie poznawanie rzeczywistości
problemowa – polega na wdrożeniu uczniów do dostrzegania, formułowania i rozwiązywania określonych problemów teoretycznych i praktycznych. Uczniowie wykorzystują uprzednio zdobytą wiedzę, przyswajają sobie nowe wiadomości i umiejętności dzięki samodzielnej aktywności poznawczej. Problem jest środkiem ciężkości pracy n-la i uczniów. Może on występować we wprowadzeniu do lekcji, opracowywaniu materiału nowego, usystematyzowaniu, pogłębianiu czy utrwalaniu materiału. Problem charakteryzują cechy: – implikuje poszukiwanie pomysłów do rozwiązania; – aktywizuje głównie myślenie twórcze; – ma bardziej złożoną strukturę niż pytanie; – jest trudniejszy. Aby problem rozwiązać należy: – odczuwać trudności; – sformułować problemy; – wysunąć hipotezy; uzasadnić hipotezy i sprawdzić je.
Metoda zajęć praktycznych – w metodzie tej dominuje stosowanie nabytej już wiedzy w działalności praktycznej. Jest to umiejętność stosowania teorii w praktyce z jej rozwijaniem i pogłębianiem. Aby sprawnie korzystać z tej metody należy:
– uświadomić uczniom nazwy i znaczenie
danej umiejętności;
– na podstawie zdobytej wiedzy określić
reguły postępowania, wzorcowe
wykonanie czynności przez na-la;
– pierwsze czynności uczniów pod kontrolą
nauczyciela;
– samodzielne ćwiczenie przez uczniów
rozłożonych w czasie ćwiczeń.
Wiąże się z nią przestrzeganie zasady gospodarności, racjonalności, oszczędności, wydajności, planowania i realizowania.
Praca z książką – metoda oparta na słowie – bardzo ważny sposób zdobywania jak i utrwalania nowych wiadomości, może to być lektura, wyszukiwanie odpowiedzi na pytania, streszczanie poglądów autora, analiz tekstu, uczenie się na pamięć. Do samodzielnego posługiwania się książką uczniowie muszą być przygotowani przez szkołę. Muszą umieć płynnie i ze zrozumieniem czytać, oraz umieć sporządzać notatki, a także odpowiednio wybierać Należy nauczyć uczniów korzystać też z katalogów bibliotecznych, słowników, encyklopedii, roczników statystycznych.
Ćwiczenia – polegają na wielokrotnym powtarzaniu czynności stanowiących treść ćwiczenia w zorganizowany i przemyślany sposób wymagający wykorzystania środków zapewniających rozwijanie umiejętności.
Instruktaż – spełnia ważną rolę w kształceniu praktycznym, występuje najczęściej w połączeniu z innymi metodami. Umożliwia on przygotowanie uczniów do działania za pośrednictwem wzorowego pokazu omawianych czynności, słownego przedstawienia ich i warunków wykonania.
Uczestnictwo w pracy – w kształceniu zawodowym jest najbardziej charakterystyczną metodą..
METODY GIER DYDAKTYCZNYCH
– PROBLEMOWE
łączą elementy metod oglądowych, słownych o praktycznych oraz mają własne charakterystyczne cechy.
Burza mózgów – inaczej giełda pomysłów stosowana jest do poszukiwania niekonwencjonalnych rozwiązań określonych problemów technicznych, naukowych i społecznych. W szkole zachęca uczniów do spontanicznej eksplozji hipotez (pomysłów) umożliwiających rozwiązanie niestereotypowego zadania na zasadzie „pierwsza myśl najlepsza” – problemy rozwiązuje się na intuicji, wyobraźni, przeczuciu.
Metoda symulacyjna – wdraża uczniów do wszechstronnej analizy problemów poprzez stymulowanie ich w toku zajęć szkolnych tzn. przedstawianie określonego fragmentu rzeczywistości w sposób uproszczony, ułatwiający obserwację lub manipulowanie nim poprzez rysunek, modele, mapy plastyczne, makiety, wzory matematyczne, a także różnorakich zabaw i gier.
zabawa lub gra pojawia się wtedy gdy mamy doczynienie ze statycznym i dynamicznym fragmentem rzeczywistości. charakteryzuje się: – związkiem z rzeczywistością (np. dokładne odtwarzanie faktów historycznych) –wymaga aktywności ze strony uczestników; – ma jednolitą strukturę, ścisłe reguły.
Metoda sytuacyjna – odnosi się do sytuacji fikcyjnych choć prawdopodobnych dlatego też rozwiązania uczniów nie mają układu odniesienia (porównania) jak w metodzie, w której były rzeczywiste fakty.
Metoda inscenizacji – może ona przybierać różne formy np. odtwarzania wydarzeń fikcyjnych lub autentycznych. Może ona obejmować równocześnie liczne grono uczniów i być wykorzystywana do celów wychowania intelektualnego oraz emocjonalnego.
