CUKROWCE – węglowodany (sacharydy)
– MONOSACHARYDY (jednocukry) – cukry proste (najprostsze cukrowce rozpuszczalne w wodzie):
– TRIOZY C3
– TETROZY C4
– PENTOZY C5: ryboza, dezoksyryboza
– HEKSOZY C6: glukoza, fruktoza, galaktoza
– HEPTOZY C7
WŁAŚCIWOŚCI I ROLA MONOSACHARYDÓW:
Jednocukry charakteryzują się słodkim smakiem, dobrą rozpuszczalnością w wodzie, brakiem rozpuszczalności w rozpuszczalnikach lipidowych. Ze względu na rozpuszczalność w wodzie wpływają na ciśnienie osmotyczne komórek. Łatwo przechodzą przez błony i dlatego stanowią formę wchłaniania oraz transportu przez krew u zwierząt i człowieka. Są głównym materiałem energetycznym. Fruktoza występuje w nektarze kwiatów i wielu owocach.
– OLIGOSACHARYDY (dwucukry) – najprostsze z nich to disacharydy rozpuszczalne w wodzie:
– LAKTOZA – GLUKOZA + GALAKTOZA
– MALTOZA – GLUKOZA + GLUKOZA
– SACHAROZA – GLUKOZA + FRUKTOZA
– POLISACHARYDY (wielocukry) – są nierozpuszczalne w wodzie, więc nie mają wpływu na ciśnienie osmotyczne. Są zbudowane z kilkudziesięciu lub kilkuset cząsteczek cukrów prostych połączonych wiązaniami; funkcja zapasowa.
– SKROBIA (C6H12O6)n – jest materiałem zapasowym roślin, odkłada się w dużych ilościach w bulwach, nasionach.
– GLIKOGEN – stanowi materiał zapasowy zwierząt.
– CELULOZA – należy do podstawowych składników ściany komórkowej.
Cukrowce mają znaczenie:
– energetyczne (glukoza)
– zapasowe (skrobia, glikogen)
– budulcowe (celuloza, chityna)
TŁUSZCZOWCE – lipidy dzielimy na:
– TŁUSZCZE WŁAŚCIWE: (PROSTE)
Są estrami kwasów tłuszczowych i glicerolu. Tłuszcze te nie rozpuszczają się w wodzie. Większość tłuszczy zwierzęcych ma konsystencję stałą, podczas gdy rośliny syntetyzują głównie oleje. Większość z nich pełni funkcję zapasową, ale również funkcję termoizolacji (u kręgowców stałocieplnych).
– TŁUSZCZE ZŁOŻONE:
– FOSFOLIPIDY zawierają w swoim składzie resztę fosforanową, budują błony.
– GLIKOLIPIDY są utworzone z części lipidowej i cukrowej, tworzą warstwę na błonie komórkowej.
– WOSKI stanowią mieszaninę różnych substancji. Pełnią funkcję ochronną (zabezpieczają liście i owoce), stanowią materiał budulcowy gniazd pszczół itp.
– LIPIDY IZOPRENOWE (cholesterol), uczestniczy w tworzeniu błon biologicznych.
ZNACZENIE LIPIDÓW:
– energetyczne, zapasowe (nasiona roślin oleistych)
– termoizolacyjne (tłuszczowa warstwa podskórna)
– ochronne (woski pokrywające owoce itp.)
– budulcowe (fosfolipidy i cholesterol w błonach biologicznych)
– regulacyjne (kwasy żółciowe, witamina A i D).
– lecznicze
BIAŁKA – proteina
Podstawową jednostką budowy cząsteczki białka jest AMINOKWAS. Charakterystyczną cechą aminokwasów jest posiadanie grupy karboksylowej i aminowej oraz węgla.
Grupa karboksylowa – COOH
Grupa aminowa – NH2
COOH
|
R – C – NH2 Budowa aminokwasu
|
H
W skład białek wchodzi 20 różnych aminokwasów, które mogą łączyć się ze sobą w dowolny sposób. Aminokwasy łączą się ze sobą wiązaniami kowalencyjnymi typu peptydowego. Wiązanie peptydowe powstaje przez połączenie się grupy karboksylowej jednego aminokwasu z grupą aminową drugiego aminokwasu.
Białka o podobnym składzie aminokwasowym, ale o innej kolejności ich ułożenia wykazują różną aktywność molekularną.
PODZIAŁ BIAŁEK:
– BIAŁKA PROSTE (zbudowane wyłącznie z aminokwasów). Są one składnikiem tkanek stałych i płynów ustrojowych, mięśni, mleka, nasion, tkanek oporowych.
– BIAŁKA ZŁOŻONE posiadają poza aminokwasami tzw. składniki niebiałkowe.
FUNKCJE BIAŁEK:
– ROLA BUDULCOWA – proteiny współtworzą wszystkie organella komórkowe będące składnikiem protoplastru.
– ROLA WZMACNIAJĄCA – kolagen występujący w tkance łącznej oporowej, mięśniach, ścięgnach oraz skórze właściwej nadaje im elastyczność.
– ROLA KATALITYCZNA – wszystkie katalizatory przyspieszające reakcje biochemiczne w żywych komórkach są białkami.
– ROLA TRANSPORTOWA – wiele białek błonowych spełnia rolę przenośników umożliwiających przemieszczanie odpowiednich substancji na bliskie odległości.
– ROLA LOKOMOTORYCZNA – dzięki białkom możliwy jest ruch w żywym organiźmie (np. ruch mięśni, cytoplazmy, wici plemnika).
– ROLA REGULATOROWA – białka wpływają na różnorodne procesy biochemiczne i fizjologiczne.
– ROLA NERWOWA – białka receptory umieszczone w komórkach zmysłowych są odpowiedzialne za odbiór i przesyłanie różnych sygnałów ze środowiska.
– ROLA ODPORNOŚCIOWA
