I.Obowiązywanie prawa
Bardzo często mówi się że prawo obowiązuje bo zostało uchwalone przez właściwy organ(np.sejm) i opublikowane w przewidziany sposób z zaznaczeniem daty wejścia w życie nowej regulacji. Te przesłanki stanowią wartości konieczne wejścia prawa w życie ale nie zawierają one warunku decydującego. Tym warunkiem jest przymus: „Prawo obowiązuje wtedy gdy na wypadek jego nieprzestrzegania istnieje realna groźba użycia przymusu państwowego.”
II. Praworządność a przestrzeganie prawa
Fundamentalną ideą państwa prawnego jest sprawowanie władzy przez jego konstytucyjne organy. Organom tym nie wolno podejmować rozstrzygnięć o dowolnej treści i w dowolnej formie. Władza państwowa ma być sprawowana na podstawie upoważnień udzielonych przez konstytucję w granicach przyznanych tam kompetencji bez naruszania innych norm składających się na porządek prawny w państwie. „Praworządność polega na tym że wszystkie organy państwowe przestrzegają prawo. Praworządność nie polega na przestrzeganiu norm prawa przez obywateli ” Adresatami praworządności są organy państwa. Od nich bowiem zależy w jakim stosunku pozostają legalnie podjęte decyzje do swej podstawy prawnej tj. do odnośnych przepisów.
III. Stosowanie prawa
„Przez stosowanie prawa należy rozumieć podjęcie prze uprawniony organ decyzji skierowanej do indywidualnie oznaczonych adresatów” W decyzji tego rodzaju organ nakazuje, zakazuje lub zezwala na konkretne zachowanie. Decyzja organu podejmowana jest w określonym przez przepisy trybie i podawana w ustalonej formie do wiadomości kręgu zainteresowanych. Ilustracją czynności stosowania prawa jest wyrok sądu, decyzja administracyjna wydana przez burmistrza, mandat karny wymierzony przez policjanta sprawcy wykroczenia itp.
IV. Świadomość prawna i skuteczność prawa
„Przez świadomość prawną rozumiemy całokształt ocen i zachowań odnoszących się do obowiązujących postulowanych a nawet i poprzednich instytucji prawnych” Świadomość prawna opiera się na względnej znajomości prawa i sposobów jego stanowienia oraz co najmniej na elementarnym rozeznaniu w organizowaniu i funkcjonowaniu instytucji porządku polityczno-prawnego. Społeczna świadomość prawna jest pewnym bardzo umownym pojęciem a zarazem obiektywną rzeczywistością odzwierciedlające rózne wyobrażenia o prawie różnych grup ludzkości. Miarą tej świadomości jest zarówno stopień profesjonalizmu wśród specjalistów jak i stan wiedzy prawniczej oraz odczuć ludzi mających luźne kontakty z normami prawa. Skuteczność prawa rozumiana jest jako skuteczność jego działania: składają się na nią trzy definicje;
1.skuteczność formalna- występuje wtedy gdy adresaci norm prawnych bez względu na kierujące nimi motywy, realizują te normy
2.skuteczność aksjologiczna- polega na tym że wartości uznawane przez ustawodawcę za godne ochrony i upowszechniania adresaci przyjmują początkowo jako narzucone z zewnątrz ale je respektują, z czasem adresaci narzucone im normy prawne uznają za własne
3.skuteczność materialna- oznacza że cele nakreślone przez ustawodawcę wprowadzające określone normy do systemu prawa są istotnie osiągane.
V. Norma prawna
Oznacza ogólną i abstrakcyjną regułę stworzoną na podstawie przepisów prawnych która określa adresata, warunki jego zachowania oraz konsekwencje zachowania niezgodnego z powinnością. Ogólność normy wyraża się tym że adresatem ne jest konkretna osoba lecz wszystkie osoby o pewnych cechach. Abstrakcyjność normy polega na możliwości unikania w opisie konkretnych szczegółów będącym przedmiotem uprawniania i obowiązku nakazu lub zakazu.
VI. Struktura normy prawnej
Jest trójczłonowa(hipoteza, dyspozycja, sankcja). Trójczłonowość nie musi dotyczyć każdego bez wyjątku przepisu bowiem poszczególne człony mogą być określone wspólnie dla grupy przepisów. Hipoteza jest to człon normy mówiącej o wartościach jakie muszą być spełnione aby można było przypisać komuś nakaz, zakaz, uprawnienie lub obowiązek. Dyspozycja jest to człon normy ujmujący słowami uprawnienie lub obowiązek normy prawnej. Sankcja jest to człon normy wyznaczający konsekwencje prawne zachowania niezgodnego z obowiązkiem prawnym. Zapowiada dolegliwość która ma pobudzić adresata do działania zgodnego z dyspozycją.
VII. Stosunek prawny
Część różnych oddziaływań i zależności między ludźmi a rzeczami zwłaszcza wzajemnych oddziaływań między ludźmi jest przejawem obiektywnych i definitywnych praw społecznych. Wyrazem funkcjonowania tych praw jest pewien układ wzajemnych oddziaływań czyli stosunków społecznych. „Stosunek prawny jest szczególnym przypadkiem stosunku społecznego i polega on na tym że zależność pomiędzy uczestnikami struktur przebiega pod kontrolą norm prawnych. Norma prawna precyzuje sytuację społeczną kiedy stosunek prawny powstaje, zmienia się lub ustaje.”
VII. Elementy stosunku prawnego
Każdy stosunek prawny składa się z trzech elementów:
1)podmioty stosunku prawnego- są nimi doby, którym prawo przypisuje zdolność prawną czyli możność nabywania prawa i zaciągania obowiązków 2) przedmioty tego stosunku- jest to zachowanie się ludzi niekiedy także z udziałem rzeczy których te zachowanie dotyczą 3) treść stosunku, czyli uprawnienia- uprawnienia i towarzyszący im obowiązek stanowią treść stosunku prawnego.
ŹRÓDŁA PAWA
Aktami normatywnymi są takie akty prawne które zawierają normy prawne o charakterze ogólnym i abstrakcyjnym. Są one wyłącznym źródłem prawa stanowionego. Akty normatywne wydają organy władzy i administracji państwowej oraz organy samorządu terytorialnego. Hierarchiczna zależność w jakiej powstają w stosunku do siebie różne organy wydające akty normatywne znajdują odbicie w hierarchii tych aktów Najważniejszymi organami władzy są: Prezydent RP, Sejm i Senat, Zgromadzenie Narodowe, Premier Rządu, Rada Ministrów, Kierownicy Urzędów Centralnych. Im wyższy szczebel wykonania aktów normatywnych tym wyższa moc prawa tego aktu, co oznacza że niższe akty normatywne muszą być zgodne z aktami wyższymi a szczególnie z Konstytucją.
PRZEDMIOT I ŹRÓDŁA PRAWA CYWILNEGO
Prawo cywilne jest gałęzią systemu prawa normującą stosunki majątkowe i niektóre stosunki osobiste (najem, własność, ochrona czci) zachodzące między równożędnymi podmiotami prawa.
Podstawą źródła prawa cywilnego jest ustawa z dn. 23.04.1964r. KC (Dz. U. Nr 16 poz. 93 z późniejszymi zmianami). Artykuł I tej ustawy stanowi iż KC reguluje stosunki cywilno-prawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi. Przepis art. I KC reguluje przedmiotowy i podmiotowy zakres kodeksu wyrażając zasadę jednolitego prawa cywilnego. Jednolitość oznacza zaniechanie formalnego wyodrębniania prawa gospodarczego. W konsekwencji KC reguluje stosunki cywilno-prawne między wszystkimi podmiotami prawa cywilnego bez względu na to czy chodzi o stosunki między osobami fizycznymi, samymi osobami prawniczymi czy też między tymi dwiema grupami podmiotu. Zasada jednolitości prawa cywilnego wyrażana w KC nie oznacza jednolitości jego rozwiązań dla wszystkich stosunków prawnych, bowiem kodeks cywilny jest podstawowym ale nie jedynym aktem prawnym regulującym stosunki cywilno-prawne. Cywilistyczne ujęcie praw i obowiązków polega na równorzędności pozycji stron łączącym je stosunku prawnym. Wiąże się z tym brak bezpośredniego przymusu ze strony organów państwowych. Kodeks cywilny zawiera usystematyzowany zbiór przepisów spełniających kryterium norm prawa cywilnego. Zbiór ten składa się z części ogólnej(księga 1) zawierająca ogólne założenia regulacji. W dalszej kolejności kodeks określa rodzaje podmiotów gospodarczych, niektóre ich właściwości oraz sytuacje z nim związane. Równięż w części ogólnej kodeksu zawarta jest definicja mienia rzeczy i nieruchomości. Najobszerniejszy fragment stanowią przepisy regulujące problematykę czynności prawnej. Problematyka terminu i przedawnienia roszczeń zamyka część ogólną kodeksu. W pozostałej części KC ujmuje następujące grupy zagadnień: własność i inne prawa rzeczowe (zawarte są unormowania dotyczące nabycia, wykonania i utraty własności, kwestii użytkowania, użytkowania wieczystego) zobowiązania (ta najobszerniejsza księga w kodeksie normuje m in pojęcie dłużników, wierzycieli orza ich zobowiązania: są w niej uregulowane kwestie bezpodstawnego wzbogacania, czynów niedozwolonych; dalej unormowane są poszczególne rodzaje umów i regulacji związane ze sprzedażą spadki (w księdze tej określono m in przepisy ogólne dotyczące spadkobrania, a także zasady dziedziczenia ustawowego, testamentowego)
KC ogółem zawiera 1088 artykułów podzielonych w miarę potrzeby na paragrafy i punkty. Kodeks nie realizuje zasady zupełności, czyli nie zawiera wszystkich przepisów z zakresu prawa cywilnego, bo przy tak olbrzymiej rozległości kodeksu stałby się on mało przejrzysty. Dlatego poza kodeksem znalazły się pozostałe akty prawne o charakterze wyspecjalizowanym, bądź takie które regulują kompleksowo pewien fragment życia zbiorowego.
