Prawo rzeczowe
Własność ( art. 140 )
Własność – najszersza forma korzystania z rzeczy, prawo wyłączne.
1. Granice treści prawa własności: 1) przepisy ustaw
2) zasady współżycia społecznego
3) społeczno – gospodarcze przeznaczenie przedmiotu własności
ad 1. \”ustawy\” oznaczają całokształt obowiązującego ustawodawstwa. (najczęściej o charakterze publicznoprawnym – pr. Administracyjne). Ograniczeniem własności jest także art. 142 k.c. ( zgoda na naruszenie własności dla dobra wyższego stopnia ), art. 144 (immisje), art. 145 (służebność), art. 147 (zakaz robót ziemnych)
2. Prawo sąsiedzkie – obejmuje nie tylko nieruchomości bezpośrednio ze sobą graniczące ale także nieruchomości na których odczuwalne są skutki działania (hałas).
Immisja – oddziaływanie na grunt sąsiedzki. Działanie ma gruncie własnym, którego skutki odczuwalne są na gruncie sąsiedzkim.. Dzieli się je na pośrednie ( dym, hałas, opary) i bezpośrednie materialne i niematerialne (porzucenie nieczystości), które uważane są w orzecznictwie za wtargnięcie w sferę cudzej własności.
Art. 144 k.c. uważany jest również za wyznacznik granic treści prawa własności.
3. Służebność drogi koniecznej – żądanie właściciela nieposiadającego dostępu do drogi publicznej lub do swoich budynków gospodarczych (gosp. Rolne) względem właściciela innej nieruchomości o ustanowienie za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej ( w drodze umownej lub sądowej ). Roszczenie to nie ulega przedawnieniu.
Wyznaczniki:
– uwzględnienie interesu społeczno – gospodarczego
– najmniejsze obciążenie gruntu , przez który droga ma przebiegać
– najkrótsze i najtańsze połączenie
– najczęściej za zgodą zainteresowanych
4. Nabycie i utrata prawa własności z reguły następują jednocześnie.
a) Pierwotne sposoby nabycia prawa własności – prawo to powstaje niezależnie od praw poprzednika ( brak następstwa prawnego ), nie stanowi sukcesji po poprzedniku (wywłaszczenie, zasiedzenie, nacjonalizacja, pomieszanie, nabycie od niewłaściciela)
b) Sposoby pochodne – prawa nabywcy wywodzą się z praw przysługujących poprzednikowi – nemo plus iuris.
Następstwo czasowe i prawne – sukcesja (sprzedaż, darowizna, zamiana, spadkobranie). Nowy nabywca nabywa prawo wraz z jego obciążeniami i ograniczeniami.
c) Przeniesienie własności – przejście prawa własności na podstawie umowy między zbywcą i nabywcą.
Ξ Rzecz oznaczona co do tożsamości ( in specie ): własność przechodzi na podstawie samej umowy zobowiązującej – jest to umowa konsensualna ( solo consensu) powodująca zobowiązanie do przeniesienia własności i skutek rzeczowy – rozporządzający – przeniesienie posiadania.
Ξ Rzecz oznaczona co do gatunku (in genere) lub rzecz przyszła: oprócz umowy zobowiązującej potrzebna jest jeszcze inna czynność prawna przenosząca posiadanie rzeczy – dopiero wtedy własność przechodzi na nabywcę. Nie można nabyć własności rzeczy, która jeszcze nie istnieje.
Ξ Nieruchomość: Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej (rzeczowej), z tym że powinna być w niej zaznaczona wcześniejsza umowa zobowiązująca. Niezachowanie formy powoduje bezwzględną nieważność. Nie może dojść do przeniesienia wł. Pod warunkiem, ani z zastrzeżeniem terminu. Wpis do księgi wieczystej ma charakter deklaratoryjny i stanowi odbicie dokonanej w chwili zawarcia umowy zmiany właściciela.
Ξ Ruchomość: wola osób dokonujących przeniesienia może być wyrażona przez każde zachowanie się tychże osób, które ujawnia tą wolę. Art. 75 § 1 k.c. – forma pisemna (najczęściej dla celów dowodowych)
d) Zasiedzenie – nabycie własności przez posiadacza na skutek upływu określonego czasu. Służy ono usunięciu stanów niezgodności między stanem faktycznym a prawnym.
Przesłanki:
– posiadanie samoistne (władanie rzeczą jak właściciel)
– nieruchomość – czas posiadania nieprzerwanie 20 lat w bonae fidei
– nieruchomość – czas 30 lat gdy wiara była zła
– ruchomość – czas 3 lat
bonae fidei – z przyczyn usprawiedliwionych posiadacz nie wie o tym, że nie przysługuje mu prawo własności.
e) Zrzeczenie się własności – uprawnienie do zrzeczenia się wynika z prawa własności. Art. 179 k.c.
– forma aktu notarialnego – czynność jednostronna i konsensualna
– zgoda organu administracji rządowej
– staje się własnością Skarbu Państwa
– zrzeczenie się rzeczy ruchomej następuje przez jej porzucenie z celem wyzbycia się – czynność realna
f) Zawłaszczenie rzeczy ruchomej – własność ruchomej rzeczy niczyjej nabywa się przez objęcie jej w posiadanie samoistne art. 181 k.c.. Konieczna jest intencja nabywcy do stania się właścicielem
– czynność prawna jednostronna, realna
– pierwotny sposób nabycia własności
g) Znalezienie – o znalezieniu powinno się niezwłocznie zawiadomić osobę uprawnioną do odbioru rzeczy, lub właściwy organ państwowy. Art. 183 k.c.
Pieniądze, papiery wartościowe itp. należy oddać w przechowanie organowi. Znalazca, który uczynił zadość swoim obowiązkom ma prawo do znaleźnego – 1/10 wartości przedmiotu art. 186 k.c.
h) Połączenie rzeczy: własność rzeczy rozciąga się także nad rzeczą ruchoma, która została połączona (część składowa nieruchomości)art. 192 § 1
Przetworzenie rzeczy: ten kto wytworzył nową rzecz z cudzych materiałów staje się właścicielem, gdy wartość nakładów pracy przewyższa wartość materiałów + bonae fidei. Inaczej rzecz staje się własnością właściciela materiałów. Art. 192 § 2
Pomieszanie rzeczy: gdy stanu poprzedniego nie da się osiagnąć dotychczasowi właściciele stają się współwłaścicielami.
