Za pokarm można uznać wszystkie substancje budulcowe i energetyczne dostarczane do organizmu z zewnątrz (pokarm to zbiór polimerów organicznych). Makroelementy – pierwiastki które stanowią więcej niż 0,01% suchej masy N P K Ca Mg S Mikroelementy – pierwiastki które występują w ilościach mniejszych niż 0,01% ale nie mniejszej niż 0,0001% Fe B Cu Zn Mn Mo Ultraelementy – mniej niż 0,0001% selen rad i złoto. Brak fosforu utrudnia osiągnięcie m.in. prawidłowego poziomu przenośników energii (głównie ADP i ATP) przez co niemożliwy staje się prawidłowy przebieg fotosyntezy i oddychania wewnątrzkomórkowego. Brak azotu hamuje syntezę aminokwasów, następnie białek oraz nukleotydów i kwasów nukleinowych. Brak boru powoduje zahamowanie podziałów komórkowych. Heterotrofy dzielimy na: wg różnorodności bazy pokarmowej: A) stenofagi – wąsko wyspecjalizowane pokarmowo B) euryfagi – wszystkożercy np. człowiek wg rodzaju i sposobu pobierania pokarmu: A) mikrofagi – pobierające niewybiórczo drobne cząstki pokarmowe. Dzielą się na: a) filtratory – odcedzające pokarm z wody np. osłonice, bezczaszkowce b) pierwotniaki – pochłaniające na drodze endocytoz. B) makrofagi – pobierające wybiórczo duże cząstki pożywienia. a) połykacze – konsumujące ofiarę w jednym kawałku. b) glebożercy – przetwarzające podłoże. c) rozdrabniacze – dzielące pokarm na mniejsze części przed konsumpcją. d) płynożerce – ssące gotowy płynny pokarm. e) rośliny częściowo cudzożywne, jak owadożerne rosiczki, pływacze oraz całkowicie heterotroficzne, pasożytnicze np. łuskiewnik. Trawienie mechaniczne – polega na fizycznej obróbce pokarmu prowadzącej do rozdrobnienia masy pokarmowej. Trawienie chemiczne – polega na enzymatycznej hydrolizie pokarmu. Ze względu na miejsce wytwarzania enzymów trawiennych ten typ obróbki pokarmu dzieli się na: trawienie symbiotyczne oraz samodzielne. Trawienie symbiotyczne nazywa się też bakteryjnym, ponieważ enzymy trawienne wytwarzane są przez bakterie żyjące w żołądkach i jelitach zwierząt roślinożernych. W trawieniu samodzielnym enzymy trawienne produkowane są przez własne komórki organizmu. Gruczoły ślinowe u owadów wydzielają amylazy, lipazy i proteazy. U wszystkożernych ślina zawiera -amylazę – enzym hydrolizujący wiązania glikozydowe typu w cukrach takich, jak np. skrobia i glikogen. Najbardziej charakterystycznym enzymem proteolitycznym (rozkładającym białka) żołądka jest pepsyna. Związek ten jest endopeptydazą. Hydrolizę wiązań glikozydowych w cukrowcach złożonych przeprowadzają enzymy amylolityczne (-amylazy) – hydrolizują wiązania -glikozydowe w polisacharydach takich jak skrobia czy glikogen. Hydrolizę wiązań peptydowych w białkach przeprowadzają enzymy proteolityczne. Ze względu na to gdzie w rozkładanej cząsteczce zlokalizowane są atakowane wiązania, dzieli się je na: A) endopeptydazy – doprowadzają do rozpadu dużych cząsteczek białka na mniejsze fragmenty (proteozy i peptony). Przykładem jest trypsyna oraz chemotrypsyna Endopeptydazy produkowane przez trzustkę działają w pH=7-9 i kontynuują dzieło pepsyny B) egzopeptydazy – potrafią od peptydów odszczepiać dwu- i trój- peptydy. Takie odgryzanie od zewnątrz doprowadza w końcu do powstania puli dwu- i trójpeptydów. Egzopeptydazami są: karboksypeptydaza oraz aminopeptydaza. Lipazy (enzymy lipolityczne) – wydzielane przez trzustke od razu w czynnej postaci, stanowią zwartą grupę enzymów zdolnych do hydrolizy wiązań estrowych pomiędzy glicerolem i różnorodnymi kwasami tłuszczowymi. Lipazy w swej pracy korzystają z pomocy żółci, która emulguje tłuszcze. Nukleazy (enzymy nukleolityczne) – hydrolizują one wiązania fosfo-diestrowe pomiędzy nukleotydami w kwasach nukleinowych. Produktami są pojedyńcze nukleotydy i oligonukleotydy. W jelicie cienkim mają miejsce dwa procesy: Pierwszy z nich to wydzielanie soku jelitowego (u człowieka 3-6 litrów/dobę). Składnikiem soku jelitowgo są enzymy trawienne. Drugim z nich jest wchłanianie monomerów (produktów trawienia) do krwiobiegu. Wchłonięte monomery trafiają do żyły wrotnej i, w niewielkim stopniu, do naczyń limfatycznych. Hydrolizę dwucukrów do monosacharydów przeprowadzają amylazy nazywane disacharazami. W jelicie grubym produkowane są witaminy: K i niektóre z grupy B („robią to dla nas” symbiotyczne bakterie jelitowe). Somatostatyna jest stale wydzielana przez śluzówkę żołądka, jelita cienkiego i trzustkę. Hamuje ona czynności przewodu pokarmowego – wydzielanie soku żołądkowego, trzustkowego i żółci oraz ruchy perystaltyczne. (jeśli efekty działania dwóch substancji są przeciwstawne, mówi się wówczas o działaniu antagonistycznym) Sekretyna wydzielana jest przez śluzówkę dwunastnicy pod wpływem jonów wodorowych. Pobudza trzustkę do wydzielania soku trzustkowego zasobnego w zasadowe wodorowęglany – skutkiem jest podniesienie poziomu pH do lekko zasadowego. Cholecystokinina wydzielana jest przez śluzówkę dwunastnicy i jelita czczego pod wpływem produktów częściowego trawienia białek oraz trawienia tłuszczów. Wątroba uczestniczy w metabolizmie węglowodanów, magazynuje glikogen – powstaje on w wyniku kondensacji cząsteczek glukozy w procesie, który nazywa się glikogenogenezą. Wątroba jest także głównym miejscem utleniania kwasów tłuszczowych w procesie -oksydacji.
