1.Co rozumie się przez pojęcie sys. ekon.?
Sys. ekon. jest to zbiór powszechnie obowiązujących norm prawnych, oraz ogólnie akceptowanych zasad regulujących postępowanie wszystkich uczestników procesu gosp.
2.W czym przejawiają się słabości mechanizmu rynkowego?
alokacji zasobów (poprawa alokacji egzekwowanie i poprawianie sys. prawnego, pol. antymonopolowa, dostarczanie przez państwo dóbr publicznych, eliminowanie dóbr społecznie niepożądanych, ograniczanie negatywnych efektów wew. (ekologia), wspieranie rynku dóbr przyszłych. stabilność gospodarowania (stabilizacja ekonomiczna, pol. antyinflacyjna, sterowanie popytem globalnym), podział dochodów jaki występuje w społeczeństwie (ingeruje w podział dochodów (równomierny) sys. świadczeń społecznych
3.Czego dotyczą podstawowe funkcje państwa i pol. gosp. we współczesnym sys. kapitalizmu mieszanego?
Przestrzeganie zasad porządku społeczno – gosp. zas. wolności gosp. poszanowania własności prywatnej, swoboda przedsiębiorczości, zapewnienie bezpieczeństwa wew, zew. rozwój szkolnictwa, kształtowanie sys. pieniężnego. Wykonując te funkcje państwo musi ponieść dodatkowe wydatki publiczne. Ich rozmiar i struktura są określane w budżecie państwa. Wydatki publiczne mają także drugą stronę, tworzą określony popyt na dobra i usługi. Jeżeli tworzą dodatkowy popyt, to znaczy że mogą oddziaływać na wzrost produkcji. Popyt jest bodźcem do uruchamiania produkcji. Wydatki państwa wymagają pokrycia na finansowanie. Najbardziej liberalne kierunki ekonomii są za tym żeby państwo pewnych wydatków w gosp. dlatego że ułatwiają one prywatnym przedsiębiorcom gospodarowanie.
4.Na czym polegają uwarunkowania pol.-gosp. ustrojowo-sys. wew, zew.?
Uwarunkowania zew. wynikają z sytuacji międzynarodowej, oraz możliwości eksportowych i importowych gosp.. Gosp. funkcjonuje w określonym otoczeniu. Nie jest bowiem wyizolowana. Zew. uwarunkowania wynikają z położenia geograficznego. Determinują sytuacje geopolityczną, ekonomiczną, strategiczną kraju. Określają możliwości współpracy z innymi krajami. Przynależność danego kraju tzn. przynależności do ugrupowań takich jak: militarne, gosp. pol.. Wynikają z tego liczne zobowiązania. W uwarunkowaniach zewnętrznych odgrywa także koniunktura gospod. na rynku światowym. Gdy koniunktura jest dobra to ułatwia zwiększanie eksportu i w związku z powyższym wpływy dewizowe. Gdy stagnacja powstają utrudnienia. Czynnik ten cechuje się dużą zmiennością. Rola uwarunkowań zewnętrznych wzrasta .
Wew. uwarunkowania stanowią jaki jest stan zasobów określających możliwości ekon. Stan demograficzny, materialny (majątek trwały nagromadzony przez dziesiątki lat), oraz stan środowiska naturalnego, a także stan zasobów naturalnych. Im więcej zasobów tym lepiej. Jednakże nadmiar zasobów naturalnych może spowodować zjawiska niepożądane. Wystąpić mogą deformacje. Przykładem tu będą kraje arabskie (ropa naftowa), w Polsce (bogactwo węgla). Spowodowało to rozwój przemysłu wydobywczego nad innymi przemysłami. Ograniczenie wydobycia spowodowało problem strukturalny. Stosunek społeczeństwa do władzy, ma również ogromny wpływ na wew. uwarunkowania. Cele stojące przed Pol. gospod..
Państwo realizuje różne cele: ustrojowo sys. społ, ekologiczne, militarne, pol., ekon. (wiążą się z pomnażaniem bogactwa ) mogą się różnić w zależności od ustroju. W ustroju kapitalistycznym pol. gospod. musi się przyczyniać do tworzenia warunków umożliwiających rozwój przedsiębiorstw prywatnych, ale także musi zajmować się przełamywaniem ograniczeń koniunkturalnych i zapewnienie stałego wzrostu gosp. Wzrostu PKB na jednego mieszkańca. Wzrost powinien być szybki. W krajach Unii Europejskiej ok. 2,5%. W Polsce powinien być on znacznie większy, aby był odczuwalny przez społeczeństwo. Do tej pory wzrost w naszym kraju wynosił ok. 4%. Zapewnienie wzrostu gosp. nie jest sprawą prostą. W krótkim okresie powstają sprzeczności, pomiędzy inwestowaniem, a konsumpcją. Jeśli chcemy więcej inwestować musimy zrezygnować z większej konsumpcji i odwrotnie. Następnym celem zajmującym wysoką pozycję w Pol. Gosp. wielu krajów jest dążenie do umacniania zdolności konkurencyjnej gosp.. Realizują to nie tylko poszczególne kraje, ale również inne organizacje takie jak Unia Europejska. Realizacja takich celów oznacza realizację również niższych celów, a będzie to wspieranie przedsiębiorczości i innowacyjności. Podejmowane są także cele w stylu przekształceń w strukturze gosp.. Chodzi tu o preferowanie pewnych wybranych dziedzin rozwoju czy działalności gosp. Głownie chodzi o branże które są nośnikami postępu naukowo – technicznego. W gosp. przechodzących z gosp. realnego socjalizmu do gosp. rynkowej przywiązuje się do struktury własności. Umacnianie demokratycznego ustroju. Utrzymywanie równowagi gosp. Dla Polski przykładem tu będzie Plan Balcerowicza sprawa priorytetowa u progu lat dziewięćdziesiątych (pol. makroekonomiczna ). Pol. makroekonomiczna musi być zgodna z pol. mikroekonomiczną np. (gosp. mieszkaniowa)
5.Jakie są cele ekon. pol. gosp. państwa?
Państwo realizuje różne cele: ustrojowo sys. społ, ekologiczne, militarne, pol., ekon. (wiążą się z pomnażaniem bogactwa ) mogą się różnić w zależności od ustroju. W ustroju kapitalistycznym pol. gospod. musi się przyczyniać do tworzenia warunków umożliwiających rozwój przedsiębiorstw prywatnych, ale także musi zajmować się przełamywaniem ograniczeń koniunkturalnych i zapewnienie stałego wzrostu gosp. Wzrostu PKB na jednego mieszkańca. Wzrost musi być dostatecznie szybki ok. 2,5% rocznie(kraje Unii Europejskiej). Następnym celem zajmującym wysoką pozycję w Pol. Gosp. wielu krajów jest dążenie do umacniania zdolności konkurencyjnej gosp.. Realizują to nie tylko poszczególne kraje, ale również inne organizacje takie jak Unia Europejska. Realizacja takich celów oznacza realizację również niższych celów, a będzie to wspieranie przedsiębiorczości i innowacyjności. Podejmowane są także cele w stylu przekształceń w strukturze gosp.. Chodzi tu o preferowanie pewnych wybranych dziedzin rozwoju czy działalności gosp. Głownie chodzi o branże które są nośnikami postępu naukowo – technicznego. W gosp. przechodzących z gosp. realnego socjalizmu do gosp. rynkowej przywiązuje się do struktury własności. Umacnianie demokratycznego ustroju. Utrzymywanie równowagi gosp. dla Polski.
6.Jakie wielkości przyjmuje się do oceny rozmiarów działalności gosp. i jej dynamiki?
Miarą rozmiarów dóbr i usług w gosp. jest PKB. Liczony jest w cenach bieżących (dla celów porównawczych w cenach stałych), obejmuje dobra finalne, pośrednie i usługi.
PKB – wartość zużycia – amortyzacja = PKN czyli dochód narodowy. Teoria wzrostu gosp. ujmuje zależność dochodu narodowego od innych wielkości, pracochłonności wartości środków produkcyjnych majątku trwałego . dla pol. gosp. znaczenie mają relacje między Dochodem Narodowym, a stanem zasobów, których równania wyrażają:
Model Domela r =s/m gdzie r –stopa wzrostu, s- stopa oszczędności, m- współczynnik kapitałochłonności
Model Kaleckiego r=1/m –J/D –a+u gdzie I/D-stopa inwestycji, a- zużycie majątku trwałego, u- usprawnienia
7.Jaka jest różnica między wzrostem, a rozwojem gosp.?
Wzrost gosp. jest to powiększanie PKB i ma charakter czysto ilościowy, natomiast rozwój gosp. jest pojęciem znacznie szerszym i obejmuje także towarzyszące przemiany strukturalne produktu narodowego i całej gosp..
8.Na czym polega różnica między potencjalnym, a realnym produktem społecznym?
Realna wartość PKB odzwierciedla produkcję faktycznie osiągniętą, natomiast potencjalna osiąga wielkość jaka mogłaby zostać osiągnięta przy maksymalnym wykorzystaniu czynników pracy czyli pracy, kapitału i postępu technicznego.
9.Jakie cele można osiągnąć za pomocą zmian w strukturze gosp.?
Cele zmian w strukturze gosp. są następujące:
– uzyskanie oraz przyspieszenie wzrostu gosp. i przygotowanie gosp. dla potrzeb przyszłości
– osiągnięcie w gosp. takich proporcji, które zapewniają większą efektywność sys. gosp.
10.Jaka pol. gospod. może stymulować długookresową stopę wzrostu gosp.?
Bardzo ważne aczkolwiek do niedawna nie doceniane znaczenie dla rozwoju gosp. ma proces przemian strukturalnych. Jest to czynnik dynamizujący rozwój. Między strukturą gosp. i wielkością dochodu istnieje ścisła wzajemna więź, a co za tym idzie zmiany dochodu są związane ze zmianami strukturalnymi. Pol. gospod. powinna stymulować rozwój pewnych wybranych gałęzi i dziedzin nauki biorąc pod uwagę zależność między poziomem dochodu jakie przynoszą, a strukturą.
11.Scharakteryzuj podejście monetarystów do funkcji państwa i pol. gosp. (podejście Keynsa)?
Koncepcja monetarystyczna została zapoczątkowana w latach 70-tych przez Uniwersytet w Chicago (Friedman i Hainch). Ich hasłem była obrona rynku, krytyka ingerencji państwa i związków zawodowych, redukcja sektora publicznego. Monetaryści są przeciwni wszelkim ingerencjom państwa w zakresie programów społecznych. Państwo musi ograniczać wydatki budżetowe i przeciwdziałać w ten sposób deficytowi i obniżać stopę inflacji. Pierwszoplanowym celem monetarystów była walka z inflacja poprzez politykę pieniężną i podporządkowaną politykę budżetową. Koncepcja Keynesa stała się dominująca po II wojnie światowej. Jej bujny rozwój przypada na lata 50 –60. Postulował on że mechanizmy rynkowe nie zapewniają wykorzystania w pełni czynników produkcji i nie zapewniają wystarczająco efektywnego funkcjonowania gosp.. Keynes nadawał państwu funkcje opiekuńcze, i według tej teorii państwo powinno podejmować następujące działania: by zwiększyć popyt globalny należy zahamować spadek płac, wprowadzić zasiłki dla bezrobotnych (wzrost popytu globalnego pobudzi rynek i spowoduje potrzebę zwiększenia czynników produkcji, a więc i zmniejszy bezrobocie),
tworzyć nowe miejsca pracy poprzez organizowanie robót publicznych, ustalić wysokość stóp procentowych, przez odpowiednią politykę budżetową ustalić wielkość wydatków tak by zmobilizować popyt i zapobiegać zjawiskom recesyjnym, z tym że budżet państwa nie musi być zrównoważony. W razie powiększonej koniunktury państwo zwiększa wydatki budżetowe by zwiększyć popyt. Gdy są zjawiska inflacyjne – odwrotnie.
12.Co to jest ekonomia podaży lub reganomika?
W latach 70-tych w USA powstała ekonomia propodażowa – przeciwstawienie się zwolennikom Keynesa i monetarystom. Główne źródła trudności gosp. są po stronie podaży. Pol. podażowa była główną doktryną w USA w czasie prezydentury Ronalda Reagana. Popierała ona dążenie do prywatyzacji sektora publicznego, decentralizacji, hamowania inflacji, obniżanie podatków od zysku by zachęcić do inwestycji, ale ograniczała wpływy do budżetu. Wysokie wydatki na cele militarne spowodowały wzrost deficytu w budżecie, ale pobudzały popyt. Wysoki był poziom stóp procentowych, aprecjacja USD i pogorszenie bilansu handlowego (nadwyżka importu). W latach 80tych pojawiły się zjawiska recesyjne mimo że udało się zahamować inflację. Różnica między popytem potencjalnym wzrosła z 80 mld do 235 mld. Pol. Reagana wywarła wpływ na politykę Wielkiej Brytanii. Margaret Tatcher miała większą wagę, bo w Wielkiej Brytanii było więcej majątku w rękach sektora państwowego. Osłabiła się dynamika wzrostu gosp. i wzrost bezrobocia. Pojawiło się zjaw3izko wzrostu pracujących dorywczo.
13.Jaki był główny cel pol. gosp. krajów realnego socjalizmu po II wojnie światowej?
Najbardziej charakterystyczną cechą pol. gosp. krajów socjalizmu tego okresu była pol. industrializacji zaczęta przez ZSRR w latach 30-tych. Propagowany był rozwój ekstensywny polegający na zwiększeniu produkcji i zatrudnienia, pomijania czynników jakościowych niezbędna w tym przypadku akumulacja i rozwój inwestycji. Ok. 30% wydatków rządowych pochłaniał rozwój przemysłu ciężkiego. Taka pol. w początkowym okresie umożliwiała wysokie tempo wzrostu, ale wywołała napięcia gosp. i społ. – wyczerpywały się ekstensywne czynniki rozwoju, pojawił się konflikt pomiędzy bieżącą konsumpcja, a wysokim stopniem inwestycji – żądało się wyrzeczeń od społeczeństwa – pojawiły się konflikty, rozruchy w NRD, w Polsce i na Węgrzech
14.Jakie były rozwiązania sys. w Polsce bezpośrednio po II wojnie światowej?
W myśl PKWN gosp. Polska miała się opierać na trzech sektorach – spółdzielczym, państwowym i prywatnym przy czy ten ostatni był w znacznym stopniu ograniczony. Nowa władza wzorowała się na okresie międzywojennym, jednakże unikano wzorów Radzieckich, zatrudniano wielu specjalistów w zakresie planowania centralnego. I to właśnie Centralny Urząd Planowania opracował trzyletni plan odbudowy na lata 1947 –49. Pierwsze lata powojenne charakteryzowały się wysoka dynamiką, odbudową miast i wsi, struktury transportowej. W 1948r. Rozpoczęła się tzw. bitwa o handel, dążono do likwidacji drobnego przemysłu i handlu prywatnego, postulowano wprowadzenie sys. istniejącego w ZSRR co nastąpiło w latach 49 – 50. Zlikwidowano CUP i Główny Urząd Planowania Centralnego i zastąpiono Państwową Komisją Planowania Gosp. wprowadzono zmiany legislacyjne – nowa ustawę o prawach narodowych, zlikwidowano samorząd terytorialny, ścisłą kontrolą objęto spółdzielczość.
15.Jakie były priorytety pol. gosp. w okresie planu sześcioletniego (następstwa gospod. i społ.)?
Dysproporcje te były wynikiem planu sześcioletniego, polegały na rozbudowanym przemyśle zbrojeniowym, a pominięciu bieżącej konsumpcji. Dlatego też pol. po 1956r została ukierunkowana na wyrównanie tej dysproporcji. Postawiono na rozwój przemysłu konsumpcyjnego. Oraz rozwój budownictwa mieszkaniowego. Wykorzystano w tym celu zdolności produkcyjne przemysłu zbrojeniowego. Zapoczątkowano produkcję samochodu, sprzętu radiowego, pralek, telewizorów. Jednakże pod koniec lat 60-tych znów pojawiła się doktryna industrializacji. Zapadły decyzje o rozbudowie kopalń, hutnictwa. Zbudowano rurociąg. Rosła kapitałochłonność. Zaczęło brakować kapitału, który posiadał zachód.
16.W jakich kierunkach szły propozycje reform sys. ekon. w PRL?
Pierwsze próby reform pojawiły się tuż po śmierci Stalina w 1956 r. Do zmian politycznych doprowadziły liczne manifestacje i wiece. Powstała Rada Ekonomiczna. Opracowała ona projekty reform dotyczących:
– zwiększenia samodzielności przedsiębiorstw,
– stymulowania działalności pewnych mechanizmów rynkowych.
Proponowano wprowadzenie modelu nakazowo-rozdzielczego. Ze szczebla III przekazywano informacje dotyczące wielkości produkcji, a ze szczebla I meldunki i nakazy dotyczące wykonania planu. Szczebel II to zjednoczenia o charakterze branżowym. Przebieg tych informacji w górę i w dół wymagał pewnego okresu czasu. Informacje niejednokrotnie były zdeformowane. W takim sys. nie było miejsca na samodzielność przedsiębiorstw. Posiadały one jedynie rolę wykonawczą. Bardzo ważnym faktem tego okresu była rezygnacja z kolektywizacji rolnictwa. Próby tych reform nie przyniosły większych rezultatów. Wywarły jedynie wpływ intelektualny i polityczny. Postanowiono ukierunkować politykę na likwidowanie dysproporcji powstałych w wyniku planu sześcioletniego.
17.Na czym polegały strukturalne dysproporcje w pol. uprzemysłowienia PRL?
Dysproporcje te były wynikiem planu sześcioletniego, polegały na rozbudowanym przemyśle zbrojeniowym, a pominięciu bieżącej konsumpcji. Dlatego też pol. po 1956r została ukierunkowana na wyrównanie tej dysproporcji. Postawiono na rozwój przemysłu konsumpcyjnego. Oraz rozwój budownictwa mieszkaniowego. Wykorzystano w tym celu zdolności produkcyjne przemysłu zbrojeniowego. Zapoczątkowano produkcję samochodu, sprzętu radiowego, pralek, telewizorów. Jednakże pod koniec lat 60-tych znów pojawiła się doktryna industrializacji. Zapadły decyzje o rozbudowie kopalń, hutnictwa. Zbudowano rurociąg. Rosła kapitałochłonność. Zaczęło brakować kapitału, który posiadał zachód.
18.Jakie były następstwa ekspansji inwestycyjnej lat siedemdziesiątych?
Lata 70-te można określić jako okres ekspansji inwestycyjnej i inwestycji w przemysł. Wykorzystano tu dostępne na zachodzie kapitały. Doprowadziło to do zadłużenia naszego kraju, a także do uzależnienia naszego kraju od importu. Pojawiły się problemy z obsługą długu i spłatą rat. Spowodowało to kolejne napięcia społ. W 1976r podjęto tzw. manewr gosp. aby ograniczyć front inwestycyjny. Wiele inwestycji zostało wstrzymanych. Ograniczono także import. Inne efekty takiej gosp. był wzrost inflacji, spadek efektywności, ujemny wzrost gosp. a także pogorszenie życia społeczeństwa. Niski eksport spowodował pogorszenie bilansu płatniczego, a co z tym idzie narastanie długu zagranicznego. Rok 1979 to rok gdzie Polska weszła w fazę kryzysu i napięć pol. – społecznych.
19.Jak można określić sys. ekon. PRL w latach osiemdziesiątych?
W latach 80-tych istniało duże zagrożenie interwencją zbrojną. Dnia 13.12.1981r został wprowadzony stan wojenny. Mimo trwania stanu wojennego w 1982r nastąpiły zmiany dotyczące planowania. Lata 1980 – 1982 były latami bez planu. Dopiero na lata 1983 – 1985 został opracowany plan 3- letni. Sys. przestawał być nakazowy, a zaczynał być rozdzielczy. W 1986r. rząd przedstawił zagadnienia kolejnego etapu reform. Proponowane były podwyżki niektórych cen. W referendum zostały jednak one odrzucone. Inne działania rządu to uchwalenie ustawy o działalności gosp. (swoboda prowadzenia). Na przełomie 1988 – 1989 nastąpiło przyspieszenie – nastąpiło spotkanie przy okrągłym stole. Było to spotkanie rządu z Solidarnością. Dotychczas panująca PZPR zrezygnowała z monopolu władzy. Został wprowadzony pluralizm polityczny. Zaczął się tworzyć nowy ład gosp.
20.Jakie fazy obejmuje transformacja sys. ekon.?
Transformacja sys. na przykładzie Polski wymagała przejścia od gosp. państwowej do prywatnej. Polskę jako pierwszy kraj, który w naszym regionie przeprowadził taką zmianę napotkało wiele trudności głównie z powodu niemożności korzystania z doświadczeń innych krajów. Następnie aby doprowadzić do stabilizacji Polska korzystała ze wskazówek organizacji międzynarodowych takich jak: Bank Światowy i Fundusz Walutowy. Zaczęto eliminować rządowe ograniczenia i regulacje cen, ograniczenia wydatków budżetowych, zmniejszenie poziomu inwestowania, a także dotacji. Transformacje sys. ekon. można podzielić na następujące fazy: faza I – tworzą się instytucje rynkowe, faza II – stabilizacja gosp.,
faza III – realne dostosowania (zmiany w strukturze gosp.)
21.Jakie działania obejmował plan stabilizacyjny Balcerowicza?
Prace nad koncepcją zmiany sys. gosp. zostały podjęte w 2. poł. 1989 przez rząd T. Mazowieckiego; gł. problemem był proces transformacji, tj. przejścia od anachronicznych struktur gosp. komunist. do sys. rynkowego. W XII 1989 sejm przyjął przedstawiony przez L. Balcerowicza (wicepremier i min. finansów w kolejnych rządach IX 1989–XII 1991) pakiet 10 ustaw, zw. planem Balcerowicza. Podstawą były 2 cele strategiczne: zwalczanie hiperinflacji (351% w 1989 i 686% w 1990) i budowa rynkowego sys. gosp. W odniesieniu do pierwszego celu zastosowano tzw. terapię szokową: zlikwidowano lub ograniczono dotacje budżetowe (w efekcie nastąpił kilkakrotny wzrost cen nośników energii, taryf kol. oraz związany z tym ogólny wzrost cen), ograniczono przyrost podaży pieniądza, m.in. przez silną kontrolę płac w sektorze uspoł. (podatek od ponadnormatywnych wynagrodzeń; zmiany w zas. indeksacji płac, emerytur i rent, wpływające na ich mniejszy wzrost) oraz znaczne podwyższenie oprocentowania kredytów, przy równoczesnym ustaleniu dodatniej stopy procentowej dla depozytów oszczędnościowych. W procesie budowy gosp. rynkowej wprowadzono wewn. wymienialność złotego (utworzono fundusz stabilizacyjny — 1 mld dol. USA), zniesiono koncesje i ograniczenia w handlu zagr. w handlu wewn. wprowadzono wolne ceny (objęły one ok. 90% ogółu wyrobów i usług) oraz zlikwidowano sys. priorytetów i reglamentacji w obrocie zaopatrzeniowym między przedsiębiorstwami, zmniejszono ograniczenia w zakresie obrotu gruntami rolnymi i lokalami użytkowymi. Rozpoczęto również prace nad przekształceniami systemowymi, gł. w zakresie prywatyzacji i restrukturyzacji gosp. oraz finansów (reforma bankowości, sys. podatkowego, tworzenie rynku kapitałowego).
22.Jakie stosuje się formy prywatyzacji w Polsce, które z nich miały dotychczas największe znaczenie?
prywatyzacja kapitałowa – zaczyna się od przekształcenia dużych przedsiębiorstw w jednoosobowe spółki skarbu państwa, aby była dalsza możliwość sprzedaży w całości bądź udziałów, likwidacyjna – dotyczy przedsiębiorstw średnich np. PGR-ów, program powszechnej prywatyzacji – odpłatne przekazywanie świadectw udziałowych, które miały być następnie zamienione na akcje prywatyzowanych przedsiębiorstw. Program ten miał symboliczny charakter, komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych – przekształcenie w jednoosobowe spółki skarbu państwa przedsiębiorstw przewidzianych do prywatyzacji. Komercjalizacja miała na celu wzmocnienie zarządzania. Celem jej było późniejszej odsprzedaży przedsiębiorstwa, stabilizacja, restrukturyzacja, i prywatyzacja – jest uzupełnieniem innych form. Dotyczy przedsiębiorstw w złej kondycji finansowej, prywatyzacja założycielska – w Polsce odegrała ogromną rolę w tworzeniu nowych przedsiębiorstw prywatnych. Początki jej datuje się na lata 90, ale w 93 roku sektor prywatny przewyższył sektor publiczny w dziedzinie zatrudnienia, produkcji towarów i usług, reprywatyzacja – duże opóźnienie w tej formie. Projekty różniły się zakresem i formą rekompensat. Bony czy zwrot w naturze, czy tez prawo pierwokupu.
23.W jaki sposób Bank Centralny oddziałuje na podaż pieniądza?
Bank centralny jest instytucja działalności finansowej państwa, oraz jego pol. pieniężnej. W konstytucji określony jest jako bank emisyjny, bank banków, i bank państwa. Regulowanie kwestii podaży pieniądza wiąże się z pełnieniem funkcji podmiotu pol. pieniężnej przez Bank Centralny. Ustala on priorytety pol. pieniężnej i je realizuje w powiązaniu z polityką kursu walutowego i oddziaływaniem na zjawiska inflacyjne. Dysponuje narzędziami kontroli podaży pieniądza znajdującego się w obrocie i są to narzędzia pośrednie:
ustalanie stopy dyskontowej (stopa oprocentowania kredytów udzielanych bankom komercyjnym, ustalanie stopy rezerw obowiązkowych (odsetek depozytów płatnych na każde żądanie jakie muszą być odprowadzone przez banki komercyjne do Banku Centralnego), oraz bezpośrednie, operacje otwartego rynku – skup lub sprzedaż rządowych papierów wartościowych. Ponadto bank Centralny prowadzi politykę kursu walutowego, a cały sys. bankowy ma zdolność do kreowania pieniądza.
24.Jakie funkcje pełni stopa procentowa we współczesnej gosp.?
Stopy procentowe mają wpływ na inwestowanie i ogólny poziom produkcji, czyli idąc dalej PNB. Wzrost stopy procentowej powoduje wzrost kosztów inwestowania. Nie wykorzystane zastają istniejące środki produkcji, następuje zmniejszenie dochodów i zysków. Wysoka stopa procentowa zachęca do oszczędności. Decyzja czy inwestować czy oszczędzać ma znaczenie na tempo wzrostu gosp.. Zmniejsza popyt na pieniądz. Spadek stopy procentowej powoduje wzrost popytu na pieniądz, inwestycji, produkcji i konsumpcji. Zmiany stopy procentowej zawsze towarzyszą pol. monetarnej i są bardzo czułym punktem.
25.Kiedy politykę pieniężną można określić jako ekspansywną i restrykcyjną. Kiedy jest zalecana pol. ekspansywna?
Pol. ekspansywna polega na zwiększeniu ilości pieniądza przez Bank Centralny np. przez skup obligacji czy zwiększeniu podaży kredytów. Pol. restrykcyjna to ogół decyzji Banku Centralnego prowadzących do zmniejszenia ilości pieniądza znajdującego się w gosp.. Pol. ekspansywna jest zalecana, gdy rząd chce w krótkim okresie zwiększyć popyt, a w długim okresie zwiększyć także podaż. Jest to także bodziec dla inwestycji. Przez stosowanie pol. ekspansywnej można zwiększyć produkcje i zatrudnienie. Zalecane jest stosowanie tej pol. w trakcie trwania bezrobocia i kryzysu. Jeśli gosp. znajduje się na normalnym poziomie to w skutek wzrostu popytu wzrośnie produkcja w gosp., ale nastąpi także wzrost cen.
27.Jakie były skutki uboczne przekształceń sys.?
Podniesienie stopy procentowej spowodowało trudności ze spłatą kredytów, obniżenie dochodów realnych, a także bezrobocie, Dokonano zmniejszenia preferencyjnych kredytów, wprowadzono opodatkowanie wynagrodzeń. Spowodowało to spadek produkcji, a zwłaszcza konsumpcji, Ograniczenie cen regulowanych do poziomu 20% co spowodowało wzrost cen, Mimo zrównoważenia rynku przy obniżonych dochodach realnych nastąpiło obniżenie popytu, Poprzez zniesienia barier nastąpiła presja importu co spowodowało nasycenie rynku towarami zagranicznymi, Wprowadzenie zmian w kursach walutowych spowodowało spadek eksportu, dopiero w latach 93 wprowadzono kurs pełzający co miało wpłynąć na poprawę salda, Nastąpił spadek PKB.
28.Jaką rolę pełnią współczesne wydatki budżetowe w gosp.?
Alokacyjna pol. budżetowa kształtuje podział czynników wytwórczych między sektor publiczny i prywatny. Potem dalsze procesy alokacji w sektorze publicznym bezpośrednia alokacja – z przeznaczeniem na konkretne zadania. W sektorze prywatnym dokonuje się jej bezpośrednio przez korygowanie cen, usług, środków produkcji
Redystrybucyjna – polega na działalności prowadzącej do sprawiedliwszego podziału dochodu i bogactwa w stosunku do tego jaki jest osiągany dzięki mechanizmowi rynkowemu, Stabilizacyjna to działalność prowadząca do osiągania pełnego zatrudnienia, stabilizacji cen, oraz wzrostu gosp. czyli stanu, którego nie może zapewnić samodzielnie mechanizm rynkowy.
29.Na czym polega funkcja redystrybucyjna budżetu państwa?
Funkcja redystrybucyjna rządu polega na działalności prowadzącej do sprawiedliwego podziału dochodu i bogactwa w stosunku do tego jaki jest osiągany dzięki mechanizmowi rynkowemu. Sfera ta dotyczy podziału dochodu narodowego i bogactwa pomiędzy ludzi. Ponieważ w społeczeństwie są bogaci i biedni, rząd występuje w obronie tych najbiedniejszych. Wyższe dochody opodatkowane są wyżej. Biedni otrzymują od państwa zasiłki i dotacje. Także zasiłki dla bezrobotnych zaliczane są do dystrybucyjnej działalności rządu.
30.Jakie jest najbardziej skuteczne narzędzie pol. budżetowej?
Podatki są najskuteczniejszym narzędziem pol. budżetowej i spełniają funkcję stabilizacyjną (innym narzędziem są wydatki rządowe). Podatki stanowią jedno ze źródeł finansowania wydatków rządowych, ale przede wszystkim służą na wielkość popytu niezależnie od innych narzędzi. Wpływają one na jego wielkość w sposób pośredni. Skuteczność podatków zależy od tego w jakie gosp. zostały wykorzystane. Jeśli gosp. znajduje się w depresji, to obniżenie ich doprowadzi jedynie do wzrostu realnego PNB. W gosp. która osiągnęła pełne zatrudnienie zmniejszenie podatków poprowadzi do zwiększenia popytu, oraz spowoduje zwiększenie inflacji. Jeśli w gosp. istnieje pewne bezrobocie efektem zmniejszenia podatków będzie zarówno zwiększenie produkcji jak i wzrost cen. Skuteczność podatków zależy od aktywności gosp..
31.Na czym polega aktywna pol. budżetowa?
Aktywna pol. budżetowa polega na stosowaniu przez rząd środków przeciwdziałania cyklicznym fluktuacjom w celu ograniczenia bezrobocia. Środki te to: zmiana stawek podatków, zmiana podziału transferów z budżetu państwa, zmiana wysokości wydatków budżetowych na roboty publiczne.
Ryzyko jakie za sobą niesie pol. aktywna wiąże się z opóźnieniem w czasie. Podjęcie konkretnego działania wymaga dokonania diagnozy czyli ustalenia formy i zakresu zmian, a następnie procesu legislacyjnego. W pol. aktywnej następują zmiany w zakresie globalnego popytu.
