Opracowuje sobie tematy do maturki ustnej z J.Polskiego a wlasciwie to przepisuje ze sciag ktore pozyczylem od wszystkich znajomych… narazie mam opracowane cos kolo 30 tematow wiec wkleje je tu juz teraz zebyscie sie mogli cos poczyc reszta niebawem
jakby co to pisac na maila [email protected]
———————————————————————-
32. Scharakteryzuj i ocen postepowanie bohatera romantycznego na wybranym przykladzie (Konrad, Kordian, Jacek Spolica, Hrabia Henryk).
Konrad Wallenrod – Jest przykladem patrioty ktory walczy o ocalenie ojczyzny ktorej grozi zaglada. Jest zmuszony przyjac postawe dwulicowa i dziala podstepnie. Sumienie Konrada bedzie obciazal czyn sprzeczny z kodeksem doskonalego rycerza. Wallenrod jako wielki mistrz, a tym samym zaufali mu i zlozyli w jego rence swoje losy. Konrad wallenrod w swym dzialaniu kieruje sie wielkim patryjotyzmem i dla dobra ojczyzny poswieca dobro osobiste a nawet szczescie ukochanej kobiety. Konrad to bohater rozdarty pomiedzy ojczyzna a rodzina ale zawsze wybiera wkoncu ojczyzne . Dlatego jest bohaterem jak najbardziej pozytywnym.
33. Przedstaw tresc wybranej ballady , podaj definicje tego gatunku.
Ballada – gatunek mieszany zawierajacy cechy epickie i liryczne. przedstawia najczesciej wydarzenia zagadkowe, osnute wokol podan i legend ludowych, wydarzenia realistyczne pomieszane sa z fantastycznymi, dominuje w niej zwiezla kompozycja skoncentrowana na jednym wydarzeniu fabularnym.
\”Switezianka\” – nad brzegiem jeziora, \”Strzelec w tutejszym borze\”(chlopak) spotyka sie z tajemnicza dziewczyna. Mlodzieniec sklada oblubienicy sluby milosnej przysiegi , jednak bardzo szybko je lamie. Spotyka go za to kara, pochlaniaja go wody jeziora a jego dusza zakleta jest w modrzew stojaca nad brzegiem jeziora , jeczaca z zalu za utracona miloscia i szczesciem. \”Bo gdy przysiegi naruszy , ach biada jemu zza
zycia, ach biada i biada jego zlej duszy\”.
34. Przedstaw niezwyklosc orentalnej przyrody i przezycia pielgrzyma w \”Sonetach Krymskich\”.
W \”Sonetach krymskich\” zawarty jest motyw wedrowki oraz zachwyt nad pieknem przyrody. Pielgrzym to samotny podroznik, czlowiek opuszczony, wygnany z ojczyzny, nieczuly na koleje losu. Nie boji sie smierci , gdyz zyjac zdala od ojczyzny i bliskich umarl dla swiata, jego egzystencja stracila sens. Bohater zazdrosci innym podroznym strachu, ktory potwierdza milosc zycia, obawe przed utrata kochanych osob. Pielgrzym jest czlowiekiem wypalonym wewnetrznie niema juz zdnych pragnieni, ograrniety rezygnacja, dawno postradal nadzieje. Tak wiec Pielgrzym to postac typowo bajroniczna, czlowiek tajemniczy, indywidualista, samotny i nieszczesliwy. Natura w \”sonetach krymskich\”, to ksiega, w ktorej odczytac mozna istotna prawde o sobie samym i o swiecie. Natura okazuje moc i potege, degraduje historie i ludzkie dokonania, zostawiaja ruiny. Wszechobecna i niezniszczalna trwa wiecznie: wobec jej sily, ponadczasowe, zdawalobysie uczuciaczlowieka i jego wysilki uwidaczniaja swa kruchosc i wytrwalosc.
35. Wyjasnij jak rozumiesz pojecia – Polska – Chrustusem narodow, Polska – Winkelrodem narodow, Polska – pawiem i papuga narodow, Z jakich utworow one pochodza.
Polska – Winkelrodem narodow – haslo ukute przez Kordiana. Ma dwoista wymowe. Kordian akceptuje meczenstwo wpisane w dzieje kraju. Zaklada , ze Polacy podejmuja walke , ktora jednak niedoprowadzi do zwycienstwa, poniewaz ofiara jest konieczna, gdy boj toczy sie o wolnosc. Bohater nawiazuje do opowiesci o Szwajcarskim rycerzu, ktory wlasnym cialem zagrodzil droge wroga i przyja na siebie uderzenie ich wloczni. Zginal, ale umorzliwil ocalenie niepodleglosci swojego kraju. Pojecie to pochodzi z dramatu \”Kordiam\” i od Slowackiego.
Polska – Chrustusem narodow – w pojeciu tym zawarte jest meczenstwo narodu polskiego na wzor dziejow Chrustusa, a wiec ukrzyzowanie i zmartwychwstanie. Francja pelni role Pilata, car rosyjski Mikolaj I role Heroda, krzyz o trzech ramionach symbolizuje 3 zaborcze panstwa, zolnierze Rakuz to austriak, a Borus to Proracz, Matka Wolnosci – oplakuje narod tak jak Matka Boska – Chrystutsa, Longin przebil bok Chrystusa po jego skonaniu , a zolniez Moskal przebija bok zywego jeszcze narodu , aluzja do stlumienia powstania listopadowego. Pojecie to pochodzi z trzeciej czesci dziadow ze sceny 5 pt. \”Widzenie ks.Piotra\”.
36. Udowodnij ze \”Pan Tadeusz\” spelnia wymagane gatunki jakim jest Epos.
Cechy \”Pana Tadeusza jako eposu\”:
1. Inwokacja zaczynajaca sie od slow \”Litwo Ojczyzno moja\” i prosba skierowana do Matki Boskiej o pomoc w tworzeniu dziela.
2. Wplataniem w akcje szeregow epizodow.
3. Realistyczny opis, szczegolowy opis przedmiotow i sytuacji (np. opis slynnego serwisu rodowego).
4. Zdystansowanie sie autora wobec opisywanych wydarzen.
5. Zbiorowy bohater utworu: szlachta polska doby napoleonskiej – stad okreslenie \”epopeja szlachecka\”
6. Pomieszanie gatunkow epiki i liryki (np. opis wiosny 1812 ) i dramatu (np. narada u Macka).
7. Styl podniosly, jezyk bogaty w porownania, inne srodki artystyczne.
8. Akcja prowadzona od zawiazania poprzez perypetie i punkt kulminacyjny do rozwiazania.
37. Przedstaw problematyke moralna ballad i drugiej czesci \”Dziadow\”.
Problematyka moralna 2 czesci \”Dziadow\”.
Utwor przedstawia obrzed charakterystyczny dla obyczajow gminy. Ludowe swieto staje sie pretekstem do rozwazan moralnych. Oto Guslaz przywoluje trzy kategorie duchow: duchy lekkie (aniolki), srednie (duch Zosi), oraz ciezkie (widmo zlego pan). Grzechy poszczegolych duchow sa zroznicowane, ale wedlug ludowej moralnosci zawsze za wine nalezy poniesc kare. Wina dzieci bylo to, ze niezaznaly jeszcze cierpienia, a dopiero ono moze stanowic o pelni czlowieczenistwa. Grzech pana jest ewnidentny – zlo musi zawsze byc ukarane, dlatego Pan nieosiagnie nigdy szczescia wieczniego. Zosiaz koleji nigdy nie kochala, niezaznala wiec milosci – jednego z najwazniejszych uczuc na ziemi. Uchylala sie od odpowiedzialnosci za drugiego czlowieka. Zyla w krainie obludy i marzen. Podobnie jak dzieci niezrealizowala sie w pelni jako czlowiek.
Problematyka moralna ballad:
Ballady Mickiewicza polegaly na stworzeniu nowej literatury ktora oparta byla na rodzinnej , ludowej tradycji. Uwzglednia ona romantyczne i ludowe widzenie swiata, w ktorym istnieje scisla wiez miedzy swiatem realnym i nadprzyrodzonym, niepoznanym rozumem i zmyslami. I wreszcie w swiecie tym istnieja niewzruszone, nienaruszalne wartosci moralne, ktore porzadkuja swiat, wprowadzaja lad poprzez prosta wiare w sprawiedliwosc, to ze niema zbrodni bez kary, gdyz wczesniej czy pozniej wyrok zostanie wydany i kara wykonana, jesli nie przez ludzi, to przez tajemnicze sily nadprzyrodzone, sily natury , ducha, szatana, lub Boga.
38. Przedstaw w jaki sposob C.K.Norwid zlozyl hold wielkim polakom (\”Bema pamieci zalobny rapsod\” i \” Fortepian Szopena\”).
\”Bema pamieci zalobny rapsod\” – trescia utworu jest pogrzeb Gen.J.Bema. Na pierwszym planie ukazany jest zmarly. Jego pogrzep ukazany jest na podobienstwo pochowku sredniowiecznego rycerza. Orszakowi zalobnemu towarzysza placzki, wojownicy pochylaja sztandary na znak szacunku, ceremonia odbywa sie przy dzwiekach trab i na tle miarowych odglosow uderzen mieczami w tarcze. Zarowno nawiazania do antyku jak i do srednioweicza podkreslaja, ze Bem byl bohaterem rownym , najwiekszym postaciom w dziejach ludzkosci, jego czyny maja wartosc ponadczasowa.
\”Fortepian Szopena\” – pierwsze trzy zwrotki mowia o ostatnich odwiedzinach u Szopena, pamieta go Norwid jako czlowieka chorego niezdolnego tworzyc i grac. Gral jednak ale cichutko. Sam Szopen jakby utozsamial sie z muzyka, az wreszcie tylko z brzeczeniem strun. W nastepnych zwrotkach poeta przedstawia Warszawe. Ukazane sa kobiety w zalobnych szatach i wrogie pulki kozackie palace Palac Zamoyskich , oraz Bruk , bylo to zbeszczesczenie muzyki kompozytora , a takze calej polskiej sztuki. Muzyka Szopena jest dla Norwida bardzo prosta, ale i doskonala. Te doskonalosc porownoje z doskonaloscia sztuki atenskiej za czasow Peryklesa. Ta muzyka jest Polska, gleboko zakorzeniona w polskosci , jest w niej cala nasza kultura i swiadomosc narodowa.
39. Przedstaw problematyke polskich nowel okresu pozytywizmu. Stresc jedna z nich.
Pozytywizm jest okresem bujnego rozwoju malych form epickich takich jak nowela, opowiadanie, obraz czy szkic. Popularnosc wskazanych gatunkow wiazala sie z poczuciem realizmu, poniewaz umozliwily one przedstawienie wybranych problemow spolecznych i moralnych.
Nowelistyka pozytywistyczna dotyka wielu tematow i problemow np.:
– powstania styczniowego (B.Prus \”Omylka\”)
– losu utalentowanego dziecka wiejskiego (B.Prus \”Antek\”)
– asymilacji zydow (E.Orzeszkowa \”Menedl Gdanski\”)
– hipokryzji bogatych (E.Orzeszkowa \”Dobra pani\”)
– szkoly pod zaborami(E.Orzeszkowa \”ABC\”)
\”Janko Muzykant\”
Janek od urodzenia byl slabym i chorowitym chlopcem. Gdy podrosl nienadawal sie do zadnej pracy niemial zadnej zdolnosci procz jednej – wszedzie slyszal muzyke. Robil sobie sam fujarki i skrzypce. Nie graly tak pieknie jak te w karczmie ale chlopcu to wystarczalo. Mial wtedy 10 lat. Pewnej nocy zapragnol choc raz zagrac na prawdziwym instrumenicie. Zakradl sie do dworu gdzie widzial prawdziwe skrzypce. Juz mial wziasc je do reki gdy do pokoju wpadl lokaj i zacza go bic. Nastepnego dnia wojt i lawnicy skazali Janka na lanie, ten dostal tak mocno ze po trzech dniach zmarl. W noweli Sienkiewicz pokazal niedole i osamotnienie wiejskiego dziecka oraz brak jakiegokolwiek zainteresowania dworu wiejskimi dziecmi.
40. Przedstaw jak realizowane byly idee pozytywistyczne w nowelach i powiesciach II polowy XIX wieku.
Praca organiczna
W \”Lalce\” B.Prusa spoleczenstwo nadal nie tworzy organizmu jest podzielone na warstwy, miedzy ktorymi niema polaczenia. Przejscie do innej grupy jest praktycznie niemozliwe. Panuje zastoj i marazm.
Praca u podstaw
W \”Lalce\” biedacy sa nadal najbardziej uposledzona warstwa, poza akcjami charytatywnymi, nikt nieinteresuje sie ich losem.
W \”Nad Niemnem\” E.Orzeszkowej praca nie jest przeklenstwem , ale dobrowolnym ovowiazkiem wobec przyrody i siebie. Ciezka uczciwa praca przynosi korzysci, pozwala uksztaltowac siebie i swiat, rozwija u czlowieka sumiennosc i poczucie obowiazku i rzetelnosci. Kult pracy ukazany jest m.in. poprzez mogile Jana i Cecyli, legendarnych bohaterow, ktorzy ciezka i uczciwa praca przeksztalcili dzika puszcze w legendarna piekna i bogata osade.
Enabcypacja kobiet
W \”Lalce\” kobieta pozostaje nadal w calkowitej zaleznosci od mezczyzny, szczytem jest maluzenstwo, wyksztalcona kobieta to rzadkosc.
W \”Nad Niemnem\” Orzeszkowej wystepuje wiele w szerzeniu oswiaty, zagrozenia dla siebie. Zaborcy zamykali polskie szkoly. karali nauczycieli, a ci mimo represji nie rezygnowali z tajnego nauczania.
41.Porównaj i oceń postawy J.Soplicy i A.Kmicica
Andrzej Kmicic -potomek kiedyś świętego, a dziś zubożałego rodu. W mlodosci jest zabijaka, nie stroni od kieliszka , niegardzi zadna z meskich rozrywek. Zadko zastanawia sie nad tym co powinien uczynic w danej sytuacji. Dziala pod wplywem impulsu, emocji, zranoionej ambicji. Jest porywczy, lubi blyszczec w towarzystwie, ma o sobie wysokie mniemanie. Przykta niespodzianka jest dla niego pojedynek na szable z Wolodyjowskim. Byl przekonany , ze umie walczyc szabla, a teraz zobaczyl, ze niedorasta Wolodyjowskiemu nawet do piet. Pod wplywem milsoci do Olenski ulega przemianie. Mysli o swoich powinnosciach wobec ojczyzny oraz o tym, czym zasluzyc na przebaczenie i milosc Olenki. Swoaja misje traktuje barzdzo powaznie , niezaluje dla ojczyzny krwii i wszedzie walczy na pierwszej linii.
Jacek Soplica -za mlodu hulak i warchol, po zamordowaniu Stolnika i oskarzeniu o zdrade kraju przemienia sie w cichego pokornego zakonnika, oraz bojownika o sprawe narodowa. Glownym motywem dzialan bohatera jest chec oddalenia ciazacych na nim zarzutow i odpokutowanie grzechu. Mimo, iz prawdziwym grzechem Jacka bylo zabicie Stolnika, a nie sprzymierzenie sie z wrogiem, cale pozniejsze zycie bohatera podporzadkowane zostalo idei sluzbie ojczyznie, ktora stac sie miala zadoscuczyniniem za domniemana wine.
Jak widac na podstawie zyciorysow obu bohaterow ich losy sa calkiem do siebie podobne. Zarowno jeden jak i drugi za mlodu byli hulakami, nie stronili od alkocholu, lubili byc w centrum zainteresowania. Dopiero milosc ich odmienila i tu tkwi roznica, ze Jackowi Soplicy Stolnik odmowil reki corki i ten w gniewie zabija go. Natomiast Andrzej Kmicic podpada swojej ukochanej Olence i robi wszystko, aby zasluzyc na przebaczenie i milosc. J.Soplica przemienia sie w cichego, pokornego zakonnika i proboje odpokutowac swoje winy, natomiast A.Kmicic stara sie walczyc o dobro ojczyzny na pierwszej lini, niezaluje krwii dla ojczyzny, chce sie pokazac. Tak wiec historie obydwu panow mozna przedstawic tak:
– ich zawadiacka mlodosc
– ich przelom moralny i wewnetrzna przemiana duchowa
– odkupienie win poprzez sluzbe ojczyznie
– ich rehabilitacja
J.Soplica i A.Kmicic sa bohaterami pozytywnymi dlatego ze po popelnieniu wielu bledow wkoncu przez milosc zrozumieli swoj blad i odkupili swoje winy poprzez sluzbe ojczyznie.
42. Przedstaw obraz spoleczenstwa polskiego w \”Lalce\” B.Prusa.
Prus ukazuje dokladny wizerunek poszczegolnych warstw spolecznych. Arystokracje reprezentowali m.in. Łęccy, Krzeszowcy, Zasławska, Celiocki, Wąsowska. Jest to warstaw charakteryzujaca sie przewaznie egoizmem, nicoscia moralna, tepota i degeneracja, zamkniete we wlasnym swiecie, niedopuszczaja do swej wiadomosci zadnych przemian, ani nowych twarzy. Medalowym przykladem jest Izabela Łęcka niezdolna do zadnych wyzszych uczuc, sztuczna niczym tytulowa lalka. Rowniez jej ojciec Tomasz to zagorzaly w sobie bankrut zyciwy i niedorzecznik. Jest jednak zarozumialy ,a do pochodzacego z nizszej warstwy spoleczniej Wokulskiego odnosi sie z wyraznym dystansem i protekcja. Prus ukazuje rowniez mieszczanstwo (Minclowie, Rzecki, warszawscy kupcy) sa to glownia ludzie stroniacy od wszelkiego zyciowego ryzyka, preferujacy raczej powolne, mozolne dorabianie sie, niz ryzykowne inwestowanie , ktore przynosi zysk ale czasem niebezpieczne straty. Ukazani sa takze ludzie z nizin spolecznych zamieszkujacy Warszawskie Powidle: Magdalena, Wegielek, Wysocy. Warunki zycia proretaliatu ukazane sa naturalistycznie, wszechobecna nedza i brud, choroby uniemozliwiaja najubozszym zajecie sie czymkolwiek z wyjatkiem walki o przetrwanie kolejnego dnia. To juz nie zycie a wegetacja. Spoleczenstwo polskie ukazane w \”Lalce\” dzieli sie na szereg warstw, miedzy ktorymi niema polaczenia. Przejscie do innejgrupy jest wlasciwie niemozliwe. Panuje zastoj i marazm.
43. Ocen postawy polskich idealistow w \”Lalce\”.
W powieści wyróżniamy trzy pokolenia idealistów na tle społecznego rozkładu.
I pokolenie – Ignacy Rzecki – idealista polityczny. Pochodzi z proletariatu miejskiego, syn woźnego, wychowany przez ojca w tradycjach walki o wolność. Skromny, uczciwy, wartościowy, patriota, gotowy do poświęceń dla drugiego człowieka, piękna postać, ale naiwny i bezradny życiowo. Bonapartsta i romantyk, bierze udział w walce podczas Walki Ludów jako uczestnik kampanii węgierskiej, słuzy idei walki o wolność oraz w powstaniu styczniowym w Polsce. Subiekt w sklepie Mincla, później Wokulskiego, przywiązany do sklepu uczuciowo. Pełni swoje obowiązki z gorliwością, jakby pracował na swoim. Gdy Wokluski sprzedaje sklep, Rzecki nie ma go za co kupić, gdy nadal pracuje w ten sposób dla nowego właściciela, jest szpiegowany i podejrzewany o kradzież. W tajemnicy przed wszystkimi pisze swój pamiętnik, powracajac w nim do najpięknieszych dni swojego zycia-jest to samoobrona psychczna przed teraźniejszościa. Ideały, które wyznawał i którym do końca słuzył okazały się niepotrzebne, musi przegrać. Umiera zapatrzony w przeszłość.
II pokolenie – Wokulski idealista miłości, romantyk i pozytywista. Romantyk – bo bierzez udział w konspiracjii i w powsatniu styczniowym, kocha się beznadziejnie w Izabeli, idealizuje ukochana, próbuje popełnić samobójstwo, miłośc jego kształtuję pod wpływem poezji Mickiewicza. Utrzymuje całe gospodarstwo i wychowuje gromadkę dzieci. J.Orzelska jest najważniejsza z całej trójki. Mimo ciężkiej pracy wieży w siebie i skutecznośc swojego działania, pragnie ona sama kształtowac swój los, za skutki tego działania jest gotowa ponieść konsekwencje.
Asymilacja Żydów
Hasło to zostało zawarte i opisane w opowiadaniu Marii Konopnickiej pt. \”Mendel Gdański\”. Bohater opowiadania jest rzemiślnikeim żydowskim. Pracuje on ciężko i uczciwie i czuje się Polakiem. Fakt że Mendel jest Żydem-wystarcza, aby stał się programem antyżydowskiego. Pomimo tego że się uratował traci serce dla Polski i Polaków. Utwór stanowi gorzka reflekcję, że Polacy potrafia zniszczyc najbardziej wartościowych ludzi, tylko za to że są obcego pochodzenia. Dla Konopnickiej antysemityzm był czymś czemu należało się absolutnie przeciwstawić.
Kult wiedzy i nauki
W \”Lalce\” chęć zdobywania wiedzy była przyczyną wyszydzania młodego Wokulskiego, pasja Ochockiego, traktowana była jako nieszkodliwe wariactwo. W noweli \”ABC\” nauczycielka staje przed sądem, praca jej nie podoba się władzom zaborczym, dopatrujacym się obezwładnić w wyobrażeniu o miłości, nie dostrzegają właściwych realiów. Pozytywista-bo cechuje go entuzjazm do wiedzy i postępu, umiejętnośc bogacenia sie i działalnośc filantropijna.
Idealizm Wokulskiego:
-miłość-przypisywanie ukochanej najlepszych cech
-przekonanie, że praca, uczciwościa i wytrwałościa mozna zdobyć szacunek ludzi i miłość kobiety.
III pokolenie – Ochocki- idealista naukowy. Nietypowy arystokrata,żyje przeszłością. Entuzjasta nauki i techniki, fanatyk wiedzy, użeczony wizją geista, żyje w świecie swoich naukowych utopii, marzy o przypięciu ludzkości skrzydeł. Opuszcza Polskę, nie znajdując tu warunków do pracy.
44. Rozważ, czy Wokulski to romantyk czy pozytywista.
Doktor Schuman powiedział o Wokulskim: \”Skupiło się w nim dwóch ludzi: romantyk przed roku 1860 i pozytywista z 1870r\”. Osobowość Wokulskiego ukształtowała się w epoce romantyzmu, ale żyć i działać przyszło mu w pozytywizmie. Ma on kilka cech bohatera romantycznego: bierze udział w powstaniu styczniowym-poswięca się zatem miłości patritycznej, walce i miłości do ojczyzny, jest dla niego sprawą ważną. Miłośc do Izabeli napotyka na trudności przez nierówność społeczną obojga. Miłośc jest uczuciem paraliżującym umysł tak jak w przypadku Gustawa z \”Dziadów\”. Historia konczy sie tragicznie i powoduje, że Wokulski próbuje popełnić samobójstwo. Tajemniczość, niejasne okoliczności smierci-to typowe cechy bohatera pozytywistecznego. Pragnie wiedzy, szanuje naukę, jest silny, po powstaniu energicznie \”bierze się w garść\”, organizuje sobie zycie. Zajmuje się działalnością filantropijną i społeczną. Zauważa nędzę biedoty, stara się jej pomóc-realizuje hasło pracy u podstaw. Cechuje go entuzjazm do wiedzy, techniki i postępu. Postac Wokulskiego nie można uznac z osobna romantykiem i z osobna pozytywistą. Wokulski jest osobowością na granicy dwóch światów i posiade \”stare\” cechy romantyka i \”nowe\” pozytywisty.
45. Wyjasnij, na czym polega fenomen powiesci H.Sienkiewicza. Ustosunkuj się do ihc wersji filmowych.
Pierwsza część \”Trylogii\” wzbudziła najwięcej emocjii i utorowała drogę całemu cyklowi. Ukazanie się \”Trylogi\” stało się przełomowym wydarzeniem literackim tego okresu, społeczeństwo polskie przyjęło ten utwór z entuzjazmem, żadna polska powieść nie spotkała się z takim entyzjazmem. \”Trylogia\” spełniła oczekiwania społeczne na optymistczny mit bohaterskiej przeszłości narodu, dawała heroiczne wzorce postępowania, głosiła pochwałę czynu zbrojnego i szerzyła wiarę w nadejście niepodległości. Powieść wywołała tak burzliwą i długotrwałą dyskusję, jakiej nie doczekały się największe dzieła innych pisarzy. Rozpoczęły wówczas spór odnośnie jej interpretacji, nie został jeszcze do dziś zakończony.
47.Przedstaw sprawy narodowe, społeczne i moralne w opowiadaniach Żeromskiego.
Sprawy narodowe widać bardzo wyraźnie w opowiadaniu \”Rozdziobią nas kruki i wrony\”. Pojawia się tu problematyka powstania styczniowego. Jest mowa o zamordowaniu przez patrol moskali powstańca Szymona Winrycha, transportującego broń dla walczących oddziałów. Opowiadanie to przedstawia tragiczne skutki nie przyłączenia do powstania chłopów. Obojętność i wstrzasajaca profanacja zabitego powstania jest wynikiem straszliwego ucisku chłopów, a także ich ciemnoty i zabobonów. Chłopi nie czują żadnej tożsamości narodowej, nie są uświadomieni politycznie. Nie wiedzą co to patriotyzm i wszystko im jedno kto rządzi, chcą tylko przeżyć od przedwiośnia do przedwiośnia.Żeromski nie oskarża chłopa za jego postępowanie, oskarż natomiast tych którzy doprowadzili do jego zdziczenia. W opowiadaniu \”Zapomnienie\” zawarty jest ostry protest wobec panujących stosunków społecznych. :osy obali wiążą się z losem Gibały w jeden obraz ponurej rzeczywistości polskiej wsi z końca XIXw. w jej prawdziwe oblicze. Współżycie dworu i wsi daleko odbiega od głoszonych haseł pozytywistycznych. Szlachta nie próbuje wydobyć chłopa z ciemnoty intelektualnej, ani nieświadomość narodowej i społecznej, nie widzi w nim równego w prawach obywatela, lecz wykorzystuje swoją przewagę ekonomiczną i wynikające z niej prawo do bicia chłopa i przez to pogłębia jeszcze istniejącą od wieków przepaść między dworem, a wsią. Sprawy moralne ukazane sa m.in. w opowiadaniu \”Zmierzch\”. Matka przeżywa tragedię duchową, wewnętrzne cierpienie i strach o los małej córeczki, do której nie pozwala jej pójść………. przed twardą brutalnością męża. Toczy walkę wewnętrzną między dwoma uczuciami-miłością do dziecka i trwogą o jego los, a lękiem przed gniewem męża i strachem przed jego karą. Jej mąż-to człowiek surowy, bezwzględny i ciemny, nędza materialna wpłynęła na jego zezwierzęcenia, brytalność zagłuszyła w nim instynkt ojcowski, jego moralna degradacja jest przykładem wpływu warunków życia na psychikę człowieka.
48.Wyjaśnij źródła i przedstaw literackie realizacje młodopolskiej ludomanii (\”Wesele\”, \”Chłopi\”).
W okresie Młodej Polski powstaje w Galicji zwrot do ludu zwany ludomanią (chłopomania). Jest to fascynacja ludem, jego siłą, radością, prostotą, barwnością życia, kolorystyką stroju i obyczajowością. Przejawia się ona np.-zawieraniem małżeństw inteligentów z chłopami. W dramacie \”Wesele\” S.Wyspianskiego głównym wątkiem jest wesele krakowskiego artsyty Lucjana Rydla z bronowicką chłopka Jadwigą Mikołajczykówną. Młode pokolenie, dusząc się w mieście, zbliza się do ludu, łączy się z nimi związkami krwi, zachwyca się wsią i przyrodą wiejską, chociaż naprawdę wsi nie zna i nie rozumie. W powieści \”Chłopi\” Reymont ukazuje trud chłopskiej pracy, jej piękno, dostojność o podkreśla, że stanowi ona istotny sens chłopskiego życia, jeśli ściśle związana z egzystencją wsi, ziemia, przyrodą i porami roku, nabiera cech obrzedowych, niemal magicznych. Ukazane są tu wiejskie rozrywki (wieczornice, zabawy w karczmie z pierścieniami, przyśpiewakami), obrzędy religijne i świeckie (wesela, chrzciny, pogrzeby, stypy), piękne chłopskie stroje (inne do pracy, inne od święta).
49.Przedstaw obraz społeczeństwa polskiego w \”Weselu\” Stanisława Wyspiańskiego.
w \”Weselu\” Stanisława Wyspieńskiego społeczeństwo polskie dzieli się na chłopstwo i inteligencję.
Charakterystyka chłopstwa
Chłopi interesują się polityką. Cechuje ich patriotyzm i szczery zapał do walki narodowowyzwoleńczej. Brak im przywództwa, trzeba nimi pokierować, bo sami jeszcze nie potrafią, czekają na znak ze strony inteligencji. Kobiety wiejskie sa skore do swatów. Chłopi silni izdrowi. Gospodarz, który 10 lat mieszka na wsi i obseruje chłopów, dostrzega w nich rozwagę, godnośc i pobożnośc.Uważa, że te cechy stanowią o ich potędze, wierzy w ich siłe i wypowiada pochwałę chłopskiej godności. Chłopów cechuje prostota myślenia, kieruje się własnym rozumem, są pełni dobroci i chęci, zapalczywi, skłonni do wypitku i do bitki.
Charakterystyka inteligencji
Zachwyca się wsią, przyrodą, ciszą wiejską i wiejskim strojem. Porywa ją temperament, sposób bycia i obyczaje chłopów, ale tylko pozornie zachwyca sie wsią, w rzeczywistości wsi niezna, nie rozumie i nie docenia. Inteligencja gardzi chłopami. Nie wie kiedy i jakie prace odbywaja się na wsi. Jest niechętnie ustosunkowana do chłopów i przekonana o swojej wyższości nad nimi. Cechuje ja niechęć do zrozumienia rzeczywistych problemów wsi i charakteru chłopa. Nie przystosowana do relanego życia, rozpoetyzowana, ucieka od życia do poezji, szuka wartości w świecie obłudy. Artyści popadają w nastrój ludomanii i pijaństwa. Jest niezdolna i niechętna do walki narodowowyzwoleńczej i kierowania nią. Jest bierna, słaba, zagubiona, bezradna wobec rzeczywistości i niewoli narodowej, cechuje ja wenętrzna niemoc, karmi się mitami.
50.Zaprezentuj symbole ukazane w \”Weselu\”. Wykaż, że \”Wesele\” jest dramatem symbolicznym.
Warstwa symboliczna \”Wesela\” jest bardzo bogata. Tworza ja sceny wizyjne i osoby dramatu.
Chata Bronowicka – w moemencie pojawienia sie w niej osob staje sie sybolem calej polski.
Taniec Chocholi – symbol biernosci i niezdolnosci spoleczenstwa polskiego do czynu.
Krakowska czapka – symbol prywaty, proznosci, egoizmu, dbania o wlasne interesy chlopow.
Zloty rog – symbol sily wzywajacej wszystkich do walki.
Zlota podkowa – symbol szczescia , schowana przez Gospodynie, oznacza chytrosc i egoizm chlopow, nieumiejetnosc dzielenia sie z innymi.
Dramat symboliczny na przykladzie \”Wesela\”:
1. Alicja wciagu jednej nocy w jednym miejscu (Bronowicka chata),
2. Dwa glowne watki dramatu
– realistyczno-obyczajowy (charakterystyka inteligencji chlopstwa)
– fantastyczno-symboliczny (spotkania osób rzeczywistych z widmami, zjawami, symbolika, wizyjnosc i fantastyka nadaje wydarzenia wage problemow ogolno narodowych
3. Wystepowanie symboli w utworze odgrywajacych szczegolna role, ich rodzaje:
– widma, zjawy
– przedmioty symboliczne
– sceny symboliczne
4. Polaczenie symbolu i fantazji z realizmem.
5. Wystepowanie w dramacie
– elementow mozycznych (kapela ludowa , tance polskie )
– elementow plastycznych (obrazy malarskie, barwne stroje ludowe)
6. Ludowosc:
– obrzed weselny , oczepiny
– gwara podkrakowska
– przyspiewki i przyslowia ludowe
7. Forma szopki (goscie wchodza po dwie, trzy osoby do izby przytanecznej, by odpoczac rozmawiaja ze soba i znikaja, a zjawiaja sie nastepne postacie).
51. Wykaz ze \”Moralnosc pani Dulskiej\” Gabrieli Zapolskiej jest tragifarsa koltunska.
G.Zapolska opatrzyla \”Moralnosc pani Dulskiej\” podtytulem \”tragifarsa koltunska\”. Koltun to hipokryta, zaklamany i tepy typ, przekonany jednak o swojej uczciwosci (taka wlasniejest Dulska). Dewiza Dulskiej jest stwierdzenie : \”Na to czlowiek ma cztery sciany, by w nich swoje brudy prac\”.Chodzi jej o to by niedac nikomu tematow do plotek. W domu moze zdarzyc sie wszystko, ale dopoki ludzie o tym nie wiedza nie ma zmartwienia. Okreslenie tragifarsa oznacza, ze dramat zawiera zarowno elementy tragiczne jak i komediowe. Akcentow komicznych jest w moralnosci sporo. Tragiczna wymowe ma koncowe zwyciestwo Dulskiej.
52.Przedstaw spolecznosc wiejska w \”Chlopach\” Reymonta.
Rozwarstwienie spoleczne wsi, podzial wsi:
– chlopi bogaci – Boryna, Wojt, Mlynarz, Kowal, zyja dostatnio, zajmuja pierwsze miejsca w kosciele, karczme na zebraniach wiejskich, posluguja sie praca najemna parobkow stalych, a w sezonie praca biedoty odrabiajaca swe utrzymanie na przedmowku.
– chlopi sredniozamorzni – Kłebowie, Balcerkowie, Paczesiowie, Grzelowie; z trudem wiaza koniec z koncem, na przedmowku wyprzedaja inwentarz
– ubodzy chlopi – Bylica, Wachnik, Gabas ; zyja w nedzy, zatrudniaja sie sezonowo u bogatych chlopow.
– biedota – sluzba wiejska, bezrolni i komornicy – Kuba, Witek, Agata, Jagustynka, Kobusowie, Kozlowie, bez roli sa w najgorszej sytuacji materialnej na wsi i pracuja oni sezonowo na tzw.\”odrobku\”, sluzba wiejska jest w lepszym polozeniu, ma zapewniony dach nad glowa, przyodziewek i posilki. W najgorszej sytuacji sa parobki, sa calkowicie wylaczeniu z bezposredniego wplywu na zycie gromady, wola pracowac sezonowo czy na obrobku, czy okazyjnie w lesie lub tartaku niz zdeklarowac sie do roli sluzby, bo komornik to czlowiek wolny, a nie platny poslugacz gospodarza, nawet zebranie niewydaje im sie bardziej chanbiace niz sluzba.
53. Wyjasnij na czym polega bezdomnosc bohaterow w powiesci \”Ludzie Bezdomni\”.
Slowo dom ma wiele znaczen. Uzywa sie go mowiac o dachu nad glowa i o rodzinie, dajacej poczucie bezpieczenstwa i milosci, bywa synonimem ojczyzny. W powiesci Zeromskiego wielkosc mozliwych interpretacji bezdomnosci prowadzi do wniosku, bedacego sadem nad wspolczesnym swiatem:
– bezdomnosc rozumiana doslownie – brak dachu nad glowa, dotyczy to najbiedniejszych boahaterow,
– bezdomnosc jako brak rodziny, swojego miejsca na ziemi – dotyczy Judyma, takze Joasi.
– bezdomnosc spoleczna – poroblem Judyma, ktory juz nienalezy do biedoty, ale nieczuje sie czlowiekiem wyzszej sfery.
– brak ojczyzny – brat Tomasz, Wiktor opuszcza kraj w poszukiwaniu lepszej pracy i zarobkow, wlasciciel Cisow, Leszczykowski – nalezy do emigrantow postyczniowych, brat Joasi; Waclaw – umiera na Sybirze.
– bezdomnosc moze takze oznaczac brak poczucia sensu zycia – o takim mozna mowic w odniesieniu do Koreckiego.
54. Przedstaw portret psychologiczny bohatera jednej z powiesci europiejskiej XIX wieku (\”Ojciec Goriot\”, \”Lord Jim\”).
Lord Jim to mazyciel i idealista. Cechuje go honor, poczucie odpowiedzialnosci i wiernoscideala bez zadnych kompromisow. Wrazliwy i tajemniczy, niezrozumialy, nieprzystosowany do swiata i naiwny. DOpuszcza sie czynu, ktory determinuje jego zycie (ucieczka z \”Panty\”) i przezywa wyzuty obciazonego sumienia. Rozdarty wewnetrznie, samotny (w czasie procesu sadowego szuka zrozumienia go przez innych). Stara sie zmazac swoja wine (jak ksiadz Robak). Czuje sie wyzszy, inny od otoczenia. Unika konfrontacji z ludzmi, niemoze zniesc najmniejszego wspomnienia o \”Patnie\”. Musi dokonywac dramatycznych wyborow: oba jego wybory sa zle i ponosi za nie konsekwencje. Jest to postac tragiczna, ginie.
55.Zinterpretuj wybrany wiersz młodopolski.
\”Nie wierze w nic\” K.Przerwy-Tetmajer to wyznanie człowieka, który dostrzegł niemożliwość realizacji wyznawanych idei. Rozczarowanie światem i sobą, sprawia że z pasją niszczy on to, w co jeszcze nie dawno wierzył. Jedyną nadzieją jest nirwana-stan wyzbycia się wszelkich pragnień i nadzieji, jakiejkolwiek aktywności, pogrążenie się w stan nieświadomości, przypominający sen lub śmierć.
56.Scharakteryzuj program wybranej grupy poetyckiej okresu XX-lecia międzywojennego. omów twórczość jednego z przedstawicieli tej grupy.
Skamander-grupa skupiona wokół czasopism:\”Proarte et studio\”, \”Skamander\”, \”Wiadomości literackie\”, jej członkowie stworzyli także literacką kawiarnię pod pikadorem \”Wielka piątka skamandrytów to: Julian Tuwim, Antoni Słonimski, Kazimierz Wierzyński, Jan Lechoń i Jarosław Iwaszkiewicz, w orbiecie Skafandra pozostawały Kazimiera Klaskowiczówna i Maria Pawlikowska-Jasnorzewska. Skamandryci nie sformułowali własnego programu poetyckiego, byli grupa programowobezprogramową, jak sami twierdzili łączyły ich przyjaźń, talent. Julian Tuwim (1894-1953)-głowny reprezentant Skafandra. Wczesna twórczość Tuwima jest wyrazem młodzieńczej radości życia (\”Życie\”, \”Do krytyków\”), zachwytu miatem i cywilizacja. Młody poeta wywołał skandal wierszem \”Wiosna\”, w którym bez ogrudek pisał o seksualności wielkomiejskiego proletariatu. Widać w \”Wiośnie\” ambiwalentne uczucia poety wywołane przez lud, z jednej strony fascynuja witalnością ale z drugiej odrazę powodowana jego prywitymizmem. W cyklu \”Słopiewnie\” próbował Tuwim, wykorzystując neologizmy i nawiązania do języka prasłowiańskiego, stworzyć nowy język poetycki. Dojrzała twórczość Tuwima przynosi takie wiersze jak \”Rzecz czarnoleska\”, \”Sitowie\”, \”Do lasu\”, \”Bal w Operze\”, i wiele innych.
57. Porownaj postawy moralne i spoleczne Cezarego Baryki i Zenona Ziembiewicza.
58. Przedstaw, jak Cezary Baryka poszukiwal prawdy o Polsce i swojego miejsca na ziemi. Scharakteryzuj tego bohatera.
Cezary Baryka urodzil sie w Rosji, dziecinstwo i wczesna mlodosc spedzil w Baku. Polske zna jedynie ze wspomnien i tesknoty rodzicow za utraconym krajem ich mlodosci. Mowi lepiej po rosyjsku niz po polsku. Rewolucyjne wydarzenia w Baku wira z entuzjazmem, patrzy na swiat mlodymi oczami i ulegajac fascynacji haslami rewolucyjnymi. Bierze udzial w mityngach i wiecach, ktore przeradzaja sie czesto w egzekucje przeciwnikow rewolucji. Poczatkowo nie zastanawia sie nad sensem, bezprawiem i okrucienstwem wydarzen rewolucyjnych, ich bezprawiem imorzem krzywd ktore ze soba niosa. Po smieri matki, po okresie straszliwych doswiadczen, pozbawiony oparcia w rodzinie i srodowisku, popadaw glebokie osamotnienie. U kresu wyczerpania znajduje go ojciec i namawia do powrotu do Polski, snujac basn o szklanych domach w kraju. Po przekroczeniu granicy kraju Cezary widzi nedze, tonace w blocie miasteczko z odrapanymi i gnijacymi ruderami. Przezywa moment zaskoczenia i rozczarowania. Zycie C.Baryki uplywa teraz w oplakanych warunkach. Gdy wybuchla wojna Cezary wzial w niej udzial. Dzieki temu poznal Hipolita Wieloslawskiego, ktory za uratowanie mu zycia zabral go do Nawleci. Cezary byl szczesliwy, po raz pierwszy czol sie bezpiecznie. Po skandalu jakim byl romans Baryki z Laura wraca on do Warszawy i powraca na studia, pracujej jako sekretarz u Sz.Gajowca. Cezary jest czlowiekiem kierujacym sie emocjami. Jest sumienny. Przezywa rosterki, wciaz sie waha. Ksztaltuje go jego doswiadczenie zyciowe.
59. Przedstaw trzy programy naprawy II Rzeczpospolitej ukazane w \”Przedwiosniu\”
Zeromski w \”Przedwiosniu\” zaprezentowal 3 programy naprawy Polski.
1. Wizja szklanych domow.
2. Koncepcja Gajowca tzw. Gajowszczyzna.
3. Komunistyczna koncepcja Lulka.
AD.1. Wynalazek techniczny: wizja szklanych domow to koncepcja gloszona przez Seweryna Baryke, ktory opowiada o Polsce jako krainie dobrobytu. Robotnicy mieli mieszkac w estetycznych, higienicznych, cieplych domach ze szkla. Mieli miec zapewniona prace w hutach szkla produkujacych te domy.
AD.2. Koncepcja reform Gajowca, dawny adorator matki Cezarego, wyznaje \”idee Polski zlozonej z trzech polowek\”. Wierzy w systematyczne reformy ekonomiczne, koniecznosc wzmocnienia pieniadza, wolne wychowanie z zaborczych zaszlosci. Jest rzecznikiem idei spoldzielczosci, program ten glownie opraty jest na ideologi i pismach Edwarda Abramowskiego. jego zalozenia: zabezpieczenia niepodleglosci kraju, zapewnienie spokoju i porzadku publicznego, upowszechnienie oswiaty, wzmocnienie rozwoju gospodarczego kraju.
AD.3. Koncepcja Lulka: widzi koniecznosc obalenia ustroju komunistycznego. Lulek jest komunista, internacjonalista, zwolennikiem sojuszu robotnikow swiata przeciw uciskowi, w rzeczywistosci, cche zeby w Polsce zapanowala dyktatura proletarioatu.
60. Opowiedz o karierze i zyciu prywatnym Zenona Ziembiewicza.
Zenon Ziembiewicz to syn zubozalej szlachty ziemianskiej. W latach gimnazjalnych kocha sie chlopieca miloscia, bez wzajemnosci w Elzbiecie Bieckiej, ktora w tym czasie kocha platonicznie zonatego Awaczewicza. Gdy dorasta studjuje w Paryzu nauki polityczne. Podczas ostatnich wakacji kurozmaica sobie czas romansem z Justyna, corka kucharki. Romans ten nie jest dla niego niczym waznym, ni przychodzi mu nawet do glowy, ze moze miec jakies zobowiazania wobec Justyny. Z powodu klopotow finansowych grozi mu przerwanie studiow, dlatego szuka prolektora i podejmuje wspolprace z pismem \”Niwa\”, by zapewnic sobie srodki na dokonczenie studiow. Spotyka Elzbiete, jego dawne uczucia powracaja, tym razem sa one odwzajemnione. Wyjezdza do Paryza, gdzie
