Pozycja ustrojowa NIK
Najwyższej Izbie Kontroli poświęcono w Konstytucji sześć artykułów – od art. 202 do 207.Artykuł 202 wyznacza pozycję ustrojową Izby już w ustępie pierwszym-jest ona naczelnym organem kontroli państwowej podległym kontroli sejmowej. Jest to rozwinięcie zasady sprawowania przez Sejm kontroli nad rządem. Główną płaszczyzną kontroli rządu ze strony Izby pozostaje budżet państwa, a w rezultacie instytucja absolutorium jako finalnego rozliczenia. Konstytucja w ust. 3 art. 202 przyjmuje zasadę kolegial¬ności, która wyraża się w powoływaniu Kolegium Najwyższej Izby Kontroli Arykuł 204 Konstytucji reguluje obowiązki NIK wobec Sejmu. Zobowiązuje się Izbę do przedkładania Sejmowi analizy wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej. Izba przedkłada Sejmowi opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów oraz informacje o wynikach kontroli, wnioski i wystąpienia określone w ustawie.Artykuły 205 i 206 Konstytucji zawierają postanowienia dotyczące Prezesa NIK. Stanowią one, iż jest on powoływany przez Sejm za zgodą Senatu, że kadencja trwa 6 lat, a sprawować tę funkcję można tylko dwa razy z rzędu.
Ustrojodawca wprowadził także zakaz łączenia stanowiska Prezesa NIK z przynależnością do partii politycznej i pełnieniem innych funkcji publicznych, a także z dodatkowym zatrudnieniem, z wyjątkiem pracy w charakterze nauczyciela akademickiego. Konstytucja ustanawia jednocześnie w art. 206 immunitet formalny: Prezes NIK nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani aresztowany lub zatrzymany bez zgody Sejmu, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego. Szczegółowe postanowienia dotyczące organizacji oraz trybu działania NIK ma określić ustawa (art. 207).Uchwalone przez Zgromadzenie Narodowe przepisy Konstytucji nadają wysoką rangę ustrojową Najwyższej Izbie Kontroli. Wysoka pozycja ustrojowa Najwyższej Izby Kontroli znajduje gwarancje w podstawowej zasadzie \”niezawisłości\” kontroli, wyprowadzanej z faktu bez¬pośredniego powiązania Izby z parlamentem.
