,,POCZĄTEK”
Powieść o uniwersalnej i bogatej tematyce stała się światowym bestselerem. Początek to powieść o: walce dobra ze złem, Bogu i tolerancji, totalitaryźmie, losach żydów w czasie II wojny światowej, postawie Polaków wobec holokaustu. Autor porusza bardzo drażliwą kwestię postawy Polaków wobec tragedii żydowskiej (obiektywnie). Ukazuje akty bohaterstwa, pomocy, za którą groziła śmierć (Uratowanie Irmy i Joasi, pomoc Henrykowi). Nie gloryfikuje Polaków.(Piękny Lolo zbija majątek na nieszczęściu żydów, niechęć warszawiaków na widok żyda, karuzelę). Sylwetki szlachetne obok podłych. Z zestawienia postaw wynika, że tego rodzaju jednostki są w każdym narodzie. WALKA DOBRA ZE ZŁEM- Obrazuje ludzkość w obliczu dobra i zła( wybór)Zło- mord, zdrada, brak tolerancji, utrata cech ludzkich. przedstawia ludzi, którzy stawili mu czoła.TOTALITARYZM- Machina niszcząca ludzi, wszelkie wartości. tot. jako zło wybucha co chwilę na świecie- Zmieniają się tylko mundury i narodowość.TOLERANCJA i BÓG. tol. wartość postulowana. Sytuacja żydów i podział na dwie kategorie, tolerancja innej wiary.
,, POPIÓŁ I DIAMENT”- Dramat jednostki wobec historii (Andrzejewski).
Celem powieści- Ukazanie moralnej i historyczno społeczenej świadomości narodu polskiego po latach panowania faszyzmu. W centrum powieści bohater, którego losy oddają tragizm pokolenia ,, Kolumbów”. Maciek Chełmicki, żołnież AK wierny wojskowej przysiędzę. Ceną jego uwolnienia się od zobowiązań względem org. staje się dokonanie zamachu na sekr.partii- Stefana Szczukę. Po latach uczciwej, mężnej walki o Polskę zostaje wplątany w grę sprzecznych racji politycznych odradzającego się państwa. Losy Maćka kreślą tragiczny obraz dziejów pokolenia, które wierne romantycznym ideom patriotycznego czynu , poświęcenia zostało oszukane przez historię. Młodsi wstępujący dopiero w dorosłe życie bohaterowie powieści również przeżywają dramat w obliczu historii. Ich moralność ulega zwyrodnieniu (grupa Kosseckiego). Starsze pokolenie również naznaczone jest niemocą powrotu do normalnego życia.( Po obozie). ,, Popiół i diament” otwiera w prozie powojennej nurt literatury zaangażowanej we współczesność, w bieżące przemiany historyczne, polityczne i społeczne.
,, PROCES” Kafki jako metafora ludzkiego losu. Rodzimy się skazani nna życie i śmierć bez żadnych wyjaśnień. Podporządkowani jesteśmy odgórnie ustalonym prawom.Wyrok- śmierć, spada na nas bez zapowiedzi, nie wiadomo jak, kiedy i dlaczego. w tym ujęciu dzieje Józefa K. są parabolą ludzkiego losu, a powieść traktuje o niewiadomej ludzkiego istnienia, o samotności człowieka wobec realnego świata i wobec Boga( wpływ egzystencjalizmu)
