POGODA I JEJ PRZEWIDYWANIE: 1. Instytucje zajmujące się pogodą: -obserwatoria meteorologiczne; -stacje synoptyczne; -posterunki meteorologiczne. 2. Mapa pogody, jej powstawanie i znaczenie: -prognozowanie pogody: a) powstawanie mapy pogody; b) analizowanie mapy- ustalenie faktycznego stanu atmosfery w momencie obserwacji- rozmieszczenia i charakteru mas powietrza frontów rozkładu i właściwości poszczególnych składników pogody; c) prognozowanie- ustalenie na podst. zachodzących przemieszczeń oczekiwanych zmian. 3. Wpływ pogody i klimatu na życie i działalność człowieka: a) uniezależnienie się człowieka od bezpośredniego wpływu pogody i klimatu przez stworzenie sobie mikroklimatu, odżywianie, urządzenia komunalne; b) wpływ pogody i klimatu na potrzeby konsumpcyjne: -produkcje dóbr konsumpcyjnych; -uprawy i hodowle; -komunikację lądową, morską i lotniczą. 4. Zanieczyszczenie atmosfery i środki zaradcze. WODA W PRZYRODZIE: 1. Ilość wody w przyrodzie: ogółem- 1390 mln km3, śniegi i lody- 20 mln km3, morza i oceany- 1370 mln km3, rzeki, jeziora, bagna, wody podziemne- 500 tys. km3, atmosfer- 13 tys. km3. 2. Obieg wody w przyrodzie: obieg wody w obiegu- 510 tys. km3. Bilans obiegu: opady- 100 tys. km3; -morza i oceany- 410 tys. km3. Ze spadających na lądy: 36 tys. km3 spływa, 64 tys. km3 paruje. Parowanie z oceanów i mórz- 446 tys. km3. 3. Występowanie wody na kuli ziemskiej: wszechocean i jego podział: a) oceany: Spokojny, Atlantycki, Indyjski, Lodowaty- północny; b) morza: śródziemne, międzykontynentalne, kontynentalne, międzywyspowe, otwarte; c) zatoki. SKŁĄD CHEMICZNY WODY MORSKIEJ: 1. Właściwości wody morskiej i jej wpływ na życie biologiczne. 2. Skład chemiczny wody morskiej: -chlorki- 88,7%- w tym NaCl 77,8%, MgCl2 10,9%; -siarczany- 10,8%- Ca, Mg, K; -inne 0,5%- głownie CaCO3 i MgBr2. 3. Zasolenie jako wynik składu chemicznego: a) rozkład pionowy: -do 400m. głębokości- zmiany powierzchniowe zależne są od szer. geograficznej, uwarunkowane parowaniem; -poniżej 400m. głębokości- jest mała zmienność w granicach 34,6- 35?; b) rozkład powierzchniowy: obszary okołobiegunowe- 34,5? (wpływ deszczów równikowych), obszary zwrotnikowe- 35,6? (duże parowanie, małe opady, wysoka temp.), obszary umiarkowane- 35?, obszary podbiegunowe- 32,4- 30? Średnie zasolenie mórz: 35?. 4. Temperatura wód: a) rozkład pionowy: -warstwa powierzchniowa do ok. 400m. głębokości zależna jest od szer. geo. -warstwa przejściowa od 400- 1200m. następuje spadek temp. do ok. 5°C -warstwa głębinowa (poniżej 1200m.) jest równomiernie chłodna ok. 1°C. b) rozkład powierzchniowy: pół-poł w °C 0-10 23,3*26,4; 10-20 26,5*25,1; 20-30 23,7*21,7; 30-40 18,4*17; 40-50 11*9,8; 50-60 6,1*3; 60-70 3,1*-1,4; 70-80 -1*-1,7; 80-90 -1,7*-. Średnia temp. wód oceanicznych- 17,4°C. RUCHY WODY MORSKIEJ: Falowanie- pojęcie falowania jako zakłócenia powierzchni morza wywołanego wiatrem. Ruch cząsteczek wody w obrębie fali, elementy fali, wysokość i długość oraz ich wartości na morzach. Fale przybojowe i sejsmiczne (taumy). WODY UWIĘZIONE W LODOWACACH: 1. Czynniki wpływające na powstawanie lodowców: -temp. i opady- granica wiecznego śniegu i jej przebieg na kuli ziemskiej; -ukształtowanie terenu 3. Podział lodowców ze względu na wielkości i kształt: a) lądolody- rozprzestrzenianie się i wielkość, góry lodowe; b) czapy lodowe- fieldy; c) lodowce górskie- budowa: pole firnowe, jęzor lodowcowy. WODY PODZIEMNE, ICH WYSTĘPOWANIE I RODZAJE: 1. Przemieszczenie się wody w litosferze, warstwy przypuszczalne i wodonośne oraz ich położenie i znaczenie dla stosunków wodnych dla powierzchni- warunki artezyjskie. 2. Rodzaje wód podziemnych: -wody zaskórne, gruntowe, głębinowe. 3. Właściwości chemiczne wód głębinowych: -wody mineralne, siarkowe; -szczawy, radoczynne. 4. Wody mineralne pochodzące z głębszych warstw skorupy ziemskiej: -cieplice, gejzery i ich geneza. 5.Źródła i ich rodzaje- podział ze względu na: siłę ciężkości: warstwowe, szczelinowe, zstępujące, rumowiskowe; ciśnienie hydrostatyczne: szczelinowe wstępujące, dolinne, przelewowe. WODY WYPŁYWAJĄCE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI I ICH ROZMIESZCZENIE NA KULI ZIEMSKIEJ: Typy ustrojów rzecznych: lodowcowy: max. stany i przepływ w lecie w wyniku topnienia lodu np.: Ren, Syr- Dana, Abu- Dana; śnieżny: max. stany i przepływ wiosną- okres gwałtownego topnienia śniegów np.: Syberia i Kanada; deszczowy, monsunowy: max. stany i przepływ w porze deszczowej, min. w porze suchej, np.: Gochges; deszczowy, oceaniczny: zasilanie przez opady przez cały rok, stany przepływy wyrównane, w klimacie niższe parowanie pod wpływem niższych temp., np.: Sekwana. deszczowy, zwrotnikowy: max. stany i przepływy w okresie deszczów zenitalnych, min. aż do wyschnięcia w porze suchej (rzeki okresowe), np.: Australia, Afryka. deszczowy, równikowy: zasilany przez deszcze przez cały rok, stałe, wysokie stany i przepływy, np.: Amazonka. JEZIORA I ICH KLASYFIKACJA EWOLUCJA I ZNACZENIE 2. Klasyfikacja jezior: reliktowe, tektoniczne, wulkaniczne, przyrzeczne, przymorskie, krasowe, lodowcowe, morenowe, kanowe, rynnowe, oczka. OBSZARY O DODATNIM I UJEMNYM BILANSIE WODNYM P.=H+e p.- ilość wody z opadów atmosferycznych, h- odpływ wody rzekami, e- ilość wody wyparowanej. 2. Zależność bilansu wodnego od: klimatu- bardziej obfite opady powodujące większy odpływ, wyższa temp. powoduje intensywniejsze parowanie (pustynia); spadku rzek- stromość zboczy wpływa na zwiększenie odpływu (obszary górskie); szaty roślinnej- retencja- zmniejszenie odpływu. CHEAT BY BRYLŽ.
