Nowela Bolesława Prusa pt. r Omyłkar1; opowiadana jest przez Antka, który wówczas miał 7 lat. Historia mówi o wielkiej pomyłce, za którą zapłacił niewinny człowiek. Chłopiec mieszka z matką i nianią przy ulicy Obwodowej . Matka chłopca jest kobietą bardzo lubianą, gdyż posiada wiele znajomych. Ma też drugiego syna Władka, który studiuję medycynę w Warszawie. Dba również o Antosia, który uczy się z panem Dobrzyńskim, lecz lekcje te są dla niego nudne. Obok ich domu stoi tajemnicza chata, w której mieszka starszy człowiek. Antek nic o nim nie wie, gdyż w domu się o tym nie mówi. Pragnie poznać wielką tajemnicę. Dom Antka odwiedzają goście, burmistrz, kasjer i proboszcz. Podczas odwiedzin śpiewają piosenki i rozmawiają. Chłopiec dowiaduje się, iż człowiek, który mieszka w tajemniczej chacie, nazywany jest zdrajcą, co pobudza jego zainteresowanie. Pragnie dowiedzieć się czegoś więcej na temat tego człowieka. Miasto odwiedza Leon, młody mężczyzna, który zdobywa przyjaźń wielu ludzi. Przynosi on listy dla matki, od Władka. Szuka również miejsca na swój sklep. Kiedy Antek z swoim nauczycielem Dobrzyńskim poszli do sklepu, zostali świadkami napadnięcia przez kasjera na starego człowieka. Rozbudza to ciekawość chłopca, który coraz częściej obserwuję dom mężczyzny. Spaceruję on w koło chaty, aż w końcu dostrzega napis na drzwiach: r szpiegr1;.
Pół roku później, w zimę Antoś zauważa na dworze ośnieżonego i zmarzniętego człowieka. Matka zaprasza go do domu. Okazuję się, że jest to ów zdrajca. Nie mogąc bezczelnie wyprosić starca, częstuje go gorącym mlekiem. Po chwili przychodzi po niego jego chłopak, który zabiera go do chaty. Do miasta dochodzi wieść o wojnie. Matka dostaje list od starszego syna, który oświadcza, że weźmie w niej udział. Jest ona oburzona i załamana, ale godzi się z tym postanowieniem. Ludzie z miasteczka szybują się na bitwę, tylko kasjer nie wie, co począć. Kobiety wyśmiewają się z niego. Zmuszony jest wyruszyć na powstanie, z którego wysyła fikcyjne powiadomienie, iż zginął. Po jakimś czasie wraca do miasta i opowiada o wymyślonych bitwach i swoim bohaterstwie.
Nagle dociera do miasteczka wojna, ludzie są przerażeni, ale i również zaciekawieni jej obrazem. Kasjer jest przerażony, nie wie, co zrobić, więc ucieka. Do domu Antka przychodzi starzec z synem matki – Władkiem, który jest ranny. Zdrajca okazuje się dobrym człowiekiem, gdyż uratował życie chłopaka. Dobrzyński wmawia mu szpiegostwo, które okazuje się wielką pomyłką. Starzec opowiada całą historię, jak został pozwany o zdradę narodu i odrzucony przez ludzi, a swoje pieniądze zarabia w nocy jako gałganiarz. Nazajutrz pojawia się kasjer z nowiną. Dowiedział się on, że stary człowiek jest najprawdziwszym zdrajcom i wydał go wojsku. Opowiada jak był świadkiem mordu, za grzechy. Całe zdarzenie wymyślonej zdrady i nieczystych pieniędzy zostaje wyjaśnione. Wszyscy są bardzo źli i smutni. Nikt nie może uwierzyć w to, co się stało. Matka udaje się z Antkiem do chaty starca, aby zobaczyć go i pomodlić się przy jego ciele.
