Na początku chciałbym zacząć od objasnienia samego znaczenia słowa heros znajdującego się w Małej encyklopedii kultury świata antycznego, bowiem heros jest podstawa obranego przezemnie tematu
„heros (gr. bohater) zwykle potomek boga i śmiertelnej matki i przez to pośrednik w s tosunkach między bogami a ludźmi, odznaczający się siłą i dzielnością, dokonywający sławnych czynów, najczęściej dla dobra ludzi. Herosi. tępili groźne potwory, uśmiercali zbrodniarzy, zakładali miasta, opiekowali się rodami królów i książąt itd. Po śmierci byli czczeni jak bóstwa. Do najsławniejszych h. opiewanych przez poetów należeli: Bellerofont, Herakles, Jazon, Orfeusz, Perseusz, Kastor i Polideukes, Kadmos i in. Na ich grobach wznoszono ołtarze, kurhany i świątynie, składano im ofiary z krwi, mleka i miodu i wierzono, że w zamian opiekują się oni swymi czcicielami w czasie wojny, zarazy i innych niebezpieczeństw.”
Postacie mitologiczne, czy to greckie, czy rzymskie, miały określony charakter, realizowały określone postawy. Sens ich czynów, dokonań był jasno określony i łatwy do odebrania przez czytelnika. Bohaterowie ci stali się symbolem ludzi realizujących określone postawy. Stąd też wielu twórców późniejszych epok nawiązywało do tych typów postępowania, czerpało z nich tematykę dla swoich utworów.
Takim bohaterem mitologicznym był m.in. Syzyf, założyciel i króla Koryntu, syn Ajolosa. nie zapisał sie on tak jak Herakles jako osoba niezwyciezona i niosaca pomoc kazdemu ptrzebującemu, lecz niezwykła przebiegłością, prawdopodobnie był on też ojcem Odyseusza. Według niektorych podan mitu doniosł bogu rzeki Asopos, że Dzeus uprowadził i posiadł jego córkę za co władca bogów stracił Sycyfa do Podziemia i skazał na wieczne toczenie pod górę olbrzymiego głazu. ltóry spadał za kazdym razem spod samego szczytu (stąd wzieło sie powiedzenie „syzyfowa praca”)Według innego mitu- kiedy Dzeus posłał po króla Koryntu, boga śmierci Tantanosa, król uwieził go, sprawiając ze przez pewien czas nikt nie umierał; wreszcie Dzeus zmusił Syzyfa do uwolnienia Tanantosa, który jkako pierwszego posłał Syzyfa do Hadesu. ten znalazłszy sie w podziemiu wyłudził od Hadesa krotkotrwałe zwolnienie rzekomo w celu ukarania zony za niepogrzebanie jego zwłok tylko rozsypania jego prochow na wietrze, powrocił na ziemei gdzie żył do poznej starości. Po powrocie do podziemia musiał znowu toczyć swoj głaz.
Współcześni poeci również poruszyli temat Syzyfa w swoich dziełach wśród nich godna wspomnienia jest reinterpretacja mitu pt”Syzyf” z tomu Pytanie Zofii Dormanowskiej: w ujeciu tym mit Syzyfa doskonale obrazuje sytuacje egzystencjalną człowieka, jego wysiłków podejmowanych dla ocalenia życia przed nicościa i nonsensem co obrazuje cytat:
Każdego ranka
Staję przed stromą górą
Na którą wtoczyć trzeba
Jak ciężkikamień
Swój dzień
Upór w tym marszu człowieka -Syzyfa ku górze , w tym budowaniu życia „godzina po godzinie” – mimo iz tak wszystko tak czy owak musi zapaść w nicość, nicość mrok śmierci jest bez wątpienia heroiczny, ale jednoczesnie jest w nim coś żałośnie śmiesznego
Mit ten również wielokrotnie służy Brandstaetterowi do podejmowania spraw wiary i Boga.W Hymnie Syzyfa ze zbioru Hymny Maryjne grecki mit o królu skazanym za swoje przewinienia na wieczyste toczenie pod górę głazu uzyskał w tym utworze zupełnie inne znaczenie. Mitologiczny Syzyf- ofiara swych własnych zbrodni- zamienia się tutaj w syzyfa chrześćijaństwa, jego głazem jest wiara : cieżar ten przerasta siły człowieka, wierzchołek góry, na którą musi dźwigać Boga, to prawda jego własnego zycia. Ale Madonna z marmuru, do której modli się ten nowożytny Syzyf, wesprze jego słabe ramiona, pomoże mu wtoczyć wiekuisty kamień na wierzchołek góry, z której już nigdy nie runie w przepaść. Tak więc metafora mitologiczna została w tym utworze przetopiona na metaforę religijną : chwila w której Syzyf wtoczy swój głaz na szczyt, stanie się godziną pojednania z Bogiem.
O ile omówione wczesniej wiersz Brandstaettera pod tym samym tytułem stanowui transformację metafory mitologicznej w metaforę religijną, o tyle wiersz Bohdana Ostromęckiego „Syzyf” stanowi poetyckie zobzowanie jednej z najwspanialszych interpretacji tego mitu zawartych w znakomitym , klasycznym juz dzisiaj eseju A. Camusa pt „Mit syzyfa”. Syzyf, który w krwawym wysiłku pcha pcha swój kamień pod górę, nagle zaczyna rozumieć sens swojego trudu, sensswojej niekończącej się męki: jego życie i jego szczęscie to własnie ta praca bez końca.Tak więc tym co wyzwala człowieka i czyni go szczęśliwym , na przekór bezradnym bogom, jest świadomość człowieka , zrozumienia przez niego swej własnej kondycji:
I kierdy znnowustaję na udeptanej ziemi
Nie więzień
Zmaga się z kamieniem
I kiedy raz jeszcze zaczyna wszystko od początku
Bogowie
Syzyf
Szczęśliwy
Drugim prezentowanym przezemnie bohaterem będzie Prometeusz, którego imię wykładano w Grecji jako”wybiegający myślą naprzód”. Był to dobry tytan syn Japetosa i nimfy Klymene lub Temidy bądź Asji, brat Epistemeusza, Atlasa i Menojtiosa. Był niezwykle przyjaźnie nastawiony do ludzi, których ulepił z gliny. Dla ich dobra oszukał równiesz Dzeusa, nakłaniając go podstępnie, by wybrał gorszą częsć składanych bogom na ofiarę zwierząt,lepszą przeznaczając ludziom. Dla nich skradł z rydwanu Heliosa iskierkę ognia i przyniósł ja na ziemię w łodydze trzciny. Nauczył ich także wykorzystywać ogień,podstaw matematyki,architektury astronomii. medycyny,jak również wprowadził ich w tajniki najprostszych rzemiosł. Zagniewany Zeus zesłał na zimię stworzoną przez HefajstosaPandorę, a Prometeusza ukarał, każąc go przykuć łańcuchami do gór Kaukazu, po czym nasłał na niego orła , który wyszarpywał mu wciąż odrastającą wątrobę (warto tu dodać, ze wg wierzeń Greków siedliskiem uczuc była własnie wątroba).Od tej męki wyzwolił Prometeusza Herakles, zabijając orła strzałai rozkuwając łańcuchy. Zeus zgodził się na uwolnienie tytana gdyż ten wyjawił mu przepowiednię wg której król bogów zostanie zrzucony z tronu przez swojego syna zrodzonego z Tetydy.
Prometeusz też jest obecny w wielu tekstach wspołczesnej poezji, a jego dzieje podlegają róznej interpretacji. L. Staff w wierszu „Prometeusz” ze zbioru dziewięć muz w sposób humorystyczny traktuje cierpienia i tragiczną sytuację tytana. Prometeusz nie chce być wyzwolony od męki, a zatem czy naprawdę cierpi, czy tylko przyjmuje pozę cierpiącego za ludzkość ?
Z dość specyficznym nawiązaniem do mitu prometeusza możemy się spotkać w utworze Stanisława stabry pt”Wyznania Prometeusza” przy pomocy tytana- dobroczyńcy ludzkości strara sie tu poeta określić postawę etyczną jednego z największych pisarzy tego stulecia , Ernesta Hemingwaya, oraz odkryć nowe motywy jego samobójczej śmierci w Oak Park( w 1961r)Hemingway jako m,itologiczny Prometeusz kochał ludzi nawet tych najgorszych i kłamliwych. Ta sama miłośc stała się powodem samobojstwa wielkiego Amerykanina:
kiedy opuścili nas wszyscy bogowie
zniknąwszy bezpowrotnie w nurtach heraklitowej rzeki
kochałem was miłością gwałtowną i zachłanną
bowiem miłośc nigdy nie może mieć innego imienia
dlatego którejś nocy w Oak Park na Florydzie
obłaskawiłem śmierć
ciężką posrebrzaną dubeltówką na słonie
mojego dziada
Śmierć Hemingwaya – Prometeusza XX wieku_ była więc aktem miłości, za kóry tak jak mitologiczny Tytan, zapłacić musiał cenę najwyższą: życie. Ale ta śmierć miałą słuzyć człowiekowi, miała oznaczać dla niego nadzieję
Reasumując- czytając utwory współczesnych poetów, przenosimy sie z powrotem do swiata antycznego. Swoimi pieknymi przenosniami przybliżają nam oni postawy tych jakże znakomitych greckich herosow. Co prawda ich mity nie sa lustrzanym odbiciem mitów antycznych, no ale nie mamy się czemu dziwic wkoncu mineło ponad 2 tysiące lat odkąd one powstały. Jednak ich uniwersalnośc dostrzezona przez tych znakomitych twórców została przez nich zawarta w swoich dziełach jednak nie w sposob identyczny lecz delikatnie zmienionych takl aby były bardziej adekwatne do naszych czasow
