Porównaj i ocen cechy idealu rycerza starozytnego i sredniowiecznego na przykladzie Iliady i Piesni o Rolandzie . PLAN: I. Wstep: 1. Rycerstwo jako ideologia zwiazana z walka. 2. Zmiennosc idealów na przestrzeni wieków. II. Rozwiniecie: 1. Dwaj bohaterowie Roland i Hektor a.) cele ich postepowania b.) rycerstwo jako ideologia i sposób na zycie c.) walka i patriotyzm d.) róznice kulturowe 2. Wywyzszenie obu bohaterów i przedstawienie jako wzoru do nasladowania: a.) Hektor walczy z Achillesem – bogiem b.) Roland walczy z Saracenami – innowiercami c.) smierc obu bohaterów. 3. Roland – rycerz walczacy nie tylko za swój naród, ale równiez w imie Boga. a.) wplyw religii chrzescijanskiej na ideal wojownika 4. Cechy, które mozna przyjac od obu bohaterów: a.) honor i braterstwo – cecha kazdego rycerza b.) walka do konca w imie slusznej sprawy 5. Ideal nie do zaakceptowania w calosci przez wspólczesnych: a.) ideal rycerza sredniowiecznego, czy tez starozytnego zwiazany z walka b.) pycha, duma rycerska III. Zakonczenie: 1. Oba idealy sa do siebie podobne. Róznice wynikaja z róznic w swiatopogladzie, mentalnosci i róznicy czasowej oraz od religii. 2. Hektor i Roland – bohaterowie, którzy sluza za przyklad idealów propagowanych w danych czasach. 3. Wiernosc swym wzorom, a nie rodzaj ideologii moga byc podstawa oceny czlowieka. W zamierzchlych czasach pelno bylo wojen, walk, potyczek. Ludzie nie potrafili ze soba konstruktywnie rozmawiac, nie umieli znajdowac kompromisów. Czasem nawet blaha sprawa mogla doprowadzic do ogromnych konfliktów. Dodatkowo podzial ludnosci na zamoznych i biedote prowadzil stopniowo do wytworzenia nowej klasy spolecznej – klasy zawodowych wojowników. Jedynym ich celem byla walka, gdyz byla to jedyna rzecz, która potrafili ci ludzie robic. Wladcy musieli sobie zjednywac przyjazn tych ludzi bo czesto od nich zalezalo jak dlugo wladca bedzie sprawowal rzady. Tak wiec klasa ta zaczela byc coraz lepiej traktowana. Posiadanie sily militarnej sprawialo, ze to wlasnie oni przejmowali wladze, skupiajac wokól siebie ludzi podobnego pokroju oraz bogactwa zagrabione na biedniejszych, którzy nie byli w stanie oprzec sie ich ekspansji. Poniewaz coraz ciezej bylo o wojny, wojownicy stwarzali dogodne dla siebie prawa, nakazy. Powstala kultura skupiajaca sie wlasnie wokól tych ludzi. Z czasem zrozumieli oni swa przynaleznosc rodowa i skupiali sie w coraz bardziej zamknietych kregach. Konsekwencja tego bylo powstanie ideologii opierajacej sie na kulturze walki. Wymyslano sobie cele, niekiedy bezsensowne, za które walczono i umierano. Dodatkowo spotegowalo to zjawisko swiadomosci przynaleznosci do danego narodu, wladcy i oczywiscie religii. Tak narodzilo sie rycerstwo, które w toku ewolucji kulturowej i technicznej zmienialo swój charakter. Jedno pozostalo jadnak niezmienne – prawa rzadzace ta grupa spoleczna, jej zasadnicza ideologia. Trudno jest rostrzygac o slusznosci owych idealow. W wyniku rewolucjii technicznej i zmiany sposobu walki rycerstwo utracilo swa pozycje spoleczna. Idealy rycerzy równiez ulegly znacznym przeobrazeniom. Kazdy bowiem ideal zmienia sie wraz ze zmiana mentalnosci i sposobów postrzegania rzeczywistoscci. Nikt juz dzis nie pamieta o rycerzach. Lecz w starozytnosci i sredniowieczu idealy rycerstwa pozwalaly niekiedy na utrzymanie tozsamosci narodowej. Byly poza tym nosnikami kultury, oraz moralnosci, stanowily podstawe do ustanawiania praw i rzadzenia. Do prównania idealów rycerza starozytnego i sredniowiecznego musimy posluzyc sie utworami, które nie moga byc nazwane pewnymi zródlami historycznymi. Nalezy wiec zauwazyc, ze i Iliada , i Piesn o Rolandzie przedstawiaja bohaterów z przesada ich wywyzszajac. Dwaj bohaterowie: starozytny – Hektor i sredniowieczy – Roland – to bohaterowie, którzy w pelni zasluguja na miano rycerza. Tak Roland, jak i Hektor, sa stworzeni do walki. Taki jest tez ich glowny cel – walczyc. Hektor broni wlasnej ojczyzny Troi, wykazujac patriotyzm i milosc do niej. Roland równiez walczy za ojczyzne, choc w troche inny sposób. Jest przywódca tylnej strazy wojsk Karola Wielkiego powracajacych z wyprawy przeciw Saracenom. Zostajac zdradziecko napadniety walczy nie tylko swoje odzialy, ale równiez o cale wojsko Karola. Mozemy wiec stwierdzic, ze obaj bohaterowie dzialaja w slusznym celu, bronia bowiem nie tylko wlasnej godnosci i zycia, ale równez usprawiedliwia ich obrona calego swego narodu. Nie jest to walka bezsensowna. Obaj tez naleza do rycerstwa. Reprezentuja idely tej grupy spolecznej, jej kulture i styl zycia nierozerwalnie z tym zwiazany. Odwaga, mestwo to cechy, które sa dla nich najwazniejsze. Poddanie sie wrogowi bez walki oznaczaloby brak honoru, który to stanowi najwazniejsza podstawe do uwazania sie za rycerza, odróznia go od reszty spolecznosci, daje podstawe do dumy. Roland i Hektor dwaj ludzie, ktorych dzieli ogromna przepasc czasu wyznaja tak bardzo zblizona postawe zyciowa. To co robia, nie jest byc moze najlepsze, nigdy powiem nie mozna poprzec zabijania i okrucienstwa, ale zwiazany jest z tym wlasnie caly wzór postepowania dobrego rycerza i wartosci jakie powinien on reprezentowac. To, iz obaj bohaterowie walcza w obronie ojczyzny moze ich usprawiedliwiac, choc bardziej sklanialbym sie do pogladu, ze w tym wypadku bardziej usprawiedliwia to Hektora, który walczyl z najezdzca, niz Rolanda, który byl najezdzca. Hektor mial gleboko zakorzeniona milosc do swej ojczyzny, czego powodem byla dosc zamknieta, i powiazana ze soba w silny sposób spolecznosc starozytnego miasta greckiego. W przypadku Rolanda patriotyzm nie jest jedynym powodem do walki, uznaje on wyzszy cel, a poza tym sam przyznaje sie, ze walczy równiez dla swojej slawy. Uwidaczniaja sie równiez róznice kulturowe bohaterów. Hektor walczy do konca nie liczac sie ze smiercia, wiedzac ze nie ma zadnych szans i nikt mu nie jest w stanie pomóc. Roland godzi sie na smierc, ale wczesniej przezywa rozterke: czy wezwac pomoc, czy tez pozostac samotnym bohaterem. Obia dziela, zarówno Iliada , jak i Piesn o Rolandzie maja na celu miedzy innymi propagowac postawe rycerska. Obaj wiec bohaterowie sa wyidealizowani. Maja pokazac doskonalosc, wybic sie wsród innych. Twórcy dziel zadbali, by wlasnie to podkreslic, dac do zrozumienia odbiorcy, ze to wlasnie Hekor, Roland sa idealem, wzorem. Hektor, dostaje wlasciwie wyrok z góry (od bogów), ma zginac. Poza tym czy ma jakies szanse, walczy przeciez z Achillesem, posiadajacym boska sile, który zostal na ta walke specjalnie wyposazony i przygotowany (tarcza Achillesa). Ale mimo to prezentuje postawe rycerska: nie stchórzyl, mimo wyroku walczy o swój honor, o to by go doceniono w przyszlosci. Roland nie jest osamotniony, ma przy sobie przyjaciól, którzy maja podobne cele. W ostatniej walce wykazuje niebywala sile, wrecz nadludzka. On pokonuje najwiecej nieprzyjaciól i kiedy jego towarzysze umieraja on pozostaje do konca. Jego smierc ma troche patetyczny i zaznaczony mnóstwem symboli charakter. Umiera jako zwyciezca, z twarza zwrócona do wroga. Jest wziety prosto do Nieba. Trzeba jednak pamietac, ze w rzeczywistosci wcielanie w zycie idealów reprezentowanych przez obu bohaterów nie mialo takiego charakteru. Zazwyczaj wiazalo sie z rzezia i mordem. W przypadku Rolanda odchodzi jeszcze jeden aspekt. Roland w przeciwienstwie do Hektora nie walczy tylko o swoje interesy . Do idealu rycerza sredniowiecznego przylaczona jest ideologia chrzescijanstwa. Roland walczy w imie Boga. Nawraca . Wraz z pojawieniem sie chrzescijanstwa celem rycerza przestala byc juz chec slawy. Rycerz sredniowieczny zaczyna dbac o swe zycie posmiertne. Chce dostac sie do Nieba, byc zbawionym. Cóz mu moze w tym lepiej pomóc niz wyprawa krzyzowa! Albo jeszcze lepiej nawrócenie kilku pogan (mieczem oczywiscie)! Byc moze zla interpretacja nauki chrzescijanskiej, w polaczeniu z porywczoscia i checia zysku ówczesnych wladców doprowadzily do tego, ze szlachetne idealy rycerskie utonely w morzu krwi, niekiedy niewinnych pogan. Nie jedak to sprawia, ze umarly idealy rycerskie. Przeciez wiekszosc cech tego idealu nie tylko jest akceptowana do dzis, ale stanowi podstawe pogladów kazdego kulturalnego czlowieka. Honor, braterstwo tak silnie zwiazane z rycerzem, mozemy zakceptowac. Walka w slusznej sprawie tez przeciez ma wartosc moralna. Wiernosc przysiedze tez jest cecha ceniona. Skad bierze sie wiec ta niechec do rycerskosci we wspólczesnych czasach? Owszem trudno jest w pelni przyjac postawe Rolanda, czy Hektora, którzy zyli przeciez w innych czasach, wsród innych ludzi. Ludzie wspólczesni nie potrfia tak sie poswiecac, jak robili to ci dwaj bohaterowie. Nie ma juz dzis prawdziwych rycerzy. Pozostala jednak ta niechec do tych cech, których nie tylko nie umiemy, ale których nie powinnismy akceptowac. Nawracanie sila, okrucienstwo zwiazane z walka nie bedzie dla wspólczesnego czlowieka celem zycia. Tym wlasnie przejawia sie ewolucja idealów. I Roland, i Hektor to ludzie podobni do siebie, dzieli ich róznica czasów, swiatopoglad, mentalnosc, laczy zas cel dzialania i idealy. Obaj pozostana wzorami rycerzy – jeden sredniowiecznego, drugi – starozytnego. Byc moze ich cele nie byly najlepsze, ani sposób dazenia do nich najtrafniejszy. Pamietajmy jednak, ze wypowiadamy sie z perspektywy wielu wieków. Dla tych ludzi te idealy byly najlepsze. Dawaly im mozliwosc potwierdzenia swojej przydatnosci spolecznej oraz okreslenie sensu zycia. Byly to idealy w danych czasach akceptowane i popierane. Nie mozna sie temu sprzeciwiac. Ideal rycerza nie moze byc w calosci zakceptowany, zreszta nie oto chodzi. Wazne jest bysmy umieli z tego wzoru wybrac to co najwazniejsze, co potrafimy przyjac do swego stylu zycia. Nie mozemy w pelni obiektywnie ocenic tych idealów. Dzis zyjemy w innej spolecznosci. Idealy te na pewno nie byly zlymi. Najwazniejsze jest by umiec byc im wiernym, tak jak Hektor i Roland.
