Pomorze jest to kraina historyczno-geograficzna obejmująca północną część Polski, położoną nad Morzem Bałtyckim („po morze”). Nazwy Pomorza używano od wczesnego średniowiecza. Pierwotnie zasiedlone przez plemiona słowiańskie.
Za czasów Mieszka I całość ziem pomorskich należała do Polski. Pod panowaniem Bolesława I Chrobrego zachodnia część Pomorza ze Szczecinem usamodzielniła się jako Pomorze Zachodnie. Wschodnia część z Gdańskiem (Pomorze Gdańskie) pozostała w granicach państwa polskiego.
Mieszko I zdobył Pomorze, jak i z reszta wszystkie tereny drogą podbojów, mimo, że na Pomorzu natknęli się na największe plemiona.
Po przyjęciu chrztu przez króla Mieszko starał się umocnić swoją pozycje na Pomorzu i na długim odcinku brzegowym od Odry po Wisłę. T o on właśnie wzniósł takie grody jak Gdańsk, Płock, czy Sandomierz.
Wraz ze śmiercią Ottona III zeszła z areny politycznej idea równoprawnych członków cesarstwa. W Niemczech wybuchły walki wewnętrzne, w których Chrobry poparł przeciwnika Henryka II – Ekkeharda, margrabiego Miśni. Zamordowanie tegoż spowodowało ingerencje Chrobrego, który w 1002 roku zajął Łużyce, Milsko i Miśnię.
W rok później Chrobry wmieszał się do walk o tron w Czechach. Zajął Pragę, a przy okazji zajął Morawy i prawdopodobnie zbocza Karpat.
Rozrost państwa Polskiego musiał spowodować zbrojny konflikt z cesarstwem, który trwał aż do 1018 roku.
Pierwszy okres wojny był dla Chrobrego zdecydowanie niepomyślny. Utracił wtedy Czechy, Miśnię, a w 1005 roku wojska niemieckie podeszły pod Poznań, gdzie w tym samym roku zawarto pokuj. Na mocy tegoż pokoju Polska traciła nabytki z 1002 oku, ale pozostawała niezależna. Ten kompromis był jednak tymczasowy i nikogo nie zadowalał.
W roku 1007 Bolesław ponownie zajął Łużyce i Milsko, a długotrwałe wzajemne wyprawy doprowadziły do drugiego kompromisu w 1013 roku w Merseburgu.
Chrobry utrzymał swoje zdobycze i złożył z nich hołd cesarzowi, a następca tronu, Mieszko I poślubił córkę palatyna ryńskiego, Rychezę, koligującego się z najprzedniejszymi rodami Europy.
Już w rok później ugodę ta zerwano i w latach 1015, 1017 doszło do dwóch wielkich wypraw niemieckich.
Polskie wojska wsławione obroną Niemczy i Głogowa zadały rycerstwu cesarskiemu tak duże straty, że Henryk zgodził się na pokój, tym razem już ostateczny, zawarty w Budziszynie w 1018 roku, w wyniku którego Polska otrzymała tereny na zachodzie – Łużyce i Milsko, wykazując swą siłę i niezależność.
Wojny z obcym etnicznie najeźdźcą skonsolidowały społeczność słowiańską, która dzięki temu zaczęła sobie lepiej uświadamiać swą odrębność kulturową. Walki z Niemcami przyniosły pierwszą wspólna tradycję ludności między Karpatami, Bałtykiem, Śląskiem i Krakowem.
Mimo to jednak wojny przyniosły Polsce wiele strat: w 1007 roku odpadło od niej Pomorze, prawdopodobnie także Morawy i Słowacja, przekreślono możliwość utworzenia jednego państwa zachodniosłowiańskiego. Między Pragą, a Gnieznem powstał antagonizm.
Wojny osłabiły także państwo wewnętrznie, spowodowały liczne konflikty rzesz społecznych. Najwyższe koszta ponosili kmiecie, zmuszani do posługi i walki. Również drużyna podczas wojen obronnych nie uzyskiwała spodziewanych korzyści materialnych.
Po śmierci Kazimierza Odnowiciela władzę po nim przejął jego syn, Bolesław Smiały. Z organizował on wyprawę przeciw Czechom, jwdnak nie powiodła się ona i w wyniku utracił Pomorze Gdańskie, co nie oznacza klęski, gdyż w tym czasie mnówsto było sukcesów. Bolesław przestał płacić trybut ze Śląska, zaśna tron w Węgrzech, i Rusi udało mu się wprowadzić sprzymierzeńców.
Po śmierci Bolesława władzę na chwilę przejął Sieciech. On zapewne zorganizował dwie łupieżcze wyprawy na Pomorze w latach 1090 i 1091., w których m. in. spalił Gdańsk.
Po Władysławie Hermanie Polska była w Rękach Bolesława Krzywoustego i jego brata Zbigniewa. Zbigniew utrzymywał poprawne stosunki z Pomorzem, godził się na zależność lenną od cesarza.
Odwrotnie Bolesław. Ten widział na Pomorzu obszary ekspansji rycerstwa polskiego. Wykorzystujac sojusz z wielkim księciem kijowskim, oraz z królem Węgierstarał się uzyskać niezależną pozycję w stosunku do Niemiec i przewagę w sporach z Czechami.
Krzywousty zaczął wyprawy nad Bałtyk już w 1102 roku (bez zgody brata). Celem były bogate porty biorące udział w wielkiej wymianie handlowej. Taki stan rzeczy poróżnia braci i prowadzi do otwartego konfliktu, w którym wygrywa Bolesław i wysyła brata najpierw do Mazowsza, a później w ogóle wygania go z kraju.
Zbigniew uciekł po pomoc do króla niemieckiego Henryka IV, a ten przyjął go z chęcią i w 1109 roku ruszył na Polskę po to, aby rzekomo osadzić Zbigniewa na tronie. W chwili wybuchu wojny z Niemcami Bolesław walczył z Pomorzanami ppod Nakłem. Bitwę swojąwygrał i od razu pojechał pod Głogów, aby walczyc prowadząc wojnę podjazdową z Niemcami. Mimo zaciekłych szturmów i liczebności wojsk nieprzyjacielskich ani Bytom, ani Głogów, ani Wrocław nie zostały zdobyte, a cesarz zrecydoał się na odwrót.
Jedyne, co ów atak zmienił, to powrót Zygmunta, którego jednak rychło wykończyli przez oślepienie i zabicie (1112 rok).
Sukcesy Bolesława zapoczątkowały zdobycia całego pasa umocnień, ciągnącego się wzdłuż Noteci, z Wyszogrodem i Nakłem. Do około 1116 roku całe Pomorze Nadwiślańskie zostało opanowane i inkorporowane do Polski, a w 1119 roku zdobył także Szczecin.
W roku 1123 Krzywousty dotarła aż do Jeziora Mokrzyckiego i na Rugię, podporządkowując te obszary swemu lennikowi. W 1124 roku doszło do wznowienia ukłądu z Warcisławem, który na mocy tego układu musiał płacic 500 grzywien srebra rocznie, pomagać militarnie i niewznosić fortyfikacji niebezpiecznych dla Polski.
Do części Pomorza rościło sobie także pretensje cesarstwo – prawdopodobnie Warcisław lawirował między Polską, z Niemcami, przyczym sam pozostał niezależny.
Ednak jużniedługo, bo po czterech latach pozycja Bolesława została zachwiana. Spowodowało to kilka czynników, m. in. pogańska postawa Pomorzan, polityka niemieckiego króla Lotara, czy niejasna postawa Warcisława. Druga wyprawa misyjna Ottona była organizowana już przez Lotara. Krzywousty w porozumieniu z Danią wkroczył raz jeszcze na Pomorze. Mimo sukcesów militarnych interwencja Lotara doprowadziła do kompromisu , Pomorze zostało uznane za podległe Polsce, ale jego przynależności kościelnej nie określono.
Bolesławowi udało się opanować kryzys, jednak dopiero w 1135 roku i to za cenę dwóch hołdów Lotarowi: jednego z całego państwa, a drugiego z Pomorza Nadodrzańskiego. W zamian za to uzyskał gwarancję niezależności swoich posiadłości i utrzymanie niezależności metropolii gnieźnieńskiej.
Jednak pozycję Polski na Pomorzu przywrócił dopiero Bolesław Kędzierzawy.
W 1157 roku nowy cesarz Fryderyk I Barbarossa podjął wyprawę na Polskę, i podszedł aż pod Poznań, jednak cel wyprawy – wsadzenie na tron Władysława Wygnańca – nie został zrealizowany.
