W Czechosłowacji okres zastoju i bezruchu przerwała praska wiosna. Śmierć Stalina nie wywołała w tym kraju zmian; w 1953 władze przeja ł Novotny; brak jakichkolwiek zmian doprowadził do coraz wie kszego kryzysu wewne trznego.
-szef słowackich komunistó w Dubcek został dnia 4 stycznia nowym sekretarzem KC KPCz ,zapowiedział reformy pod hasłem „socjalizmu z ludzka twarza „; doprowadził w styczniu 1968 do kryzysu w KC i ustąpienia Novotnego.
-w marcu prezydentem został gen. Ludvik Svoboda
-w kwietniu KPCz opublikowała dokument Czechosłowacka droga do socjalizmu, w którym deklarowała zerwanie z dziedzictwem stalinizmu i przywrócenie wiekszości swobód demokratycznych, zaproponowano szeroki program reform : wprowadzenie systemu wielopartyjnego, wolnych wyborów , zniesienie cenzury, szeroki zakres rehabilitacji ofiar czeskiego stalinizmu,
-w tym samym miesiącu rząd zapowiedział reforme gospodarczą ;
-nie kwestionowano natomiast „przyjaźni” z ZSRR ani udziału CSRS w Układzie Warszawskim
-zapoczątkowane przez KPCz przemiany uległy radykalizacji po poparciu ich przez ogół społeczeństwa;
-w czerwcu po zniesieniu cenzury, prasa zamieściła napisany przez L.Vaculika manifest polityczny 2000 słów, zawierający surową krytykę rzadów KPCz od 1948;
-wydarzenia praskiej wiosny spotkały sie z przeciwdziałaniem pozostałych państw Układu Warszawskiego;
w lipcu odbyło sie posiedzenie Układu Warszawskiego w Warszawie, na którym zarzucono Dubcekowi tolerowanie kontrrewolucji i w drodze bezpośrednich nacisków usiłowano wymusić przywrócenie porzadku siłami wewnetrznymi. Zmiany jednak zaszły tak daleko iż nie można ich było już zahamować.
-21 sierpień 1968 – interwencja z zewnatrz; po nieskutecznych wcześniejszych ostrzeżeniach w nocy wojska Układu Warszawskiego wkroczyły do Czechosłowacji (Rumunia nie wzieła w tym udziału). Po krótkotrwałym oporze zajęto Prage (liczba ofiar nie jest znana do dziś). Inwazji dokonano rzekomo na prośbe czechosłowackich działaczy w imie obrony socjalizmu zagrożonego przez kontrrewolucji. Oświadczenie motywujące inwazje zyskało miano DOKTRYNY BREŻ NIEWA o ograniczonej suwerenności krajów obozu radzieckiego. Kierownictwo państwa i partii zostało uprowadzone do Moskwy, gdzie doszło do rozmów zakończonych kompromisem
– ogłoszono go 26 sierpnia 1968 : Dubcek utrzymał stanowisko I sekretarza, pod warunkiem uchylenia uchwał XIV Zjazdu (konspiracyjny, miał miejsce w jednej z fabryk) i uznania prawa wojsk Układu Warszawskiego do czasowego pobytu na terenie Czechosłowacji.
-okupanci przywrócili cenzure i zaczeli odsuwać od władzy reformatorów;
-styczeń 1969 – na znak protestu przeciw inwazji student Jan Palach dokonał samospalenia w Pradze.
-kwiecień – zamieszki po meczu hokejowym Czechosłowacja-ZSRR -> doprowadziły do ustapienia Dubceka w kwietniu 1969 z funkcji I sekretarza KC, jego nastepca G.Husak zrezygnował z zamierzonych przemian politycznych i gospodarczych. Rozpoczał on proces normalizacji – polegał on na dokonaniu masowych czystek we wszystkich organizacjach społecznych i politycznych z partia włacznie (wrzesień 1969). To samo dotyczyło całego aparatu państwowego, środków masowego przekazu, oświaty, nawet sportu.
Dubc ek ALEKSANDER (1921-1992)-czechosł. działacz komunistyczny, polityk. Od 1963 I sekretarz partii słowac. i członek Biura Politycznego KPCz; w czasie „praskiej wiosny” po zwolnieniu A. Novotnego, wybrany na I sekretarza KPCz, kierował procesem reform i próba liberalizacji życia politycznego, co zostało przerwane w sierpniu 1968 interwencja wojsk Układu Warszawskiego; w kwietniu 1969 pozbawiony funkcji szefa partii, w 1970 wykluczony z KPCz. W 1988 zaczał wystepować publicznie, a w 1989 po upadku rzadó w komunistów, powrócił do życia politycznego i został przewodniczacym parlamentu – Zgromadzenia Federalnego. W 1991 wycofał sie z życia politycznego.
SVOBODA LUDWIK (1895-1979), czechosł. generał, polityk. W 1939, po zajeciu kraju przez Niemcy, organizator i dowódca oddziału wojskowego w Polsce, z którym we wrześniu przeszedł na tereny zajete przez Armie Czerwona . W 1942 brał udział w formowaniu na terenie ZSRR czechosł. formacji zbrojnej, od 1944 zw. Czechosłowackim Korpusem w ZSRR. W 1945-50 minister obrony; od 1948 członek KC KPCz; W 1968-1975 prezydent.
Doktryna Breżniewa-nazwa zasady polityki zagr. ZSRR, zgodnie z która miał on prawo do interwencji zbrojnej, jeśli uznał, że zostały naruszone „podstawy ustroju socjalistycznego” w którymś z krajów bloku komunistycznego; sformułowana we wrześniu 1968 w artykule redakcyjnym „Prawdy”, po agresji ZSRR na Czechosłowacje ; była forma usankcjonowania sowieckiej ekspansji; zwana też doktryna o ograniczonej suwerenności; odrzucona oficjalnie przez Gorbaczowa.
