960 – 992 Mieszko I
Wszystko to się dzieje kiedy zostaje przywrócone Cesarstwo Niemieckie (962r.) – Cesarstwo Ottona. Z polityką ekspansjonistyczną – zmierza do powiększenia terytorium kosztem Słowian. Ich hasło – szerzymy chrześcijaństwo – za pierwszych Ottonów robili to bardzo ostro. Mieszko I wszedł w układ z księciem czeskim Bolesławem I – pojął za żonę jego córkę, Dobrawę – 965 – i nawiązał za pośrednictwem czeskim kontakt z kościołem. W 966 przyjął chrzest i rozpoczął chrystianizacje kraju. Korzyści dla kraju z przyjęcia chrztu:
a) obrona przed Niemcami,
b) umocnienie państwa w Europie,
c) otwarta droga do korony dla Mieszka I
d) wzmocnienie pozycji Mieszka I w Europie
e) zespolił państwo wokół uniwersalnego chrześcijaństwa – jeden Bóg czuwa nad wszystkim, wiara w jednego Boga – wiara uniwersalna,
Skutki chrztu:
a) ta religia miała zespolić różnorodne ziemie w celach administracyjnych,
b) dotarła łacina i zaczęły się początki źródeł pisanych – źródła kronikarskie,
c) stworzenie Biskupstwa Poznańskiego – biskup Jordan,
d) ta religia okazała się kosztowna i rodziła bunt,
e) kraj Mieszka otrzymał status terytorium misyjnego, podlegając bezpośrednio Rzymowi
Polska przyjęła chrześcijaństwo z Niemiec za pośrednictwem Czech – chrzest spełnił swoją rolę bo na kilkanaście lat Niemcy zaprzestali najazdów na ziemie polskie, a wojny odbywały się jedynie między margrabiami, lecz nie z powodów religijnych. Mieszko I prowadził wojnę z margrabią Hodonem – w 972 odnosi zwycięstwo nad jego wojskami pod Cedynią – Mieszko I opanowuje Pomorze Zachodnie po wyspę Wolin i Kołobrzeg włącznie. Mieszko bogacił się na misjach chrystianizacyjnych do spółki z Niemcami.
Nie było stolicy Polski – tam gdzie mieszko przebywał-
Ustrój – niewyodrebnione stany, Mieszko I był właścicielem państwa – PAŃSTWO PATRYMONIALNE.
Państwo Mieszka I było wczesnośredniowieczną patrymonialną monarchią feudalną.
Wojsko – drużyna, żyli na koszt państwa.
990 – 992 Dagome iudex (judex) – akt nadania papiestwa państwu gnieźnieńskiemu z opisem granic państwa – Mieszko określony mianem dagome.
Mieszko przekazuje władzę synowi – najstarszemu, Bolesławowi – syn Dobrawy, czeszki z pierwszego małżeństwa, Mieszko pominął synów drugiej żony – Ody.
992 – 1025 Bolesław Chrobry – korona
a) dążył do korony,
b) chciał powiększyć państwo
c) charakteryzował się wyjątkowym sprytem politycznym.
Objął władzę po wyeliminowaniu konkurentów (wygnał z kraju synów drugiej żony ojca, oślepił konkurentów z bocznej linii Piastów). Biskup Wojciech ucieka – konflikt z Przemyślidzinami i Słownikowicami. Bolesław przyjął go do siebie, bo zwietrzył szanse zrealizowania swoich spraw. Wojciech zostaje zamordowany za obrazę wierzeń tubylców. Bolesław wykupił z Prus jego ciało i uzyskał od papieża w 999 uznanie go za świętego. Wykupił go i pochował w Gnieźnie, bo dobrze wiedział, że był on przyjacielem Ottona III, a Otton mógł mu dać zjednoczoną słowiańską Europę. Otton III w 1000 przybywa z pielgrzymką do grobu Wojciecha – tzw. zjazd gnieźnieński. Odbyły się wielkie uroczystości i zabawy. Otton uznaje niezależność księcia polskiego – Bolesława Chrobrego. Powołał za zgodą cesarza i papieża metropolię gnieźnieńską i podległe jej biskupstwa w Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu – w największych miastach – oraz z mniejszym misyjnym biskupstwem poznańskim – podnosiły poziom cywilizacyjny. Chrobry otrzymał włócznię św. Maurycego, diadem, gwóźdź z krzyża Chrystusa, Otton zaś ramię św. Wojciecha i eskortę 300 rycerzy pancernych. W 1002 Otton III umiera, a władzę przejmuje Henryk II – nieprzychylny Polsce. Pierwszy krok ku wojnie – Chrobry zdobywa Milsko, Łużyce i Miśnie. Niemcy je uważali za swoje i Polacy za swoje. Polska w 1003 zajmuje Czechy, a to było lenno niemieckie. Henryk II żąda złożenia hołdu i opłaty lennej – Chrobry odmawia. Wybucha wojna – trwa do roku 1018 z przerwami:
a) 1002 – 1005
b) 1007 – 1013
c) 1014 – 1018
Wojna zakończyła się pokojem w Budziszynie w 1018:
a) Łużyce i Milsko przy Polsce,
b) nie poruszano sprawy Czech, ponieważ Polacy zostali wyparci z jej terenów więc nie był żadnych problemów
W Polsce ruina i bieda po wojnie. 1018 wyprawa kijowska – wyprawa w obronie Świętopełka – krewny Bolesława – ale tak naprawdę chodziło o łupy – zdobywa Kijów, a wracając Grody Czerwieńskie. Chrobry za panowania Henryka nie mógł ubiegać się o koronę. W 1022 władzę w Niemczech przejmuje Konrad II – przychylny Polsce. 1025 następuje koronacja Bolesława Chrobrego i w tymże samym roku Bolesław umiera. Władzę obejmuje Mieszko II.
1025 – 1034 Mieszko II – korona odesłana do Niemiec
Był młodszym synem Bolesława Chrobrego. Starszy syn, Besprym knuł spiski przeciwko niemu. Pozbawia on władzy Mieszka II (ucieka z kraju do Czech) sprzymierzając się z możnymi, którzy chcieli sami prowadzić politykę na swoich ziemiach, a sam odsyła insygnia koronacyjne do Niemiec. Jednak zostaje zamordowany, a Mieszko II wraca do kraju. Jeszcze wcześniej Bezprym doprowadził do interwencji Niemiec i księcia kijowskiego w Polsce:
a) Niemcy – Konrad II – Milsko i Łużyce,
b) Czesi – Brzetysław I – Morawy,
c) Węgry – Stefan I – Słowacja
d) Książe kijowski – Jarosław Mądry – Grody Czerwieńskie
Mieszko choć udało mu się wrócić do kraju nie odzyskał już korony i nawet musiał się zgodzić na przejściowy podział kraju – ma 3 dzielnice. W 1034 Dytryk – kuzyn Mieszka II – przywraca jedność państwa. Kiedy umiera Mieszko II możni wypędzają jego żonę Rychezę i syna Kazimierza z kraju. Państwo polskie podupada. Mazowszem rządził Masław – oddzielne państewko. W Wielkopolsce wybuchł bunt ludowy, skierowany przeciwko możnym i Kościołowi. Powstają księstwa pomorskie – rozpad państwa piastowskiego.
Najazd czeski
W 1039 na Wielkopolskę najeżdża książę czeski Brzetysław, uprowadzając jeńców, wywożąc wielkie łupy, a także złożone przez Chrobrego w katedrze w Gnieźnie relikwie św. Wojciecha. Jednocześnie podporządkował sobie Śląsk. Najazd czeski doprowadził do całkowitego zniszczenia Gniezna.
Sytuacja w Polsce i wzmocnienie Czech zaniepokoiło sąsiadów. Dlatego Henryk II i Jarosław Mądry zdecydowali się pomóc Kazimierzowi powrócić do kraju.
1034 – 1058 Kazimierz Odnowiciel – nie odzyskał korony
Cesarz wsparł go drużyną rycerską, z pomocą której Kazimierz zdołał podporządkować sobie Małopolskę z Krakowem i zrujnowaną Wielkopolskę. Jarosław Mądry pomógł mu w walkach z Miecławem i w 1047 zdobywa Mazowsze, a w 1050 wyprawia się na Śląsk – zdobycie Śląska. Jednak uzależnienie od cesarza spowodowało, że Kazimierz nie zdołał odbudować metropolii kościelnej w Gnieźnie, jak i nie odzyskał korony. Władzę przejmuje najstarszy syn.
1058 – 1079 Bolesław Śmiały zwany Szczodrym – korona
Cele:
a) odzyskać koronę,
b) przywrócić arcybiskupstwo,
c) umocnić pozycję Polski względem sąsiadów.
Panowanie Bolesława przypadło na konflikt między papieżem Grzegorzem VII i cesarzem Henrykiem IV – który z nich jest ważniejszy w Europie. Bolesław opowiada się po stronie papieża, dzięki czemu w 1076 uzyskał jego zgodę na odnowienie arcybiskupstwa w Gnieźnie i rozbudowę sieci biskupstw.
Koronował się na króla bez zgody cesarza w 1076. Przeciwko niemu wystąpili możni na czele z biskupem krakowskim Stanisławem. Biskup staje na sądzie królewskim za zdradę. Bolesław poćwiartował go na ołtarzu – jego ciało zrosło się. Król musiał uciekać na Węgry, gdzie w 1081 został otruty. 1079 – 1102 Władysław Herman – nie odzyskał korony.
Władzę w Polsce przejmuje młodszy brat Bolesława, Władysław Herman. Polska straciła koronę, która przeszła do Czech. Herman już jej nie odzyskał. Opozycja wykorzystuje fakt, że Zbigniew jest nieślubnym dzieckiem Władysława i każe podzielić państwo na synów oraz nadać im prawa. Władysław dokonuje podziału Polski na 3 dzielnice:
a) Zbigniew – Wielkopolska i Kujawy
b) Bolesław – Kraków, Sandomierz i Śląsk
c) Władysław Herman – pozostawił sobie Mazowsze i władzę zwierzchnią.
W 1102 umiera Władysław Herman.
1102 – 1138 Bolesław Krzywousty – nie odzyskał korony
Zbigniew rządził Wielkopolską, Kujawami i Mazowszem, a Bolesław Małopolską, Śląskiem i Ziemią Lubuską. Doszło do wojny między braćmi – 1106 – 1107 – Bolesław chce zjednoczyć ziemie i odzyskać Pomorze Gdańskie, a Zbigniew chce mieć święty spokój – Bolesław musi przejść przez ziemie Zbigniewa – Zbigniew ucieka do Niemiec gdzie uzyskuje poparcie cesarskie i w 1109 wraca do Polski z Henrykiem V. Wojna – przywrócić na tron Zbigniewa. Bolesław bronił się na linii Odry – partyzantka. Niemcy nie zdołali przebić obrony polskiej. Niemcy wycofują się, ale Bolesław pozwolił wrócić Zbigniewowi do kraju – Bolesław oślepił go i Zbigniew zmarł. Opozycja występuje przeciwko Bolesławowi. Zostaje rzucona na niego klątwa – poddani mogą mu odmówić posłuszeństwa – Bolesław przeznaczył ogromne sumy na rzecz kościoła i klątwa została zdjęta.
Bolesław Krzywousty dążył do przyłączenia Pomorza Gdańskiego i Zachodniego – do zwierzchnictwa nad zachodnią częścią Pomorza pretendowali Niemcy. Systematycznego podboju Pomorza dokonał dopiero Bolesław Krzywousty w ciągu 20 lat. Rozpoczął od umocnienia Noteci. Zdobył najpierw Pomorze Wschodnie z Gdańskiem – 1116 – a następnie Szczecin – 1121 – 1122 – na Pomorzu Szczecińskim pozostał jednak książę Warcisław, jako lennik Bolesława. Została przeprowadzona ponowna chrystianizacja Pomorza i utworzono biskupstwo w Kamieniu z kapelanem Krzywoustego, jako pierwszym biskupem. Mimo wyraźnych sukcesów w polityce międzynarodowej Krzywoustemu nie udało się odzyskać korony królewskiej.
W 1138 został ogłoszony testament Krzywoustego, spisany w 1133- 1135:
a) wprowadził urząd seniora:
– książę zwierzchni, najstarszy w rodzinie, miał prowadzić politykę zagraniczną,
– decydował o obsadzie urzędów,
– posiadał prawo kontrolowania grodów,
– władza senioralna miała zapobiec bratobójczym walką i tron
– posiadał zwierzchność nad Pomorzem Gdańskim (pierwszy senior Władysław miał jeszcze Śląsk)
– dzielnica senioralna – niepodzielny obszar kraju
b) pierwszy senior – Władysław II – Śląsk z Ziemią Lubuską i dzielnicę senioralną ze stolicą w Krakowie
c) Bolesław IV Kędzierzawy – Mazowsze z Kujawami
d) Mieszko III Stary – Wielkopolska
e) Henryk Sandomierski – Ziemia Sandomierska
f) wdowa po Krzywoustym, księżna Salomea – Ziemia Łęczycko – Sieradzka
