Pojęcie i katalog podstawowych obowiązków obywateli
Obowiązki obywatela to obowiązki wypływające z przynależności państwowej jednostki. Państwo decyduje o nałożeniu na obywateli ja¬kiegoś obowiązku, gdy ma w tym interes.
Śladem niektórych konstytucji, w polskiej Ustawie Zasadniczej obowiązki jednostki znajdują się w jednym rozdziale z prawami i wolnościami. Nie jest to wyraz tylko zabiegu techniki legislacyjnej. Ustrojodawca wyraża w ten sposób ważką ideę integralności wolności, praw i obowiązków człowieka i obywatela. Bez niej nieograniczona wolność jednostki (od państwa, od norm społecznych) naruszać może porządek zbiorowości, indywidualną wolność innych, a przez to godzić w dobro wspólne. Niektórzy przedstawiciele nauki prawa konstytucyjnego podkreślają, że konstytucyjnie sformułowane obo¬wiązki obywateli odnoszą się również do cudzoziemców przebywają¬cych na terytorium danego państwa, a nawet poza nim, lecz znajdują¬cych się \”w stosunkach prawnych związanych z terytorium pod wzglę¬dem czy to strony subiektywnej, czy obiektywnej\”\’.
Ideologiczny aspekt Konstytucji znajduje swe odbicie w zakresie kreowa¬nych obowiązków podstawowych. Wypływają one z dwóch generalnych zobo¬wiązań, będących konsekwencją ograniczonego, politycznego władztwa państwa wobec obywatela oraz jego emocjonalnego związku z własnym państwem:1) do posłuszeństwa: a) dla porządku prawnego, którego konstytucjonalność i legalność jednostka może kwestionować na drodze prawnej, natomiast nie może sprzeciwiać się prawu, kierując się przekonaniami bądź normami religij¬nymi, b) dla ostatecznych rozstrzygnięć władz publicznych;2) do wierności (mieszczącej w sobie świadczenia prawnie określone, jak i nie) wobec Ojczyzny – państwa. Konstytucyjny katalog obejmuje 6 obowiązków. Powinność przestrzegania prawa (art. 83) jest normą nadającą się do bezpośredniego stosowania, 5 pozo¬stałych wymaga do ich egzekwowania regulacji ustawowej, która stanowi wyłączną podstawę nakładania wszelkich, nie tylko konstytucyjnych, obo¬wiązków. Obowiązki: wierności RP i troski o dobro wspólne oraz dbałości o stan środowiska tylko częściowo mogą zostać skonkretyzowane prawnie ¬posłużenie się pojęciami: \”wierności\”, \”troski\” i \”dbałości\” wskazuje, że część tych zobowiązań ma wymiar wyłącznie moralny. Umieszczenie ich w Kon¬stytucji podkreśla ich znaczenie dla realizacji dobra wspólnego.
