Powieść tę oddano do druku w 1899 roku, ukazała się w 1900 roku. Została znakomicie przyjęta, natychmiast ukazało się drugie wydanie. Żeromski, mimo iż przygotowywał się do pisania poprzez dokładne studia, zbieranie materiałów faktograficznych (np. domu noclegowego w Paryżu), często redagował teksty bez należytej staranności, co nierzadko zarzucali mu krytycy. Nie od razu dostrzeżono, że oryginalna forma utworu to nie wynik niechlujstwa, a wręcz przeciwnie – nowa propozycja artystyczna.
Cechy nowego typu powieści:
1. Luźna konstrukcja, powieść ma charakter albumu scen (konstrukcję taką motywowano prawdopodobieństwem psychologicznym i życiowym);
2. Wprowadzenie zabiegów mających na celu stworzenie nastroju – brak konstrukcji typowej dla powieści narracyjnej (akcja) wprowadzane są rozdziały, które nie rozwijają akcji, ich funkcją jest wyłącznie tworzenie nastroju („falowanie nastrojów”). Często są to opisy przyrody dokonywane w technice impresjonistycznej („pejzaż stanem duszy”). Stany uczuciowe, zgodnie z poetyką symbolizmu, nie są nazywane wprost lub racjonalizowane, werbalizację odczuć zastępuje się obrazem, pejzażem, którego funkcją nie jest wyjaśnianie, a sugerowanie. Wprowadzenie tego typu obrazów, metafor, symboli służyło także tzw. liryzacji prozy (liryzacja polega na wprowadzeniu do epiki środków ekspresji typowych dla liryki). Przykładowe symbole: krzyk pawia – zwiastun śmierci, rozdarta sosna – oddaje stan ducha Judyma, ogień – zapowiedź rewolucji; – mieszanie poetyk – symbolizmu, naturalizmu, impresjonizmu (obok naturalistycznych opisów – fabryka cygar, dom noclegowy, dzielnica żydowska – mamy impresjonistyczne opisy pejzaży);
3. Wielogłos narracyjny – główny narrator jest trzecioosobowy, rolę drugiego narratora pełni Joasia, mamy też do czynienia z tzw. narracją personalną, dzięki której poznajemy wydarzenia, emocje z perspektywy bohatera (naturalistyczna technika pytania);
4. Indywidualizacja języka postaci, która służy ich charakterystyce – dla Żeromskiego charakterystyczne jest też wprowadzenie do narracji tzw. „stylistyki bogatego mówienia” – powtórzenia, wielokrotne epitety, kolokwializmy, słownictwo nacechowane emocjonalnie. Częste są także wyliczenia (typowa dla naturalizmu technika sporządzania inwentarza). Szczególnie chętnie Żeromski posługuje się kontrastem – opisy przedmiotów, pięknych pomieszczeń, sąsiadują bezpośrednio z opisami eksponującymi brzydotę (w muzeum – „Wenus” i „Rybak”, Cisy – dwór, kobiety piękne (Natalia) i zniszczone robotnice). Zabieg ten miał nie tylko funkcje estetyczne. Ukazując brzydotę, nędzę, artyści chcieli wywołać emocje, odruch buntu i doprowadzić do zmiany istniejącego stanu rzeczy.
