Pijawki – charakterystyka wybranych gatunków

 

 

Pijawka lekarska – gatunek pierścienicy z rzędu pijawek ryjkowych. Ma ciało bardzo miękkie, kręte, stosunkowo szerokie, po stronie brzusznej płaskie lub wklęsłe, złożone z 74 pierścieni zewnętrznych. Zabarwienie strony grzbietowej od zielono-oliwkowego, zielono-brunatnego do brunatnego 6 wydłużonymi rzędami żółtych lub pomarańczowych plam. Żółte lub pomarańczowe plamki występują także dookoła tylnej przyssawki. Długość ciała dochodzi do 50 mm szerokości. W części głowowej, wyposażonej w krótki ryjek, znajdują się ustawione jedne za drugim 4 pary oczu. Żołądek ma 7 kieszeni. Do dojrzenia potrzebne jest czterokrotne pobranie krwi. Po 4 ssaniu krwi następuje okres aktywności płciowej, trwającej 2-3 tygodni, a po 10 dniach od momentu kopulacji pijawka kacza składa 5-10 kokonów. W tym czasie tył ciała uwypukla się silnie w stronę grzbietu, a w powstałą po stronie brzusznej komorę składane są kokony.

Pijawka końska – pijawka wielożerna, gatunek pierścienicy z rzędu pijawek szczękowych, podobny z wyglądu do pijawki lekarskiej. Długość ciała wynosi 60-100 mm. Zabarwienie, a zwłaszcza układ plamek bywa bardzo zmienny. Grzbiet ma zwykle kolor brunatny, zielono-czarny lub szary, czasem z żółtą pręgą, a strona brzuszna – żółto-szarawy. Otwór odbytowy jest szeroki. Pijawka końska jest gatunkiem zimno-wodnym. Występuje w stojących i wolno płynących wodach. W jeziorach o dużym przyboju fal żyje na pobrzeżu. W zimie można ją często spotkać pod kamieniami na brzegach wód. Zamieszkuje całą Europę zachodnią i środkową Azję oraz północną Afrykę. Nie występuje w Ameryce. W Polsce jest pospolita na terenie całego kraju. Wbrew nazwie nie pasożytuje. Żywi się różnymi zwierzętami: skąposzczetami wodnymi i lądowymi, ślimakami i larwami owadów, kijankami, małymi rybkami oraz innymi pijawkami, a także własnego gatunku.

Pijawka lekarska – gatunek pierścienicy z rzędu pijawek szczękowych. Ma ciało silnie wydłużone, grzbietowo-brzusznie spłaszczone. Strona grzbietowa jest wypukła, brzuszna – płaska. Jedynie po wypełnieniu przewodu pokarmowego krwią ciało nabiera niemal walcowatego kształtu. Zabarwienie bywa zmienne, niejednolite, zwykle zielone lub brunatne, z 4 lub 6 żółtopomarańczowymi lub brunatnymi wydłużonymi paskami bądź z szeregiem plam. Pijawka lekarska osiąga 6-15 cm. W przedniej części ciała ma 5 par oczu. Gardziel zaopatrzona jest w 3 twarde, półksiężycowate szczęki, których krawędzie zewnętrzne mają rząd ostrych ząbków. W żołądku znajduje się 10 par rozgałęzionych kieszonek. Otwór odbytowy jest mały, ledwie widoczny. Słabo zaznaczone siodełko obejmuje 15 pierścieni. Wydłużone obłe kokony są pokryte siecią włókienek. Długość ich waha się od 20-30 mm. Są one składane w okresie od sierpnia do września do wilgotnej gleby w pobliżu zbiorników wodnych. W kokonie znajduje się do 30 jaj, zwykle kilka lub kilkanaście. Młode opuszczają kokony po miesiącu a czasem dopiero na wiosnę następnego roku. Dojrzewają po około 5 latach. Pijawka lekarska żyje do 30 lat. Występuje w płytkich, niewielkich zbiornikach, w bagniskach, stawach, rowach o mulistym, porośniętym roślinnością dnie, rzadziej w jeziorach lub w wolno płynących rzekach Europy, południowo-wschodniej Azji i północnej Afryki.

Pijawka ryjkowa – rząd pierścienic z gromady pijawek. W skład jednego pierścienia wewnętrznego ciała wchodzi u nich 3,6 lub więcej pierścieni zewnętrznych. Nazwa rzędu pochodzi od ryjka utworzonego z wysuwalnej przez niewielki otwór w przedniej przyssawce przedniej części przewodu pokarmowego.

Pijawka szczeciowa – rząd pierścienic z gromady pijawek. Charakteryzują się brakiem przyssawek z przodu ciała i szczęk. Na szczycie części głowowej występują szczecinki, podobnie jak u skąposzczetów. Jama ciała podzielona jest poprzecznymi przegrodami nie stanowiącymi przegród międzysegmentalnych.

Pijawka szczękowa – rząd pierścienic z gromady pijawek. W środkowej części ciała poszczególnym pierścieniom wewnętrznym odpowiada zwykle po 5 pierścieni zewnętrznych. Otwór gębowy jest stosunkowo duży. W gardzieli występują 3 podłużne nabrzmienia i u większości gatunków – szczęki.