Morze Bałtyckie jest morzem wewnatrzkontynentalnym, śródlądowym, płytkim, najmłodszym morzem Europy i jednym z najmłodszych Atlantyku.
Jest morzem szelfowym, ponieważ znajduje się na płycie kontynentalnej.
Rozwój Morza Bałtyckiego wiąże się z wytapianiem lodowca w czasie ostatniego zlodowacenia północnopolskiego oraz z podnoszeniem się
i obniżaniem obszaru Europy.
Około 12 tyś. lat temu wody roztopowe wypływające spod lodowca utworzyły słodkowodne jezioro bałtyckie, które w wyniku ocieplania uzyskało połączenie z Atlantykiem. W ten sposób 500 lat później powstało zimne morze. Podnoszenie się Skandynawii spowodowało utratę połączenia z oceanem i ponowne przeobrażenie w jezioro słodkowodne. Obniżanie się południowych wybrzeży jeziora spowodowało powtórne połączenie z Atlantykiem przez cieśniny duńskie. W ten sposób powstało morze o większej powierzchni i zasoleniu ( morze litorynowe) niż obecnie. Współczesny Bałtyk uformował się 2 tyś. lat temu.
POWIERZCHNIA: 430 TYŚ KM
ŚREDNIA GŁEBOKOŚĆ: 56 M
MAX. GŁĘBOKOŚC: 459 M (głębia Landsort)
Na dnie można wyróżnić płycizny ( Słupska, Odrzańska, Środkowa) oraz głębie.
Urozmaicona linia brzegowa:
– zatoki – Botnicka, Fińska, Ryska, Gdańska, Pomorska
– zalewy – Kuroński, Wiślany
– wyspy – Gotlandia, Sarema, Bornholm, Fionia, Alandzkie, Duńskie
– półwyspy – Skania, Hel
– mierzeje – helska, wiślana, łebska
– cieśniny – Wielki i Mały Bełt, Sund
Rodzaje wybrzeży:
– zalewowo-mierzejowe (plaża) – budowane przez morze, tereny nisko położone są zalewane
– mierzeje – poł. Wybrzeże
– klifowe – morze niszczy wysoki brzeg – Wyspa Wolin, Gdynia, Jastrzębia Góra, Estonia
– fiordowo-szkierowe – Szwecja, Finlandia
Zasolenie Bałtyku – najniższe na świecie, średnio 8 promila, największe – 17 pr.
Zależy ono od:
– większe jest przy dnie
– wody wpadające rzekami do morza obniżają zasolenie
– opady obniżają zasolenie
– utrudniona wymiana wody z Atlantykiem obniża zasolenie
– parowanie wody podwyża zasolenie
Temperatura Bałtyku zależy od szerokości geograficznej a też od zasolenia ( słona woda łatwiej zamarza). Temperatura wód południowego Bałtyku waha się od 18 stopni w lecie do 0 w zimie. Północna część Bałtyku zlodzona od listopada do maja.
Ruchy wody morskiej:
– falowanie do 3 metrów, fala sztormowa piętrzy fale o dodatkowe 2 metry
– pływy max. Do kilkudziesięciu centymetrów, największe w cieśninach duńskich
– dryft przybrzeżny
Do Bałtyku wpada około 250 rzek.
Źródła zanieczyszczeń Bałtyku:
– rzeki przynoszące zanieczyszczenia komunalne i przemysłowe
– ścieki komunalne i przemysłowe miast nadmorskich
– produkty wyrzucane przez statki
– wiercenia na dnie morza
– statki ulęgające katastrofom
– porty rybackie
– rolnictwo
– turystyka
Skutki zanieczyszczeń:
– pustynia beztlenowa – związki organiczne wpadające do morza powodują zjawisko użyźniania morza. Konsekwencja jest wzrost biomasy, której nadmierna ilość opada na dno powodując zachwianie warunków tlenowych. W ten sposób następuje zanik życia organizmów i powstanie terenów beztlenowych.
– zubożenie gatunków i ilości fauny i flory
– zmniejszenie możliwości połowów
– utrata walorów turystycznych i zdrowotnych
