Starożytność i średniowiecze to dwie epoki, ukazujące różne zagadnienia poruszane w literaturze. Starożyutność trwała od 3500r. p.n.e do około IV w. n.e, średniowiecze od V do XV wieku, a w Polsce później, bo od X do XV wieku. Każda z tych epok zajmowała się innymi dziedzinami życia, przedstawionymi za pomocą tekstów literackich, powstałych w tych okresach.
Starożytność to najstarsza epoka, która rozpoczyna się od ukazania, czym jest Biblia i przedstawienia tekstów biblijnych. Biblia to święte Pismo Żydów i chrześcijan, czyli dwóch wielkich religii monoteistycznych. Dzieli sie ona na Nowy i Stary Testament. Znajduje się w niej wiele związków frazeologicznych, które znalazły zastosowanie w dzisiejszym świecie, jak również w literaturze. Pisana była w języki hebrajskim, greckim i innych . Najbardziej znanym mitem biblijnych jest mit kosmogoniczny – o powstaniu świata. Zostały w nim opisane etapy stwarzania świata przez Boga.
Zbigniew Herbert jest autorem wiersza, pt. ” Książka”. Autor jest podmiotem lirycznym, czyta i przepisuje Biblię, więc mamy do czynienia zarazem z człowiekiem współczesnym i śreniowiecznym kopistą. W wierszu pojawia się „przepis” na czytanie Biblii: należy ją czytać powoli, dokładnie, wielokrotnie, ze zwróceniem uwagi na każde słowo.Czytanie Bliblii to nie zajęcie na jedyem, czy tydzień, lecz na całe życie, bowiem w niej jest początek i koniec.
Pojawiają się w niej cierpienia: mesjańskie, czyli takie, jakie przeszedł Jezus Chrystus, aby nas zbawić.Cierpienie jako kara za grzechy oraz ostatnie – niezawinione. Przykładem ostatniego cierpienia jest Hiob; człowiek sprawiedliwy i dobry, którego Bóg wystawił na próbę, zakładając się z szatanem. Hiob stracił wszystko, co posiadał, lecz nadal ufał Bogu i dzięki temu odzyskał szczęście.Epoka związana jest także z mitami. Ukazuje nam funkcje oraz rodzaje mitów.Do nich odwołują się artyści i historycy, także często my sami w codziennym języku przez przywoływanie różnych związków frazeologicznych. Zbigniwe Herbert pisząc tekst, pt. „Historia o Minotaurze” zreinterpretował mit o Minotaurze, uzyskijąc zupełnie inne znaczenie. Przedstawił on go jako człowiekja o wielkiej głowie, lecz absolutnie głupiego, dlatego ojciec wynajął Tezeusza, który wpuszcza do labiryntu innego olbrzyma – zabija on Minotaura. W micie zostało to inaczej przedstawione, ponieważ Minotaur to olbrzym, którego wstydzi się ojciec i kazał go uwięzić w labiryncie.
Filozofowie starożytni to : Sokrates, Platon i Arystoteles. Sokrates jego najsłynniejsze zdanie to: „wiem, że nic nie wiem”. Twierdził on tak dlatego, że człowiek naprawdę mądry zdaje sobie sprawę z ogromu swojej niewiedzy. Według filozofa istnieje obiektywne dobro, czyli dobro dla każdego i w każdej sytuacji jest tym samym. Platon był uczniem Sokratesa. Najsłynniejsza opowieść Platona związana jest z ludzkim życiem i jest to metafora jaskini. Dialogi Platona to „Uczta” o miłości i „Państwo” o sposobie rządzenia, w którym na czele stoją filozofowie, a poetów należy wyrzucić. Arystoteles był nauczycielem Aleksandra Macedońskiego, jego dzieła to : „O niebie”, „O duszy”, „Historia zwierząt”.
Podczas trwania tej epoki tworzył Horacy. Napisał wiersz, pt.”Pomnik”, w którym twierdził, że „stawił sobie pomnik trwalszy niż spiż”. Pochodzi także z tego wiersza słynne horacjańskie stwierdzenie ” non omnis moriar’ – ” nie wszystek umrę”.Pisali wtedy także Tyrtajos, Safona („Pożegnanie”), Anakreon i Wergiliusz. Powstała w tym okresie ” Iliada” Homera, opisująca 50 dni z ostatniego roku walki o Troję. Homer w swoich eposach używał tzw. porównania homeryckiego. Był to epos o wojnie, gniewu i miłości. Toczyła się wojna pomiędzy Trojanami, a Grekami. Trojanie dzięki koniowi trojańskiemu pokonali Greków i zwyciężyli.Średniwoecze to epoka, której nazwe nadali ludzie renesansu. Przedstawione są w niej trzy wzorce doskonałości: rycerz, asceta i władca. Rycerzem doskonałym jest Roland z ” Pieśni o Rolandzie”. Był on dowódcą tylniej straży wojsk Karola Wielkiego. Jako prawdziwy rycerz był: odważny, honorowy, wierny Bogu i władcy oraz obdarzał miłością własny miecz. Posiadał cechy doskonałego rycerza. „Pieśń o Rolandzie” przedstawia ars moriendi, czyli sztukę umierania i zbiór wskazówek dla ryczerza, jak powinien umierać.
Ascetą był, św. Aleksy, który porzucił żonę w noc poślubną w czystości, umartwiał swoje ciało, rozdał majątek, a później przybył do ojczyzny i zamieszkał pod progiem domu ojca. Gdzy umierał, miały miejsce różne cuda towarzyszące jego śmierci, np. zapach ciała uzdrawiał chorych.
Doskonałym władcą był człowiek mądry, odważny, silny psychicznie, pomagający swoim poddanym w potrzebie – był nim, np.Król Bolesław Krzywousty i Bolesław Chrobry.
W utworach średniowiecznych bardzo często występował motyw śmierci. Nawiązywała ona do męczeńskiej śmierci Jezusa Chrystusa. Przykładem takiego utworu może być ” Pieśń o Rolandzie”. Tekst ten obrazuje, w jaki sposób człowiek powinien przygotować się do śmierci tak, aby umierać godnie jako chrześcijanin. Roland walcząc w obronie wiary i króla oraz umierając za swoją ojczyznę w pełni ukazał wizerunek chrześcijanina oraz doskonałego rycerza.Umiera na pagórku pod sosną, chcąc być bliżej Boga. Przed śmiercią robi rachunek sumienia, prosi Boga o przebaczenie, wspomnia swoją ojczyznę i oddaje się całkowicie Bogu. Inny obraz śmierci głównego bohatera obserwujemy w utworze ” Legenda o świętym Aleksym”. Aleksy umiera w osamotnieniu i w nędzy.On sam wybrał sobie taki los. Przez prowadzenie życia pełnego wyrzeczeń, ascezy i gorącej modlitwy. Następnym przykładem jest „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią”. Śmierć zostaje przedstwiona jako kobieta o odrażającej postaci, z rozkładającym się ciałem. Opowiada ona o tym, że wobec śmierci wszyscy ludzie, niezależnie od pochodzenia, majątku i stanowiska, stają się sobie równi, a tym samym ukazuje marność doczesnego życia.”BoskaKomedia” Diantego przedstawia bohatera, który prowadzony jest od zła – piekła przez czyściec do dobra, czyli raju.
Średniowiecze ukazuje także miłość pomiędzy Tristanem i Izoldą. To miłość wywołana przez wypicie eliksiru miłosnego przez przypadek. Rozpoczęła się ona niezależnie od nich i jest wyższa nad życie, prawa, religię i honor.
Następny utwór to „Bogurodzica”. Pojawia się w niej tzw. motyw deesis (gr. prośba), zwracanie się do Boga z prośbami przez wstawiennictwo Maryi – jest ona osobą chwaloną i uwielbianą przez ludzi. W wierszu pt. ” Posłuchajcie bracia miła…” jest ona zwyczajną kobietą, matką. Została ona ukazana w dwóch odsłonach na podstawie tych wierszy.
Te dwie epoki różnią się między sobą. Podsumowując starożytność przedstawia problemy i zagadnienia poruszane w dawniejszych czasach. W dzisiajszym świecie ludzie nie zastanawiają się nad tym, jak należy czytać Biblię, wielu z nas jej nie czyta i może nigdy tego nie zrobi. Nie interesuje ich to, jak powsał świat, są stworzeni przez Boga i muszą żyć. Średniowiecze już bliżej ukazuje to co dzieje się w dzisiejszym, współczesnym świecie. Więcej ludzi zastanawia się nad śmiercią i nad tym, co bedzie po niej. Nie wiedzą, czy dobrze postępują, aby ich Bóg przyjął do siebie, by mogli żyć w raju i cieszyć się. Niektórzy boją się śmierci, bo nie chcą np. trafić do piekła lub czyśćca, bo z piekła nie będą mogli się już wydostać, a w czyścu nie wiadomo ile spędzą czasu po śmierci. Ludzie są zakochani i żyją miłością, czasami tak jak Tristan i Izolda. Często zdarza się miłość bez wzajemności, w której jedna ze stron cierpi, a druga czasmi o tym wie lub w ogóle nie zdaje sobie z tego sprawy.Bardziej odpowiada mi światopogląd epoki średniowiecznej, ponieważ, jak już wspomniałam, wcześniej porusza problemy dzisiejszego współczesnego świata, w którym ja i inni żyjemy. Dzięki tej epoce dowiedziałam się więcej o tym, jak należy przygotować się do śmierci, aby umierać jak chrześcjianin. Nie wiem, czy to mi się uda, ale czas sam pokaże, co się stanie.
