Pedagogika ogólna – to syntetyczny ogólny wynik badań innych dyscyplin pedagogicznych dzieli się
subdyscyplina / szczegółowe/ – to rozważania problemów pedagog. w świetle nauki
to perspektywy w której pytamy o tożsamość pedagogiki jako nauki
– budowanie wiedzy naukowej
Podział wiedzy ludzkiej : wiedza potoczna, wiedza naukowa
Wiedza potoczna cechy: tw. Nie tworzą spójnego systemu, mogą funkcjonować tzw. sądy sprzeczne np. plotki; twierdz. Są formułowane najczęściej na podstawie inicjacji
Chwilowego dośw. Mają małą moc wyjaśniającą dotyczącą zjawisk językowych;
Źródłem wiedzy potocznej nie są badania lecz codzienna obserwacja, chwilowe dośw.
Cechy wiedzy naukowej: (rozbija nasze potoczne wyobrażenie o świecie),
tw. Muszą stanowić spójny system (całość), tw. Muszą być racjonalne posiadać moc
wyjaśniającą i pozwalać na prognozowanie; tw. Są formułowane na podstawie badań naukowych; tw. muszą posiadać moc heurystyczną a zatem pozwalać na stawianie
Nowych pytań, problemó co w konsekwencji prowadzi do rozwoju
Nauka jest częścią wiedzy, która jest udowodniona na podstawie tez i twierdzeń.
Pedagogika musi spełniac warunki wiedzy naukowej, to część wiedzy dotyczącej wychowania w formie twierdzeń i rozważań.
Twierdzenie to zdanie ogólne mówiące o zależnościach między zjawiskami – większość twierdzeń wyrażanych jest za po pomocą formuły
Tw. dzielimy na: aksjonat – jest to najogólnej tw. które przyjmujemy w danej nauce bez podważania
prawa – są to tw. bardzo szczegółowe wywodzone z aksjonat za pomocą dowodu logicznego
Każde prawo musimy uzasadniać:
Uzasadnienie – 2 sposoby : argumentacja rzeczowa – polega na przywoływaniu się do tych argumentów
Które zaświadczają nam o prawdziwości danego twierdzenia
Sprawdzani Twierdzenia – polega na wykazaniu prawdziwości bądź fałszywości twierdzeń wykazania
Prawdziwości twierdzenia KONFIRMACJA , fałszywości FALSYFIKACJA
Zbiór twierdzeń tworzy nam teorie.
Każda teoria w danej nauce musi spełniać określone cechy. Wyróżniamy 5 cech:
-1)język- zbiór terminów specyficznych dla danej nauki w naukach humanistycznych, język jest wieloznaczny
( nieprecyzyjny), w naukach ścisłych język jest sprecyzowany
2) aksjomat – tw. nieodwracalne wartości
3)zakres ( dziedzina bądź przedmiot )
4) pomiar – zbiór metod badawczych ; meteorologia :nauka,(sposób ) o metodach
Sposoby badania rzeczywistości pedagogicznej:
5) rodzaje wnioskowań, każda teoria budowana jest na podstawie wniosków
a \\ dedukcja – wprowadzenie sposób wnioskowania, który polega na wprowadzeniu wniosków szczególnych z wniosków ogólnych ( od ogółu do szczegółu ). Dedukcją posługują się głównie nauki ścisłe
B\\ indukcja – inductio- wprowadzenie – sposób wnioskowania który polega na wprowadzeniu wniosków ogólnych z wniosków szczegółowych ( przechodzenie od szczegółu do ogółu ).
W naukach humanistycznych stosujemy indukcję
c\\ redukcja – odprowadzenie zpowrotem – polega na dobieraniu do danego zdania uznanego za prawdziwe
takiego zdania ( drugiego ) z którego to pierwsze logicznie wynika
Pedagogika to nauka indukcyjna – powinniśmy się posługiwać głównie indukcją
TEORIA EMPIRYCZNA W UJĘCIU PEDAGOGICZNYM
Jakie powinna pełnić funkcje. Rozumienie teorii w pedagogice: prof. H.Muszyński tworzył obraz polskiej pedagogiki przez 40 lat, do 1989r. Twierdził że teorie w pedagogice powinny być przede wszystkim prakseologiczne ( prakseologia – nauka o sprawnym działaniu). Tę teorię rozszerzył prof.Łobocki –metodologia badań pedagogicznych. Podzielał teorię Muszyńskiego, ale także teoria powinna być generalizująca (uogólniająca). Największą koncepcję przedstawił prof. St.Palka – teoria to uporządkowany zbiór twierdzeń odnoszący się do dziedzin pedagogiki i pełniący funkcje wyjaśniające
Wyróżniamy 3 rodzaje teorii:
a) teorię szerokiego zasięgu – dotyczy poszczególnych dziedzin wychowania
b) teorię średniego zasięgu – dotyczy poszczególnych dziedzin wychowania
c) teorię najniższego zasięgu – dotyczy działań wychowawczych
Na tym poziomie rozróżniamy 3 rodzaje działań:
– działania intencjonalne – świadome,celowe zamierzone działanie
– działania instytucjonalne – podejmowane w placówkach wychowawczo-oświatowych
– działanie incydentalne ( incydentalne) – przypadkowe, nieświadome, środki masowego przekazu
CHARAKTERYSTYKA FUNKCJI PEDAGOGIKI JAKO NAUKI
Funkcje pedagogiki jako nauki
F-cje poznawcze i f-cje praktyczne
Poznanie,myślenie pamięć, spostrzeżenia
Naczelną wartością każdego poznania jest prawda
Epistemologia – – nauka o poznaniu, umożliwia gromadzenie wiedzy. Poznanie potoczne –intuicyjne, przypadkowe …. tworzy naszą wiedzę potoczną
Poznanie naukowe – metodyczne, zorganizowane, systematyczne naukowe, dzięki któremu budujemy naszą wiedzę naukową
Każda nauka musi spełniać funkcję poznawczą i jej 3 odmiany:
Funkcja poznawcza:
1. f.opisowa = f. Destryptywna
2. f.wyjaśniająca = f.eksplanacyjna
3. f.prognastyczna = f.przewidywana = f. Prewidystyczna
1) funkcja opisowa
Funkcja polega na rozpoznaniu, diagnozie oraz opisie stanów przeszłych lub aktualnych danego stanowiska (obserwacja określonych zjawisk)
Rodzaje opisów jakie możemy rozpoznać T.Czeżowski:
– opis klasyfikacyjny – rodzajowy charakter całej zbiorowości grupy
– opis szeregujący – idiograficzny – opis poszczególnych jednostek
Cechy opisu: obiektywność, celowość, systematyczność, zupełność, aspektowość
2) f. Eksplanacyjna – polega na wykrywaniu przyczyn występowania danego zjawiska w oparciu o ukryte wcześniej zależności
eksplanandum (a) = to co wyjaśniam
eksplanans (b) = zbiór przesłanek wyjaśniających
3 rodzaje wyjaśnień:
– wyjaśnienie normologiczno-dedukcyjne
Dlaczego uczeń X jest niesamodzielny
A
Dziecko nadmiernie chronione jest niesamodzielne.
– wyjaśniające probabilistyczne ( nauka o rachunku prawdopodobieństwa)
eksplanans (b) musi znaleść się pewna prawidłowość statystyczna o której powiemy że między zjawiskami zachodzą związki z pewnym prawdopodobieństwem
Dlaczego uczeń X osiąga przeciętne wyniki w nauuce
Eksplanans
-wyjaśnienie funkcjonalne ( nie posiadają struktury a i b)
Pyt? Do czego coś służy, jaką pełni rolę
Odp.
3. Funkcja prognastyczna
Funkcja ta polega na wykrywaniu następstw danego zjawiska w oparciu o wykryte wcześniej zależności
– pozwala nam określić co będzie się dało określić w przyszłości
postgnoza – przewidywanie wstecz
Funkcja praktyczna – czynny oparty na działaniu mówi za pomocą jakich metod form środków działań
AKSJOLOGICZNE PODSTAWY NAUK PEDAGOGICZNYCH
1. Jakie są sposoby rozumienia rozwoju orientacji podmiotowej jednostki?
2. Czym są wartości i jaką pełnią funkcję w rozwoju podmiotu?
1) Podmiotowości – znaczenie i zakres zjawiska oraz kryteria jego występowania w procesach edukacyjnych jednostka= podmiot
Nie każdy podmiot jest jednostką.
Podmiot : -pierwotny :w filozofii i psychologii – podmiot oznacza„bogate”wyposażenie w tzw. kwalifikacje osobowe
– wtórny
1-autonomia
2- samoświadomość
3- tożsamość
4-wolnośc – poczucie wolności
Koncepcja tożsamości Ch. Taylora wyróżnia 3 wymiary tożsamości:
-choryzont moralny – samookreślanie się
– wymiar uznania
– wymiar grupowy
Trzy warunki z psychologii:
– umiejętność przekszatałcenia świata – realne dokonywanie zmian obecnie proponuje się paradygmat krytyczno-kreatywny ( podmiotowy) T.Lewanicki. Jednostka ma krytycznie oceniać rzeczywistość(obiektywnie) i być twórczym.
– Świadomość swojej działalności ( samoświadomość)
– Psychologiczna odrębnośc i autonomia
Właściwości podmiotu w aspekcie filozofii i psychologii:
– tożsamość i ciągłość
– intymność i pewnego rodzaju niedostępność ( ukrytość świata wewn.)
– intencjonalnośc,celowość i sprawność zachowania
– zdolność do transendencji ( przekraczanie swoich możliwości)
– aktywność twórcza i bycie źródłem wartości
– wolność – możliwość dokonywania wyborów
– godność
– odpowiedzialność
Wtórne znaczenie terminu podmiot:
Występuje na gruncie socjologii, prawa ekonomii, pedagogiki (kultury).Podmiot który ma określoną kompetencje ( zdolność) : każda zdolność do czegoś to kompetencje ale nie odwrotnie
Zdolności:
– zdolność do pobierania, przetwarzania i generowania informacji
– zdolność do odbierania wpływów otoczenia do transformacji ich oraz do tworzenia nowych elementów nie będących prostą reprodukcją spostrzeżeń
– zdolność do tworzenia wiedzy, system wartości, ocen oraz programów działań
Kategorie podmiotowości ujmowane jako cel oznacza świadome rozwijanie orientacji podmiotowej zarówno podmiotu wychowanego jak i podmiotu wychowującego który zawiera określone składniki.:
1) optymizm nastawienie jednostki na powodzenie
2) zaufanie do siebie tzw. wiarę we własne siły , możliwości
3) selektywność zdecydowane wartościowanie dobór, selekcja
4) poszukiwanie przyczynowości – związki przyczynowe wykrywanie związków z własnego wykrywania własnych działań; analfabetyzm funkcjonalny – nie rozumieją co czytają, słyszą
Wyróżniamy 3 poziomy rozwoju podmiotu:
-psychologiczna – źródłem rozwoju na tym poziomie jest jednostka i jej psychofizyczny struktura, która rozwija
się zgodnie z prawidłowościami określonymi przez psychologię
– kulturowy – funkcjonowanie jednostki w wymiarze społeczno-kulturalnym umożliwia tworzenie koncepcji własnej osoby z uwzględnieniem relacji „ja-inni” ludzie i „ja” otaczająca społeczność i kultura
kulturyzacja: 1.kultura materialna – dorobek danej społeczności dobra materialnego
2. Symboliczna ( duchowa)
3. socjetalna – zachowanie społecnze , role społeczne – socjalizacja
pierwotna: wtórna:
-w rodzinie – szkołą
– grupa
– zakład pracy
inkulturacja ( enkulturacja) – wrastanie w kulturę
– noetyczny (duchowy) – zakłada rozwój motywacji aksjologicznej, związanej z poznawczym ujęciem
wartości i powstawaniem w osobie ich wewn. reprezentacji. Źródł rozwój na tym poziomie
znajduje się w świecie wartości istniejących obiektywnie
WYCHOWANIE – (A.Tchorzewski) – jest bytem społecznym będącym wytworem dwóch ludzi którego
cechą konstytatywną jest zachodząca pomiędzy nimi relacje wyrażające się w przekraczani przestrzeni międzypodmiotową za pomocą obranej formy kontaktu w ramach którego jeden
z podmiotu ( wychowujący) kieruje się powszechnie uznanym dobrem, umożliwia drugiemu
podmiotowi ( wychowanemu ) zdążać do określenia własnej tożsamości
PROBLEMATYKA WARTOŚCI:
Wartość (Kloska):
– nie ma w naukach społecznych zgody na jednolity sposób rozumienia słowa wartość
– brak jest konwencji termologicznej która pozwoliłaby klasyfikować pewne przedmioty lub zjawiska jako desygnat słowa wartość
– brak spójnej i całościowej koncepcji wartości , nie zezwala na integracje rozważań teoretycznych czy badań empirycznych prowadzonych w ramach różnych dyscyplin naukowych
– do oznaczenia tych samych klas przedmiotów lub zjawisk uzywa się różnych nazw
Dziedziny aksjologii:
1.interpretacja pojęcia wartość
2. Określa sposób istnienia wartości oraz ich natury
3. określa źródło wiedzy o wartościach i sposobach poznania
4. Klasyfikacja i chierarchizacja wiedzy
5. badanie społecznego i kulturowego istnienia wartości
fenomenologia – jest to nauka o fenomenach, wartości istnieją obiektywnie, niezależnie od poznającego go
podmiotu
1.) Wartość : – wymiar antologiczny –określa się bytową strukturę wartości
– wymiar epistemologiczny –jak można poznać
– wymiar semiotyczny –analiza wyrażeń dotyczących wartości
-wymiar humanistyczny: dotyczy: psychologii: -proces przeżywania wartości
socjologii: czy istotne jest przekazywanie wartości i ich funkcjonowania
kulturoznawczyL: rola wartości w rozwoju kultury
2.) Sposób istnienia wartości :
– subiektywizm- wartość łączy się ze sferą doznań psychicznych co prowadzi do relatywizacji podmiotu
– – obiektywizm aksjologiczny –wartości istnieją obiektywnie niezależnie od poznającego podmiotu
– racjonalizm aksjologiczny – wartość jest relacją powstałą w wyniku współdziałania postrzegającego podmiotu i przedmiotu zdolnego do wywołąnia wartości przeżycia
3.) Klasyfikacja i chierarchizacja wartości
[M.Scheler] – od najniższych do najwyższych
KoncepcjaSchelera – na najniższym poziomie wartości hedoniczne (dobór rzeczy stanów), nad nimi są wartościwitalne ( tzw. wartości życiowe i pospolite) nad nimi są wartości duchowe:estetyczne, poznawcze, moralne, na najwyższym poziomie są wartości religijne które są święte i nieświęte
