1. Miejsce i rola potrzeb w strukturze osobowości jednostki.
Potrzeba jest jednym z elementów struktury osobowości jednostki. Najkrócej jest uświado- mionym brakiem (definicja subiektywna), X potrzebuje Y, żeby normalnie funkcjonować (obiektywna definicja). Jeśli potrzeba jest dotkliwie uświadamiana, pojawia się motywacja, żeby zmienić istniejącą sytuacją. Potrzeba zakłóca równowagę, homeostazę. Dopóki nie osiągniemy celu, nie możemy do niej powrócić. Szczególnym rodzajem potrzeb są zainteresowania. Dzielimy je na zwykłe i ideał (wokół niego zorganizowana jest cała aktywność człowieka). Zainteresowania mogą być aktywne (podejmowanie działań) lub bierne (otwartość na informacje).
2. W czym wyraża się hierarchiczna struktura potrzeb?
Potrzeby dzielimy na biologiczne, psychiczne i społeczne. Biologiczne to potrzeby niższego rzędu. Potrzeby niższego rzędu muszą być zaspokojone zanim wyższego rzędu zaczną oddziaływać motywacyjnie. Wystarczy jednak względne zaspokojenie potrzeby, aby siłą motywacyjną stała się kolejna, wyższa w hierarchii potrzeba. Jeżeli niższe potrzeby nie są zaspokajane, blokują pojawienie się wyższych. Jeśli są zaspokajane oba rodzaje, bardziej cenimy wyższe. Jeśli wyższe są przez dłuższy czas blokowane, mogą trwale zanikać. Zaspokajanie wyższych stwarza lepszą kondycje psychiczną. Podstawowy hierarchiczny model potrzeb wskazuje, że rodzimy się ze wszystkimi potrzebami w stanie ukrytym lub potencjalnym. Zaspokojenie prowadzi do przesuwania się w górę po hierarchii potrzeb i większej dojrzałości.
3. W jaki sposób potrzeby jednostki są uzależnione od środowiska społecznego, w którym jednostka wzrastała i żyje?
Mechanizmy uczenia się potrzeb społecznych: naśladownictwo (nie odczuwamy tak naprawdę potrzeby, ale widzimy, że ktoś tak robi i przysparza mu to szacunku; później może się zrodzić rzeczywista potrzeba), autorytet (wyuczanie potrzeb np. przez rodziców), ocena społeczna (robimy cos by być dobrze ocenionym, nie dlatego, że naprawdę tego chcemy).
Zakres klasy potrzeb jest uzależniony od społeczeństwa i otoczenia. Sposoby ujawniania i zaspokajania potrzeb są zdeterminowane społecznie (ujawnianie: nie krzyczymy w pewnym wieku, że chcemy iść do toalety, zaspokajanie: jemy schabowego i uważamy go za smaczny – taka kultura). Społeczeństwo określa standardy zaspokajania potrzeb. np. powinniśmy ważyć i jeść tyle i tyle, nie jeść mięsa itd., również sytuacja ekonomiczna, np. kartki na jedzenie. Społeczeństwo tworzy tzw. potrzeby przymusowe, np. obowiązek kształcenia do pewnego wieku. Różne kultury uczą odmiennych wartości i zachowań. W miarę dorastania człowiek poznaje postawy i poglądy charakteryzujące kulturę, w jakiej się urodził: uczy się tradycji, pojęć religijnych, doktryn etycznych, założeń metafizycznych. W miarę upływu czasu określamy siebie w kategoriach reakcji innych na nasze postępowanie. Nie chcemy się wyróżniać, boimy się wykluczenia.
4. Klasyfikacja potrzeb A. Maslowa i możliwości jej wykorzystania w decyzjach ekonomicznych.
• potrzeby niższego rzędu: fizjologiczne, bezpieczeństwa
• potrzeby wyższego rzędu: przynależności i miłości, uznania i szacunku, samorealizacji,
uczniowie Maslowa dopisali: wiedzy i rozumienia, estetyczne
Kryterium, wg którego są ułożone, to kolejność ich pojawiania się w rozwoju człowieka i częstość ich występowania w populacji. Potrzeby fizjologiczne są najniżej, gdyż ich zaspokojenie jest warunkiem utrzymania życia, mają one największą siłę motywowania postępowania. Po ich zaspokojeniu pojawia się rozsądne i świadome dążenie do bezpieczeństwa. Następnie potrzeba przynależności do społeczności, uczucie członkostwa, przy czym przynależność może być środkiem do celu lub celem samym w sobie. Ludzie w warunkach stresu mają tendencję do szukania towarzystwa osób czujących tak jak one. Najważniejsze jest tu uspokajające działanie podzielania poglądów. Z chwilą przynależności wielu ludzi pragnie się nieco wyróżniać, szukają społecznego uznania, prestiżu. Ludzie lubią, by ich podziwiać, a boją się lekceważenia i uznania za nieważnych. Czasem mają potrzebę władzy.
Stwierdzenie, że nie zaspokajanie potrzeb niższych blokuje pojawienie się wyższych zostało wykorzystane w totalitaryzmie. Próbowano utrzymać społeczeństwa na poziomie niskich potrzeb. Wtedy np. produkcja artykułów luksusowych jest zbędna.
