Tkanka-zespol komorek o tym samym pochodzeniu, podobnej budowie i scisle okreslonych funkcjach. Podział Tk. Nabłonkowa (okrywajaca), Miesniowa, Nerwowa, Łączna.W kazdej tkance a) substancja miedzykomorkowa-może być w postaci plynnej (osocze krwi), galaretowatej(tk.chrzestna), stałej(w tkance oporowej-kostnej) b) wlasciwe komorki danej tkanki. Tkanka nabłonkowa-jej komorki scisle do siebie przylegaja,tworzac ciagla warstwe która osadzona jest na blonie podstawczej czyli substancji bezkomorkowej zbudowanej przede wszystkim z wlokien bialkowych.Podział ze względu na budowe: a)nablonek jednowarstwowy -płaski-wystepuje na powierzchni blon surowicznych wysciela jamy serca, naczynia krwionosne,limfatyczne i pecherzyki plucne oraz tworzy powloki ciala wiekszosci bezkregowcow – sześcienny- wystepuje w przweodach gruczolów, niektórych odcinkach kanalikow nerwowych, na przedniej powierzchni soczewki oka, w uchu srodkowym, na powierzchni jajnika, w oskrzelikach – walcowaty-wysciela przewod pokarmowy od zoladka do odbytnicy, tworzy odcinki wydzielnicze gruczolow, wysciela jajowod, pecherzyk zolciowy i blone sluzowa macicy -wielorzedowy-(pseudowarstwowy) zbudowany z komorek o roznej wysokosci spoczywajacej na blonie podstwanej.Wysciela drogi oddechowe i pecherz moczowy kregowcow. b)wielowarstwowy -plaski-zbudowany z wielu warstw komorek.Tkanka ta wystepuje w jamie ustnej, wysciela wieksza czesc przelyku i pochwe, tworzy przednia warstwe rogowki oka.Jest on czescia powloki ciala kregowcow-NASKÓREK.U wiekszosci kregowcow komorki wierzchniej naskorka rogowaceja tzn.traca jadra i wypelniaja keratyna. -walcowaty- wysciela woreczek i przewody łzowe oraz czesc cewki moczowej meskiej. Funkcje tkanek nabłonkowych a)pokrywająco ochronne-chronia powierzchnie ciala oraz narzady wewnetrzne przed uszkodzeniami mechanicznymi, szkodliwymi substancjami chemicznymi, utrata płynów ciala itd.Tworzą włosy, panzokcie,kopyta itp..b)nabłonki transportujące(wchłaniające) przenikaja przez nie gazy, jony i związki chemiczne np. w jelicie. c)wydalnicze-usuwane sa przez nie szkodliwe produkty przemiany materii, związków azotowych. d)zmysłowe- odbieranie bodźców ze srodowiska np.nabłonki tworzące kubki smakowe i siatkówkę oka. e)lokomotyczne- umozliwiaja ruch np.larw bezkręgowców lub przesuwanie gamet w jajowodach i nasieniowodach f)wydzielnicze ich komorki wydzielaja rozne zwiazki chemiczne np.enzymy, hormony, sluz, lipidy. Tkanka mięśniowa.Ma ona zdolnosc kurczenia się, ponieważ w cytoplazmie jej komorek oprocz typowych organelli komorkowych znajduja się liczne miofibryle czyli układy włókienek białkowych. Miofibryle ułożone są równolegle względem siebie, wzdłuż długiej osi komórki.Każda miofibryla składa się z krótszych włókienek białkowych tzw. Miofilamentów. Miofilamenty zbudowane są z białek dwojakiego rodzaju:grubsze-z miozyny oraz ciensze-z aktyny.Poszczegolne miofilamenty leżą równolegle względem siebie, wzdłuz długiej osi miofibryli, tak ze wlókna aktynowe są częściowo wsunięte pomiędzy włókienka miozynowe. Miofilamenty miozynowe mają kształt długich pałeczek pokrytych wypustkami tzw. główkami miozyny które w określonych warunkach zmieniają kaąt ustawienia względem długiej osi miofilamentu.Wynikiem ruchu główek miozyny jest wytwarzanie czasowych połączeń pomiędzy aktyną i moizyną, a przez to przesuwanie się miofilamentów cienszych wzdłuż grubszych.Wślizgiwanie się miofilamentów kształt wrzecionowaty.W ich cutoplazmie wzdłuznie ulozone sa miofibryle.Układy aktynowych między miozynowe na całej długości miofibryli powoduje jej skurcz.Proces ten zachodzi we wszystkich miofibrylach, kurcza się całe komórki mięśniowe.Rodzaje tkanek mięśniowych. a) Tkanka mięśniowa gładka.Jednojądrowe komórki tej tkanki mają najczęściej komorek połączonych tkanką wiotką tworzą pęcherzyki mięśniowe nazwane mięśniami gladkimi.Występuja one u wielu bezkręgowcow umozliwiajac ich ruch a u kręgowców w skórze właściwej i w oku oraz w ścianach przewodu pokarmowego, naczyń krwionośnych, ukladu moczowo-płciowego, przewodów dużych gruczołów oraz dróg oddechowych.Skurcz mięśni gładkich jest niezależny od woli osobnika, są długotrwale a zmeczenie nastepuje powoli.b) Tkanka poprzecznie prążkowana-mięśnie szkieletowe. Komórki tych mięśni nazywane są włóknami ponieważ osiągają długośc nawet kilkudziesięciu cm.Mają wiele jąder ułożonych peryferyjnie a w części środkowej leża wzdłużnie miofibryle, ułożone równolegle względem siebie.Ta regularność sprawia wrażenie poprzecznego prążkowania każdej miofibryli i całego włókna.Każde włókno mięśniowe podzielone jest poprzecznie licznymi błonami tzw.granicznymi, które przechodzą przez wszystkie miofibrytle i łąxczą się z bloną komorkową. Odcinki miofibryli zawarte między błonami granicznymi nazywane są sarkomerami.Podczas skurczu poszczególne sarkomery skracają się.Praca mięśni szkieletowych zalezy od woli osobnika, pracują szybko i szybko się męczą.c) Mięsień sercowy- komórki mięśnia sercowego są na biegunach rozgałezione.Rozgalezienia te łaczą się ze soba za pomocą wyspecjalizowanych połączeń.W środkowej części komórki zlokalizowane jest jedno jądro komórkowe a miofibryle mają układ podobny do tego jaki występuje w włóknach mięśni szkieletowych.Wolne przestrzenie między komórkami wypełnione są tkanką łączną wootką, do której wnikają liczne naczynia krwionośne i zakończenia nerwowe.Mięsień sercowy pracuje przez całe życie a jego skurcz nie zależy od woli osobnika. Tk nerwowa zawiera towarzyszącą tkankę zabezpieczającą jej funkcjonowanie: jest to tk glejowa(neuroglej) spełnia ona role mechaniczną( rusztowanie), ochronną, odżywczą, niektóre kom tkanki glejowej tworzą na włóknach osłonki.Budowa: Perykarion:ciało kom nerwowej.Wypustki a)krótkie-dendryty(przewodzą do środka ) b)pojedyncze aksony( neurony) przewodzą dośrodkowo:Od kom do kom np .mięśniowa, są one długie.Błona otaczająca kom nerwową neuronami wewnątrz kom znajduje się neuroplazma, kom posiadają jedno jądro centralne.wew cytoplazmy znajdują się włókienka białkowe- elementy szkieletowe -neurofibryle w cytoplazmie występują swoiste plamki tygridy(ciałka Nissla)Są to skupiska RNA i białka.W czasie czynności nerwowych ciałka te zanikają, a podczas odpoczynku regenerują się . Uważa się że biorą on udział w procesach myślowych. W kom jest także dużo mitochondriów a także aparatów Golgiegio(świadczy to o aktywności wydzielniczej) W aparatach Golgiegio produkowane są neuroprzekażniki(neurohormony,neuro transmitery. Główną funkcją tk nerwowej jest przekazywanie, odbieranie analizowanie impulsu nerwowego( reagowanie na bodźce) Nerwy: Czuciowe: skupiska wypustek kom. czuciowych, Ruchowe:Skupiska wypustek kom ruchowych.Mieszane: wypustki kom czuciowych i ruchowych. Substancja szara nagromadzenie perykarinu na powierzchni mózgu i wew. Rdzenia kręgowego. Substancja biała nagromadzenie wypustek kom. nerwowych z osłonkami w centralnym układzie nerw. W środku mózgu na zew. Rdzenia .Osłonki: Niektóre kom neurogleju tworzą na wypustkach osłonki: Mielinową(rdzenna): komórkową(Schwanna).Osłonka mielinowa jest nieciągła, zbudowana z białej substancji- mieliny o char lipidowym. Włókna posiadające tę osłonkę mają zabarwienie białe , występują tam przeważenia Ranniera, prędkość przewodzenia impulsu wynosi 25m/s.W miejscach gdzie osłonki są ciągłe, przewodzenie impulsu jest ciągłe, wolniejsze 5m/s. Często na osłonkę mielinową nałożona jest z góry osłonka kom. Powstaje z kom neurogleju kom Schwanna. Neurony dzielimy ze względu na a) funkcję: Neurony czuciowe ( przewodzą bodźce dośrodkowo od receptora do centralnego układu nerw. Neurony ruchowe (przewodzą bodźce odśrodkowo: od centralnego układu do efektora-mięśnia gruczołu)Neurony kojarzeniowe (występują pomiędzy neuronami czuciowymi a ruchowymi pośredniczą, kojarzą analizują bodźce.b)budowę: ilość wypustek( dendrytów) Jednobiegunowe (jeden akson, jeden dendryt)Wielobiegunowe(wiele dendrytów) Rzekomo -jednobiegunowe (wychodzi jakby jedna wypustka).Połączenie aksona z innym ciałem kom nerwowej nazywamy synapsą. Synapsa wyspecjalizowane miejsce styku aksonu z efektorem(mięśniem , gruczołem), lub innym neuronem.W synapsie zachodzi przekazanie impulsu nerwowego. Istnieją synapsy chemiczne i elektryczne.Budowa: Na zakończeniu aksonu znajduje się KOLBKA PRESYNAPTYCZNA , za którą znajduje się szczelina synaptyczna , a następnie kolbka post synaptyczna.Impuls wychodzi z kom nerwowej, wzdłuż aksonu dochodzi do kolbki presynaptycznej . W niej znajdują się pęcherzyki z neuroprzekaźnikami . Impuls powoduje, że neuroprzekaźniki uwalniają się z pęcherzyków do szczeliny synaptycznej .Jest to zamiana przekazu na drodze elektrycznej na chemiczna. Substancje znajdujące się w szczelinie zaczynają drażnić błonę i receptory kolbki presynaptycznej. Po odebraniu sygnału znów następuje przekaz na drodze elektrycznej. Przekazanie impulsu przez synapsę jest trochę opóźnione , czasem do synapsy dochodzi kilka małych impulsów i wtedy są one sumowane Tkanka łączna-jest najbardziej rozbudowana. Najważniejsze zadanie: budowanie struktur, łączenie narządów, łączenie odległych struktur organizmu, oddziela narządy (przegrody), wypełnia ubytki. Tkanka łączna właściwa-cecha charakterystyczna jest brak substancji twardych w istocie międzykomórkowej, ma duże właściwości regeneracyjne, a także znaczny udział w metabolizmie ustroju. Dzielimy ją na: wiotką-liczne włókna retikulinowe (bardzo delikatne), tworzy przegrody łącznotkankowe i zrąb w płucach, trzustce, śliniankach i wątrobie, umożliwiając wnikanie nerwów i naczyń krwionośnych. Zbitą-czyli ukształtowaną, liczne włókna kolagenowe, jeśli ich układ jest regularny-wykazuje wysoką odporność na zerwania(ścięgna, torebki stawowe i błony ścięgniste); jeśli jej układ jest nieregularny-umożliwia silne0 odkształcenia (np. skóra właściwa).Zarodkową-najbardziej pierwotna, wystepuje u kręgowców tylko w okresie zarodkowym jako mezenchyma, jej gwiazdziste komórki maja charakter totipotencjalny (zdolność wytwarzania wszystkich rodzajów kom. tk. łącznej), galaretowata substancja podstawowa tej tkanki pozbawiona jest włókien.Tkanka łączna swoista. Dzielimy ją na: tłuszczową-stanowi rezerwę metaboliczną ustroju, gdy jest nadwyżka metabolizmu jej liczne komórki syntezują i odkładają w ich cyto
plazmach trójglicerydy obojętne. Jeśli centralną część komórki zajmuje duża kropla tłuszczu, to barwa tkanki jest żółta, a jeśli w cytoplazmach są drobne kuleczki-kolor brunatny. U człowieka tkanka brunatna występuje tuż po urodzeniu, ale po pierwszym roku życia przekształca się w zwykłą tkankę tłuszczową żółtą. Siateczkowa- bogato unaczyniona, bardzo delikatna, tworzą ją gwiazdziste komórki (retikulocyty), kontaktujące się ze sobą licznymi wypustkami, powstaje przestrzenna sieć, jej puste miejsca wypełnia gąbczasta substancja podstawowa, bogata we włókna retikulinowe. U kręgowców tkanka ta tworzy zrąb narządów tzw. Limfopoetycznych (węzły chłonne, grasica, śledziona i grudki chłonne układu pokarmowego) oraz zrąb szpiku kostnego. Jednocześnie współtworzy tzw. układ siateczkowo-śródbłonkowy spełniający rolę obronną i uczestniczy w przemianach hemoglobiny (wystepuje w śledzionie, wątrobie i szpiku kostnym). Barwnikowa- zabarwia ona tęczówkę oka, częściowo tworzy strukturę włosów.Tkanka łączna oporowa chrzęstna- zbudowana z komórek chondrocytów, ułożonych w charakterystyczny sposób-po 2 lub 3 komórki w tzw.otoczce chrzęstnej, zanurzone są w substancji międzykomórkowej, unerwiona i unaczyniona. Szklista-delikatna z cieniutkimi włóknami kolagenów (jest ich niedużo), buduje szkielet zarodkowy, występuje na powierzchniach stawowych, wzmacnia tchawicę i częściowo oskrzela. U kręgowców przechodzi w kostną. Sprężysta- wł. Kolagenowe, b. dużo sprężystych, nie ulega przekształcenią w inne tkanki, buduje małżowinę uszną, trąbkę Gustachiusza (wyrównuje ciśnienie w naszym uchu srodkowym). Włóknista- dużo włókien kolagenowych, sprężystych, regularnie ułożone w dość regularne chondrocyty w torebkach, buduje spojenie łonowe, dyski międzykomórkowe, ulega mineralizacji (twardnieniu, wysysaniu).Tkanka oporowa kostna- substancja międzykomórkowa w postaci stałej. Osseina zorganizowana w postaci cienkich blaszek kostnych. Pomiędzy blaszkami kostnymi tkwią właściwe komórki kostne: osteocyty (kom. kostne), osteoblasty (kom. kościotwórcze), osteoklasty (kom. kościogubne). Osteoklasty odpowiedzialne są za resorbcję, powodują uwolnienie wapna z kości, gdy występuje jego niedomiar w organizmie. Gąbczasta- występuje w nasadach kości długich, osseina w postaci blaszek kostnych chaotycznie poukładanych-tworzą strukturę gąbki. W oczkach gąbki tkwią elementy tkanki siateczkowej. Kość zbita- buduje trzony kości długich, a te zbudowane są z osteonów o kulistej strukturze. Są to blaszki kostne osseiny wokół centralnego otworu- kanału Haversa. Przez kanał biegną nerwy i naczynia krwionośne. Okostna- błonka występująca na zewnątrz kości długich, dość delikatna, dobrze unaczyniona i unerwiona, zbudowana jest z tkanki zbitej. Nie ma jej na powierzchniach stawowych. Występuje w niej dużo osteoblastów umożliwiających przyrost na grubość, a także regenerację. Wewnątrz kości długich znajduje się jama szpikowa, a w niej szpik kostny czerwony, z biegiem lat zamienia on się w się w żółty. Szpik kostny zbudowany jest z tkanki łącznej siateczkowej. Tu następuje tworzenie się krwinek. Szpik kostny jest niezmienny przez całe życie w kościach płaskich.
