PODATEK OD CZYNNOŚCI CYWILNOPRAWNYCH I OPŁATA SKARBOWA:
Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych
(Dz.U.00.86.959).
Do niedawna daniny te były uregulowane w jednym akcie prawnym – ustawie opłata skarbowa z 1989 r. Z ustawy tej wyjęto w 2000 r. czynności cywilnoprawne i objęto je nową daniną – podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ opłata jak sama nazwa wskazuje jest opłatą za coś, a przy podatku od czynności cywilnoprawnych nie otrzymujemy nic w zamian.
1. PODMIOT:
Forma organizacyjnoprawna podatnika jest obojętna podatek ma, więc maksymalnie szeroki zakres podmiotowy.
2. PRZEDMIOT:
Podatkowi podlegają (art. 1):
a) Czynności cywilnoprawne (umowy sprzedaży, zamiany, pożyczki, poręczenia, dożywocia, o dział spadku, umowy majątkowe małżeńskie, umowy spółki (akty założycielskie), umowy depozytu nieprawidłowego);
b) Zmiany powyższych umów, która powoduje podwyższenie podstawy opodatkowania;
c) Orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie
same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione powyżej.
Czynności cywilnoprawne podlegają podatkowi jeżeli ich przedmiotem są:
• Rzeczy znajdujące się na terytorium RP lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium RP,
• Rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku, gdy 1nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium RP i 2czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium RP.
Z tym, że:
• Umowa spółki oraz zmiana umowy spółki podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, jeżeli siedziba spółki znajduje się na terytorium RP;
• Umowy poręczenia i umowy małżeńskie majątkowe podlegają podatkowi, jeżeli przynajmniej jedna strona umowy ma miejsce zamieszkania albo siedzibę w kraju.
3. PODSTAWA OPODATKOWANIA:
W przypadku umów cywilnoprawnych podstawą opodatkowania jest najczęściej wartość przedmiotu tych czynności (art. 6 § 1 ustawy).
W przypadku opodatkowania orzeczeń sądowych podstawa opodatkowania jest taka sama bo żeby być opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych muszą one wywoływać takie same skutki jak opodatkowane tym podatkiem umowy.
4. STAWKI PODATKOWE:
Najczęściej są to stawki niezmienne i wyrażone w % (art. 7). Są też stawki kwotowe (przy umowie poręczenia i umowy majątkowej małżeńskiej). W przypadku natomiast umowy spółki jest to stawka procentowa zmienna regresywna szczeblowa (wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania zmniejsza się obciążenie podatkowe). Należy pamiętać, że nie są to stawki terminowe.
5. OBOWIĄZEK PODATKOWY:
Obowiązek podatkowy powstaje:
• W przypadku czynności – z chwilą ich dokonania;
• Z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody;
Jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku (ma na to 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności) obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się na okoliczność dokonania czynności cywilnoprawnej przed organami podatkowymi lub organami kontroli skarbowej, ale tylko w stosunku do strony która się na tą okoliczność powołuje.
Obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych ciąży na:
1) stronach czynności cywilnoprawnych,
2) Spółce mającej osobowość prawną – w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego (akcyjnego).
Obowiązek zapłaty podatku ciąży solidarnie na osobach fizycznych, osobach prawnych i jednostkach organizacyjnych niemających osobowości prawnej będących stronami czynności cywilnoprawnej (solidarności nie wyłącza umowa), a w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego (akcyjnego)- na spółce.
6. WARUNKI PŁATNOŚCI (art. 10):
Podatnik jest obowiązany bez wezwania organu podatkowego złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego.
Płatnikami podatku są:
1) notariusze – od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego,
2) nabywcy rzeczy – od umów sprzedaży, jeżeli nabywca kupuje te rzeczy do przerobu lub sprzedaży.
Płatnicy obowiązani są uzależnić dokonanie czynności cywilnoprawnej lub wypłacenie należności od uprzedniego zapłacenia podatku.
Rozróżnienie na płatnika i podatnika nie zależy od formy organizacyjnoprawnej podatnika tak jak ma to miejsce np. w rolnym, czy leśnym.
Organem podatkowym jest urząd skarbowy. Podatek ten wpływa do budżetu gminy.
6a. ZWROT PODATKU (art. 11):
Nie chodzi tu o rozliczenie czy o spłatę nadpłaconego podatku. Tu podatek zostaje naliczony i pobrany we właściwej wysokości.
Podatek podlega zwrotowi, jeżeli:
1) uchylone zostały skutki prawne oświadczenia woli (nieważność względna),
2) nie spełnił się warunek zawieszający, od którego uzależniono wykonanie czynności cywilnoprawnej,
3) umowa spółki w wyniku ostatecznej decyzji odmawiającej spółce wydania koncesji na podjęcie działalności gospodarczej została rozwiązana,
Podatek nie podlega zwrotowi po upływie 5 lat od końca roku, w którym został zapłacony.
7. WYŁĄCZENIA, ZWOLNIENIA, ULGI:
Wyłączenia (art. 2):
Nie podlegają podatkowi:
• Czynności cywilnoprawne w określonych sprawach (z zakresu prawa rodzinnego, ubezpieczeń społecznych, wyborów, nauki, zdrowia):
• . Co do zasady podatek od czynności cywilnoprawnych nie obejmuje tzw. obrotu profesjonalnego. Ograniczono go do obrotu nieprofesjonalnego, co oznacza, że dokonywana czynność prawna nie może spowodować powstania obowiązku w podatku VAT;
• Umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym.
Zwolnienia, ulgi:
Ustawa w art. 8 i 9 zawiera katalog zwolnień tak ze względu na podmiot jak i na przedmiot podatku. Jeżeli zwolnieniem czy ulgą jest objęty określony podmiot, to obowiązek ciąży solidarnie na pozostałych stronach tej czynności.
OPŁATA SKARBOWA:
Ustawa z dnia 2000.09.09 Opłata skarbowa (Dz.U.00.86.960).
1. PODMIOT:
Maksymalnie szeroki zakres podmiotowy. Forma organizacyjnoprawna podatnika nie ma znaczenia.
2. PRZEDMIOT:
Opłacie skarbowej podlegają (art. 1):
• W sprawach indywidualnych z zakresu administracji publicznej:
a) podania (żądania, odwołania, zażalenia) i załączniki do podań,
b) czynności urzędowe dokonywane na podstawie zgłoszenia lub na wniosek zainteresowanego,
c) zaświadczenia wydawane na wniosek zainteresowanego,
d) zezwolenia (pozwolenia, koncesje) wydawane na wniosek zainteresowanego,
• Następujące dokumenty:
a) stwierdzające ustanowienie pełnomocnika oraz ich odpisy (wypisy),
b) weksle,
c) dokumenty przewozowe.
3. PODSTAWA OBLICZENIA:
Podstawą opodatkowania w przypadku spraw z zakresu postępowania administracyjnego podstawę obliczenia stanowi żądanie określonego działania i określone działania.
W przypadku dokumentów podstawą opodatkowania najczęściej jest wartość dokumentów, (jeżeli nie możemy jej określić sięgamy do podstawy z zakresu postępowania administracyjnego.
4. STAWKA PODATKOWA:
Szczegółowy wykaz przedmiotów opłaty skarbowej, wysokość stawek opłaty skarbowej od poszczególnych jej przedmiotów oraz zwolnień określa tabela stanowiąca załącznik do ustawy (art. 10). Stawki są kwotowe i zależne od przedmiotu opodatkowania.
Stawki opłaty skarbowej, określone kwotowo w załączniku do ustawy, ulegają podwyższeniu w przypadku wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych o ponad 15% w stopniu odpowiadającym wzrostowi tych cen. Wskaźnik wzrostu cen, ustala się na podstawie komunikatów Prezesa GUS ogłoszonych w „Monitorze Polskim\” w terminie 30 dni po upływie każdego kwartału.
5. OBOWIĄZEK PODATKOWY:
Obowiązek zapłaty opłaty skarbowej powstaje (art. 6):
1) od podań i załączników do podań – z chwilą wniesienia podania lub złożenia załącznika,
2) od czynności urzędowych – z chwilą dokonania zgłoszenia lub wystąpienia z wnioskiem o dokonanie czynności urzędowej, a jeżeli w wyniku tej czynności ma być wydany dokument – z chwilą wydania tego dokumentu,
3) od zaświadczeń lub zezwoleń – z chwilą wydania zaświadczenia lub zezwolenia,
4) od dokumentów – z chwilą wystawienia (sporządzenia) dokumentu,
Obowiązek zapłaty opłaty skarbowej ciąży solidarnie na osobach lub jednostkach organizacyjnych, jeżeli składają wspólne podania i załączniki do podań albo jeżeli na ich wspólny wniosek dokonuje się czynności urzędowych lub wydaje zaświadczenia albo zezwolenia.
6. WARUNKI PŁATNOŚCI:
Płatnikami opłaty skarbowej są:
1) notariusze – od sporządzanych przez nich dokumentów,
2) przewoźnicy – od dokumentów przewozowych, o ile nie są wystawcami tych dokumentów.
Płatnicy obowiązani są uzależnić sporządzenie dokumentu lub wydanie dokumentu od uprzedniego zapłacenia opłaty skarbowej.
MF określi, w drodze rozporządzenia, sposób pobierania, zapłaty i zwrotu opłaty skarbowej oraz sposób prowadzenia rejestrów tej opłaty.
Opłatę skarbową wpłaca się z chwilą powstania obowiązku jej zapłaty, a w przypadku, weksli – w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku zapłaty.
Jeżeli opłata skarbowa jest pobierana przez płatnika, jest on obowiązany do jej poboru z chwilą powstania obowiązku jej zapłaty.
6a. ZWROT OPŁATY SKARBOWEJ (art. 12):
Opłata skarbowa, podlega zwrotowi:
1) od odwołania – jeżeli odwołanie to zostało w całości uwzględnione albo decyzja, której odwołanie dotyczyło, została w innym trybie w całości uchylona lub stwierdzono jej nieważność,
2) od żądania wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności decyzji lub jej uchylenia bądź zmiany – jeżeli decyzja, której wniosek dotyczy, została uchylona, zmieniona lub stwierdzono jej nieważność,
3) od czynności urzędowych – jeżeli mimo zapłacenia opłaty nie dokonano czynności urzędowej.
Zwrot opłaty nie przysługuje, jeżeli zapłacona opłata skarbowa nie przekracza 2 zł.
7. WYŁĄCZENIA, ZWOLNIENIA, ULGI:
Wyłączenia:
Nie podlegają opłacie skarbowej (art. 2):
• Podania i załączniki do podań, czynności urzędowe, zaświadczenia, zezwolenia oraz dokumenty stwierdzające ustanowienie pełnomocnika oraz ich odpisy (wypisy) w określonych sprawach (np. z zakresu prawa rodzinnego, ubezpieczeń społecznych, wyborów, nauki, zdrowia, nabycia obywatelstwa polskiego w drodze repatriacji oraz stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego nabytego w tym trybie,);
• Podania i załączniki do podań, czynności urzędowe, zaświadczenia oraz zezwolenia w sprawach budownictwa mieszkaniowego,
• Podania i załączniki do podań, których przedmiotem są skargi i wnioski w rozumieniu przepisów kpa; nie dotyczy to pism określonych przez strony jako skargi, lecz będących w swej istocie środkami odwoławczymi składanymi w toku instancji,
• Podania i załączniki do podań związane z rejestracją umów na usługi finansowane ze środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej.
• Podania i załączniki do podań, czynności urzędowe, zaświadczenia oraz zezwolenia, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów podlegają innym opłatom o charakterze publicznoprawnym lub są od tych opłat zwolnione b(art. 3).
Zwolnienia:
Zwalnia się od opłaty skarbowej (art. 8):
1) pod warunkiem wzajemności, państwa obce, ich przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i siły zbrojne, międzynarodowe organizacje i instytucje oraz ich oddziały i przedstawicielstwa, korzystające na podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych z przywilejów i immunitetów, a także członków ich personelu i inne osoby zrównane z nimi, jeżeli nie są one obywatelami polskimi i nie mają miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
2) jednostki budżetowe.
Organem podatkowym właściwym w sprawach opłaty skarbowej jest wójt lub burmistrz (prezydent miasta).
