Utwór Adama Mickiewicza pt.: „Dziady cz.III” nawiązuje do sytuacji politycznej w Polsce po klęsce powstania listopadowego w 1830r. Kraj jest pod zaborem Austrii, Prus oraz carskiej Rosji.
Okres ten jest bardzo trudny zarówno dla ojczyzny jak i cierpiącego narodu polskiego.
Polacy przyjęli postawę bierną. Nie potrafili przeciwstawić się zaborcy. Szukając sposobu na pocieszenie swoich rodaków Adam Mickiewicz sięgnął do wzorców biblijnych.
Przyrównał postać Jezusa Chrystusa do Polski. W utworze można dostrzec zjawisko polskiego romantycznego mesjanizmu.
Aby zrozumieć to pojęcie należy najpierw poznać jego znaczenie. Mesjanizm jest poglądem, który głosi, że Polska jako naród wybrany, poprzez swoje cierpienie ma zbawić ludzkość jak Chrystus.
Zjawisko polskiego romantycznego mesjanizmu możemy odnaleźć w scenie V „Dziadów cz. III” Adama Mickiewicza.
W swoim widzeniu ks. Piotr ukazuje nam kilka „obrazów”, w których porównuje dzieje swojej ojczyzny do życia Jezusa Chrystusa.
We wstępie ukazuje swoją postawę pokory wobec Boga. Posłużę się cytatem: „Panie! czymże jestem przed Twoim obliczem? – prochem i niczem”.
Ks. Piotr porównuje zaborcę – do Heroda, biblijnego mordercę dzieci. Powodem tego jest polityka cara i masowe wysyłanie młodzieży polskiej na Sybir w kibitkach. Obraz długiej drogi krzyżowej, prowadzącej do ukrzyżowania obrazuje męczeństwo narodu polskiego.
Ks. Piotr w swoim widzeniu wspomina o Mesjaszu, wskrzesicielu narodu, bohaterze, który rzekomo ma ocalić naród polski. Do dzisiajnie wiadomo co tak naprawdę oznacza owa tajemnicza liczba 44. Pewne źródła głoszą, że chodzi o Adama, pierwszego ojca, stworzonego przez Boga. Inne donoszą, że jest to postać Konrada, jednego z głównych bohaterów utworu Adama Mickiewicza.
Ks. Piotr zwraca się do Boga z prośbą o przyspieszenie pojawienia się Mesjasza. Świadczą o tym słowa: „Panie! czy przyjścia jego nie raczysz przyśpieszyć? Lud mój pocieszyć?”
Ks. Piotr widzi naród „związany” (który ma ograniczone możliwości” oraz Europę, ktora „nad nim się urąga”.
Możemy dostrzec porównanie Francji do Gala, który jest sędzią, wydaje wyrok i odwraca się od Polski. Świadczy o tym cytat: „Gal, Gal sądzić będzie! Gal w nim winy nie znalazł i – umywa ręce”.
Kolejnym obrazem jest korona cierniowa Jezusa, która ma oznaczać cierpienie niewinnego narodu polskiego.
Następnie pojawia się wizja drogi krzyżowej. Polska (a w Biblii Chrystus) dźwiga krzyż wykonany z trzech rodzajów drewna. Odzwierciedla on trzy państwa (Austria, Prusy, Rosja), które dokonały rozbiorów. Ramiona krzyża rozpościerają się na całą Europę.
Ukrzyżowanie świadczy o klęsce narodu polskiego, który przegrał walkę o wolność. Polska jest martwa, ale pojawia się nadzieja na jej odrodzenie z popiołów.
Następnie widzimy zmianę. Dostrzegamy zmartwychwstanie, czyli wybawienie narodu polskiego. Po raz kolejny pojawia się imię tajemniczego bohatera 44.
Polska jest Chrystusem Narodów, który mazwyciężyć z zaborcą.
Zjawisko polskiego romantycznego mesjanizmu można dostrzec także w innych scenach III cz. „Dziadów”.
Mogę podać przykład chłopca z opowieści Jana Sobolewskiego. Głowa dziecka była ogolona, a do nóg miało ono przyczepione ciężkie kajdany. Kolejnym przykładem jest postawa Janczewskiego oraz Wasilewskiego. Następnie Ksawerego, ktory popełnił samobójstwo w obawie przed aresztowaniem. Kolejno Rollisona, który podczas śledztwa bity i katowany chciał odebrać sobie życie, ponieważ był wierny swoim ideałom.
Sytuacje opisane powyżej były dowodem ogromnego okrucieństwa zarówno w stosunku do dorosłych jak i do dzieci. Przykłady te mogą być również przejawem zjawiska martyrologi narodowej.
Dostrzegamy cierpienie i męczeństwo, poświęcenie walczących w imię wyznaczonych idei i wartości.
Warto zastanowić się nad tym, czy polski romantyczny mesjanizm dał coś ówczesnym ludziom. Przede wszystkim wlał optymizm w ich duszę. Zaczęli oni inaczej patrzeć na kraj i na zaborcę. Wiedzieli, że muszą przetrwać złe chwile, aby potem odzyskać wolność i zacząć normalnie żyć.
Podsumowując, polski romantyczny mesjanizm ma wymiar optymistyczny. Daje nadzieję na odzyskanie niepodległości, mimo iż okupione ono zostanie cierpieniem i męką.
Polska zostaje porównana do Jezusa Chrystusa. Krzyż wykonany z trzech rodzajów drewna to państwa zaborcze (Austria, Prusy, Rosja). Galem, który wydał wyrok jest Francja – nie przyszła ona z pomocą Polsce. Natomist zmartwychwstanie obrazuje uzyskanie niepodległości przez Polskę. Biała szata symbolizuje wolność, jedność oraz pokój, który zapanuje po zmartwychwstaniu Chrystusa – Polski.
Kraj czeka na przyjście mesjasza – tajemniczego bohatera 44, którym jest prawdopodobnie Konrad – główny bohater utworu lub Adam – pierwszy człowiek stworzony przez Boga.
Adam Mickiewicz pisząc swoje dzieło chciał dodać narodowi polskiemu otuchy, pocieszyć, wlać w niego optymizm. Idea polskiego romantycznego mesjanizmu spowodowała, że naród polski przyjął postawę bierną. Nie podjął walki z zaborcą, godził się na własne cierpienie.
Ze swoim męczeństwem wiązał nadzieje na zmartwychwstanie, czyli odzyskanie niepodległości.
