Wiersz Kazimierza Przerwy-Tetmajera pt: ” widok ze Świdnicy do Doliny Wierchcichej” oraz tekst epicki Andrzeja Stasiuka pt: ” Biały kruk” pochodzą z różnych epok. Pierwszy pochodzi z okresu Młodej Polski, zaś drugi reprezentuje współczesność. W obu tekstach przedstawiony jest opis przyrody- zestawiony ze sobą na zasadzie kontrastu.
Wiersz Tetmajera zalicza się do liryki bezpośredniej. Podmiot liryczny jest obserwatorem górskiego pejzażu. Opisuje on pogodny i słoneczny dzień oraz uczucie, jakie towarzyszy mu wraz z podziwianiem tego krajobrazu: ” i jakaś dziwna mię pochwyca bez brzegu i bez dna tęsknica”. Bohater znajduje się na samym szczycie górskiej skały i podziwia wszystko z góry. Autor używa przy opisie wielu synestezji, które pozytywnie wpływają na nasz odbiór tego obrazu np:” Srebrzystoturkusowa cisza”.
Instrumentacje głoskowe zastosowane przez Tetmajera tworzą swoisty nastrój ciszy, np „szumiący”, „skrzy”.Widoczne są także efekty świetlne, które bardzo dobrze opisują takie epitety jak:” jasnych pościeli”.
W wierszu autor opisuje też mgłę, która przykrywa gorskie zbocza. Z jej ruchu możemy odczytać, że przesuwa się ona przy pomocy tańca oraz skacze z jednego zbocza na drugi, tworząc most. Autor chciał w ten sposób pokazać piękny obraz momentu, któym był zachwycony. Cisza wywiera na podmiot liryczny ogromne wrażenie. Jest w kontraście z jego światem wewnętrznym i uczuciami. Podkreśla ona też harmonię świata i natury.
Autor w swoim wierszu wyidealizował florę. Czytając tekst, mamy wrażenie, iż nie ma ona żadnych wad. Wszystko wokół niej żyje w spokoju. Taki opis świadczy o tym , że podmiot liryczny jest niezwykle wrażliwy na otaczający go świat. Opis przyrody w utworze pokazuje , że natura przynosi ukojenie człowiekowi, który w niej może szukać spokoju.
W tekście epickim Andrzeja Stasiuka, pt:” Biały kruk” narrator jest uczestnikiem podróży przez las, a akcja rozgrywa się w górach, gdzie bohaterowie błądzą. Wyeksponowany jest tu hałąs wiatru, wody. Autor szczególnie eksponuje brzydotę tego miejsca.
Odwilż powoduje, że las staje się brzydki, jego podłoże pokryte jest błotem, po którym bohaterowie stąpają. Adekwatne do pory roku są występujące w lesie kolory. Są to przeważnie odcienie szarości i czerni. Zgniłe i spróchniałe drzewa leżą na ziemi niczym trupy. Wszystko dookołą niszczeje i ulega degradacji.
Bohater nie czuje się dobrze w tej przestrzeni. Słowa: ” woda byłą mętna, zimna i wszędzie taka sama” świadczą o braku więzi między człowiekiem, a naturą. Człowiekjest zagubiony w otaczającej go rzeczywistości. Wyeksponowany został strach bohaterów.
Wiele porównań oraz metafor przedstawionych w utworze uwydatnia negatywne nastawienie do natury. Las został porównany do trupiarni, cmentarza zniszczonych roślin, który nie jest przyjazny człowiekowi. Bohater czuje się w nim obco. Porównanie lasu do fabryk podkreśla okropność tego miejsca i chęć ucieczki. Wiele wykrzyknień oraz wyliczeń eksponuje beznadziejność i brzydotę lasu. Krótkie zdania dynamizują opis.
W obu utworach, mimo że autorzy opisują przyrodę, została ona przedstawiona w dwóch zupełnie innych światłach. Tetmajer opisuje ją jako idealną, która żyje w harmonii ze światem,ukazując tym samym jej majestatyczność oraz ogrom-nie dorównujący niczemu.Stasiuk pokazał ją jako wrogą człowiekowi. Zniszczoną i nie dającą się odbudować. Odizolowaną od człowieka.
