POLITYKA KOLONIALNA WŁOCH NA PRZEŁOMIE XIX I XX WIEKU.
U schyłku XIX i na początku XX wieku , słabe Włochy, w dziedzinie swojej polityki zagranicznej szukały początkowa oparcia w Niemczech. Od Francji oddalała je zarówno obawa przed poparciem papieża przez katolików francuskich, jak i rywalizacja kolonialna na terenie Tunezji. Toteż Włochy zawarły w 1882 roku z Niemcami i Ausro- Węgrami układ nazwany Trójprzymierzem; traktat ten kilkakrotnie przedłużany , pozostawał w mocy do pierwszej wojny światowej. Na dłuższy dystans Niemcy nie mogły rywalizować we Włoszech z Francją. Ośrodkiem niemieckich wpływów gospodarczych miał być założony w 1894 roku w Mediolanie przez grupę bankowców berlińskich Włoski Bank Handlowy- instytucja ta wszakże nie zdobyła sobie dostatecznego znaczenia. Taryfy celne Rzeszy nie były korzystne dla rozwoju przemysłu włoskiego i zrażały włoskie koła gospodarcze do Niemców.
Po 1898 roku, gdy zakończona została wojna celna francusko – włoska ( ciągnąca się od 1888) , otwarta została droga do zbliżenia politycznego między Rzymem a Paryżem.
Włochy dość wcześnie rozpoczęły ekspansję kolonialną. W 1881 roku zajęli Włosi port Assab nad Morzem Czerwonym, w 1885 roku Massauę ; w ten sposób powstała kolonia Erytrea. Próba opanowania Etiopii w 1896 roku zakończyła się klęską pod Aduą 1 marca 1896 roku. To niepowodzenie spowodowało dymisję rządu Crispiego i odsunięcie lewicy od władzy. Zaostrzyło także walki wewnętrzne w kraju i przyczyniło się z jednej strony do wzrostu wpływów socjalistycznych, z drugiej zaś do powstania ( początkowo w kołach intelektualnych) kierunku nacjonalistycznego. Jego heroldami byli pisarz Enrico Carradini i poeta Gabriele D’Annunuio. Carradini gloryfikował wspaniałą przeszłość Italii , atakował zaś „starczość” burżuazji włoskiej. W miejsce ideałów wolności i równości stawiał dyscyplinę i posłuszeństwo. Zwulgaryzowane ułamki doktryny Corradiniego przejął po pierwszej wojnie – faszyzm.
W 1911 roku Włochy, wzmocnione gospodarczo, wszczęły wojnę o podbój posiadłości tureckich w Afryce Północnej – Trypolitanii i Cyrenajki. Sprawa była dobrze przygotowana pod względem dyplomatycznym. Włosi nie napotkali więc na trudności ze strony mocarstw, spotkali się natomiast z niespodziewanie silnym i zaciekłym oporem ludności miejscowej. Wojna trwała około roku i pochłonęła wiele ofiar. Pokój w Ouchy pod Lozanną 15 października 1912 roku , przyniósł Włochom uznanie ich zwierzchnictwa nad Trypolitanią i Cyrenajką przez dotychczasowego suwerena tych krajów- Turcję.
Natomiast jeśli chodzi o włoską wyprawę na terytorium Afryki, była ona bardzo popularna w społeczeństwie , które w olbrzymiej większości poparło zaborczą politykę rządu Gidittiego. Nawet pośród mas robotniczych szerzyły się nadzieje ,że nowe zdobycze kolonialne przyniosą robotnikom wyższe zarobki i poprawę warunków bytowych. Partia Socjalistyczna opowiadała się zdecydowanie przeciwko wojnie. Konfederacja Generalna Pracy na proklamację wojenną rządu zareagowała wezwaniem do strajku powszechnego. Gorąco agitowali w tym kierunku młodzi działacze socjalistyczni –Benito Mussolini i Pietro Nenni ; obaj zostali aresztowani. Strajk nie powiódł się zupełnie . Jedną z przyczyn niepowodzenia było rozdwojenie w samej partii . Wniosek Turatiego, aby partia socjalistyczna w parlamencie wypowiedział się przeciwko polityce rządowej , przeszedł w klubie poselskim zaledwie jednym głosem większości. Przeciwstawił mu się Bissolati, który w wojnie afrykańskiej widział „ interes życiowy” Włoch. Arturo Labriola w artykule ogłoszonym w „Idea Nazionale” bronił agresji włoskiej, powołując się na prawo cywilizacji, wobec barbarzyństwa i na prawo czynnego postępu wobec kwietyzmu. Deputowany socjalistyczny z Sycylii Giuseppe De Felice, demonstracyjnie wziął udział w pożegnaniu wojsk odpływających z Neapolu do Afryki. Fakty te mówią wiele o ówczesnych nastrojach opinii publicznej we Włoszech.
Imperializm włoski kierował się również ku Bałkanom, przede wszystkim ku Albanii, upatrując tam bliski i dogodny teren ekspansji. Tutaj , na tym polu nastąpiło starcie interesów Włoch z interesami Austro- Węgier.
