„”Panny z Wilka” – opowiadanie: skupianie wydarzeń w jednym miejscu
czas – kilkanaście dni: kilkutygodniowy urlop głównego bohatera wydarzeń:Wiktora Rubena
Wiktor Ruben – to projekcja osoby samego autora (bywał w młodości nauczycielem domowym, brał udział w wojnach, w momencie pisania ma 38 lat – przekroczenie granicy młodości).
Bohater:
1. Administrator posiadłości towarzystwa ociemniałych,
2. Porada lekarza: wypoczynek (jest samotny, niedawno stracił przyjaciela – Jurka).
3. Odwiedziny u wujostwa:
Rożki i Wilko:
a) piętnaście lat temu był tu jako nauczyciel;
b) powrót do miejsca młodości i młodzieńczej równowagi duchowej;
c) skomplikowane i trudne rachunki wewnętrzne;
* sam krajobraz budzi potrzebę porównań siebie dzisiejszego z sobą sprzed piętnastu laty
* rozmaite refleksje będą mu towarzyszyły przez cały czas urlopu
d) zaszły zmiany :
– zmieniło się miejsce,
– zmienił się bohater,
– zmienili się ludzie: dziewczęta, które uczył są teraz dojrzałymi kobietami:
Kazia – panna, samotna, prowadzi gospodarstwo,
Tunia – panna na wydaniu,
Jola – wyszła za mąż, bezdzietna,
Julcia – wyszła za mąż, posiada dzieci,
Zosia – wyszła za mąż, posiada dzieci,
Fela – nie żyje.
Sześć dziewcząt – sześć kobiet – jeden mężczyzna.
– ujawniają się związki, jakie łączyły Wiktora z dziewczynami i przybierają charakter osobistych
obrachunków
: ponowne spotkania,
: rozmowy,
: wspólne posiłki,
: wycieczki,
Pytania:
1. Co łączyło Wiktora z każdą z panien?
2. Z czego zdawał on sobie sprawę ( i czego one były śwadome), a co było w tych związkach
niejasne, niewypowiedziane, niezrozumiałe?
3. Ile było w nich koleżeństwa, ile przyjaźni a ile erotyzmu?
Związki:
– wszystkie były zabarwione erotyzmem,
– we wszystkich jawiło się oczekiwanie, obietnica, zapowiedź, nadzieja,
– we wszystkich pojawiała się młodość ( młodość to otwarcie na świat, na ludzi na możliwość
miłości),
Wiktor nadaje tym związkom różne znaczenia :
– wyzwalają męskie namiętności,
– doznanie poetyckiej tęsknoty do piękna,
– roztargnienie,
– obojętność,
Młodość to otwarcie na :
– świat
– piękno
– szczęście
Wiktor w młodości mógł wybierać – wybierając mógł kształtowaćswój los i swoje szczęście.
Wiktor jednak nie dokonuje wyboru, cofa się przed nim, czegoś się lęka:
– więzów małżeńskich,
– odpowiedzialności,
– może utraty innych doznań,
– a może poczucie odpowiedzialności za siebie, za własne życie, za te wartości , którymi
mógłby obdarzyć wybraną kobietę, a ta cech daje o sobie znać w formach przeżyć miłosnych,
Jego nie było stać wewnętrznie na wielką miłość – czy w ogóle na miłość, bo miłość to
powołanie, to los człowieka.
Narracja:
opowiadanie ujete jako:
– opis zachowań,
– opis myśli,
– opis doznań,
– opis rozmów,
Opowiada Narrator:
– ktoś, kto obserwuje Wiktora,
– ktoś, kto go dobrze zna,
– ktoś, kto potrafi odtworzyć jego doznania, myśli, uczucia, nastroje.
Narrator bardzo rzadko wystepuje jako komentator (narracja autorska): chcepowiedzieć coś
ważnego od siebie:
„Ale ten cały nastrój lata, szczęścia i niefrasobliwych spotkań, pełnych pomysłów i żartów, był bardzo podobny do miłości”
” Była to jednocześnie gra starości i młodości, wspomnień i rzeczywistosci, życia i śmierci,
Tuni i Feli”
„Wielki to grzech nie umieć spostrzec własnego szczęścia”
„Nie kochał nigdy nikogo, ale nie dlatego, że nie było po temu sposobnosci, tylko dlatego, że
stchórzył”.
– bezinteresowność spostrzerzenia
– chce zwrócić uwagę na estetyczny lub symboliczny wymiar scen albo chce zaznaczyć moralny
sens opowieści.
Sens opowiadania:
1. Uwrażliwić na estetykę jakości świata (opis ludzi, miejsc, przedmiotów, zjawisk, pejzażu) –
piękno to jakość ludzkiego istnienia.
2. Moralny – po co żyję. Czy życie mogą określić jakieś wartości?
Miłość:
– wielkie zobowiązanie wewnetrzne,
– przeżycie,
– doznanie piękna i przyjemności,
– doznanie potęgi i grozy bytu,
– kruchość i chwilowość istnienia.
Wiktor ponosi winę? Wobec jakiego prawa?
– życie jest puste,
– nie mógł być nieświadomy oczekiwań dziewcząt,
– pragnienie i oczekiwanie miłości – dążenie do niej i pościg za nią,
miłość – wartość idealna „smuga cienia”, to próg życia kiedy gasną nadzieje i uniesienie młodości. Wraz z dojrzałością zjawia się gorycz.
Wiktor chciałby ujrzeć Wilko takim, jakim było niegdyś – gdy był młody i wesoły
– inność świata teraźniejszego – pamięć tworzyła jakiś inny i trwały obraz rzeczy, który rozmija się z obrazem aktualnym i rzeczywistym: ból, żal, manalcholia, tęsknota.
CZAS – żywioł okrutny – nietrwałość, ulotność, sen – jawa (konflikt).
Wiktor – gorycz, pustka, jałowość, poczucie zmarnowania życia, teraz chce kochać – miłości jednak nie można zbudzić. Czy można kogoś winić za to, że był młody, a więc niedojrzały i lekkomyślny?
Czy pogoń za wciąż otwierającymi się możliwościami i zwiazana z nią zmienność bodźców i zmienność celów – nie towarzyszą młodości zawsze, czyż nie są jej prawem?
Czy nie jest normą losu ludzkiego żal za utraconą młodością i jej urokami?
Młodość to :
– stan wielkich pożądań,
– stan wielkich oczekiwań,
– okres zmienności,
– okres lekkomyślności,
– okres braku rozpoznania tego, co w życiu ważne,
Czy Wiktor jest winien?
Nie? – takie są po prostu prawa naszego istnienia. Smutek, melancholia to przeświadczenie, że należy się z tym pogodzić.
Interesującym utworem psychologicznym, w którym znajduje odbicie psychoanaliza i filozofia Bergsona, jest opowiadanie Jarosława Iwaszkiewicza Panny z Wilka (1933). Bohater opowiadania – Wiktor Ruben – człowiek wrażliwy, o duszy artysty, przywołuje z przeszłości obrazy. Pojawiaja się one w miejscu, do którego po piętnastu latach nieobecności zawitał. Konfronatacja przeszłości, przetworzonej już w mit, z rzeczywistością aktualnie przeżywaną wyzwala w nim krytycyzm wobec własego życia. Rzeczywistość go rozczarowuje. Rubennie może niczego przeżyć tak samo jak kiedyś, żadna chwila ze wspomnień nie ma dawnej wartości. Żyjąc wspomnieniami, nie może zaakceptować teraźniejszości. Wraca więc do poprzedniego miejsca pobytu, z którym nie wiążą się żadne wspomnienia. Opowiadanie Iwaszkiewicza jest znakomitym studium ludzkiego charakteru.
