Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz” – obraz polski lat dziecinnych. Jest to obraz uczuciowy, ukoloryzowany. W klimacie domu rodzinnego, podyktowany tęsknotą.
„Dziady” część III w „widzeniu księdza Piotra” obraz Polski wydanej w ręce Heroda – Cara. Polacy wygnańcy pozbawieni kraju, obraz ludzi niepocieszonych. Porównanie losu Polski z losem Chrystusa. Polska cierpi za losy narodów, ale ma być zbawiona. Przyjdzie ktoś, kto swoim cierpieniem zbawi naród. „Salon warszawski” stanowi przegląd grup Polaków: Hrabia i damy zwracają uwagę tylko na zabawę, arystokracja – bezmyslnie naśladująca zagraniczne wzory, młodzież- butna, buntownicza patriotyczna oraz władze rosyjskie.
Juliusz Słowacki „Kordian” porusza tu temat powstania listopadowego już we wstępie „Przygotowaniu”. Złe moce biorą udział w przygotowaniach do tego wydarzenia. Z diabelskiego kotła wyłaniają się postacie przywódców: Czartoryski – oceniony niepochlebnie jako człowiek przesadnie ostrożny, zmienny i pyszny z racji swego arystokratycznego pochodzenia. Piotr Skrzynecki – jego cechy to powolność, tendencja do przewlekania spraw, odkładania decyzji, cofania się i czekania. Generał Krukowiecki – określony nawet mianem zdrajcy, człowiek, który opuści swój naród. Chłopicki – wbrew nazwisku niechętny wobec chłopów i niższych warstw, nie umiejący walczyć, wiecznie kreślący plany. Julian Ursyn Niemcewicz – wychodzi w tej wizji jako konserwatywny starzec żyjący wspomnieniami. Z kolei Lelewel – blady mol książkowy, niezdecydowany, zajęty wyłącznie problemami rodzinnymi. Żaden z przywódców nie otrzymuje pozytywnej oceny. Akt III „spisek koronacyjny”. Celem spisku jest zamach na cara. Społeczeństwo jest w tej sprawie podzielone. jedynie młodzi oficerowie pragną walki, prezentują patriotyzm i nienawiść do wroga. kler jest zachowawczy – proponuje cierpiętniczą ideologię i modły jako sposób działania. Lud reprezentowany jest przez żołnierza, starca, nieznajomego – stanowi z kolei grupę, która nienawidzi cara i pragnie powstania, lecz brak mu przywódców.
„Grób Agamemnona” – długi bogaty w znaczenia poemat, ślad po bytności poety w zabytkowej, starożytnej budowli w Mykenach, zwanej grobem Agamemnona – mitologicznego władcy Myken, syna Atreusza, wielkiego wodza zabitego przez żonę. Poeta poddaje się rozmyślaniom w grobie Agamemnona, nastrój miejsca, mitologia, historia Grecji przywołują na myśl dzieje Polski – ból z powodu jej losów, ocenę, pragnienie wydobycia z haniebnej niewoli .” O! Polsko” – ubolewa poeta i odmalowuje obecny jej obraz: Jest to organizm, który składa się z „anielskiej duszy” i „czerepu rubasznego”, owinięty w grobowy, torturujący całun Dejaniry, łudzony błyskotkami – dawniej paw i papuga narodów – dziś niewolnica, która nie ma nawet odwagi przekląć.
Cyprian Kamil Norwid „Moja piosnka II”: Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba podnoszą z ziemi przez uszanowanie dla darów nieba,Tęskno mi panie…
Polska, kraj pokorny, wierzący, ludzie mają szacunek dla życia, swojej i cudzej pracy, natury, wyraźne reguły moralne.
