Współczesny świat wykazuje duże zróżnicowanie ekonomiczne i społeczne.
Biorąc pod uwagę osiągnięty poziom rozwoju gospodarczego i społecznego, kraje świata możemy podzielić na trzy grupy:
państwa rozwinięte;
państwa intensywnie się rozwijające;
państwa zacofane;
Do grupy państw wysoko rozwiniętych zaliczamy:
wszystkie państwa zachodniej Europy, w których przez cały okres powojenny panował ustrój kapitalistyczny;
– Kanadę i Stany Zjednoczone w Ameryce Północnej;
– Australię i Nową Zelandię;
– RPA;
– Japonię, Republikę Korei, Singapur, Izrael i Cypr w Azji.
Wymienione kraje cechuje:
wysoki poziom dochodu narodowego w przeliczeniu na 1 mieszkańca ( od kilku do kilkudziesięciu tysięcy USD );
wysoki poziom rozwoju wszystkich dziedzin gospodarki;
zatrudnienie największego odsetka ludności w sferze usług nieprodukcyjnych;
gospodarka, w której największy udział w tworzeniu dochodu narodowego ma sfera usług nieprodukcyjnych;
wysoki poziom rozwoju oświaty i kultury
demokratyczny ustrój polityczny
Do grupy państw intensywnie się rozwijających należą:
wszystkie kraje Ameryki Łacińskiej z wyjątkiem Kuby;
niektóre kraje Afryki
większość krajów Azji i Oceanii
Cechy wymienionych państw można określić następująco:
Obserwujemy w nich systematyczny wzrost dochodu narodowego, przy czym niekiedy wzrost ten jest bardzo duży, jak np. w Chinach, Turcji, Indonezji, Tajlandii czy w Argentynie.
W gospodarce znaczny udział ma na ogół rolnictwo. Strefa usług nieprodukcyjnych w poszczególnych krajach reprezentuje różny poziom.
Struktury społeczne i polityczne rozpatrywanych państw są bardzo zróżnicowane. Istnieją kraje w pełni demokratyczne, jak np. Meksyk, Argentyna, Indie czy Turcja, jak również kraje o ustroju totalitarnym, jak np. Chiny, Irak, czy Libia. W Arabii Saudyjskiej i niektórych państwach sąsiadujących zachowały się nawet przeżytki feudalizmu.
Poziom oświaty jest zróżnicowany. W Argentynie i Chile jest np. tylko 4-6% analfabetów, podczas gdy w Indiach i Pakistanie – ponad 50%
Kraje rozwijające się intensywnie cechuje ponadto wielkie zróżnicowanie w poziomie uzyskiwanego dochodu narodowego. W bogatych państwach naftowych przekracza on 5000 USD na 1 mieszkańca (w Brunei, Katarze, Kuwejcie i Zjednoczonych Emiratach Arabskich nawet 10000 USD), podczas gdy w Chinach, Indiach, Indonezji, Iraku i Pakistanie nie osiąga nawet 1000 USD na 1 mieszkańca.
Do grupy państw zacofanych gospodarczo i społecznie zaliczamy wiele krajów afrykańskich i część azjatyckich. Należy tu m.in. wymienić: Burundi, Czad, Etiopię, Gwineę Bissau, Liberię, Mozambik, Myanmar i Nepal w Azji. W wymienionych krajach:
poziom dochodu narodowego nie przekracza 200-250 USD na 1 mieszkańca;
przemysł jest słabo rozwinięty;
ludność jest zatrudniona w rolnictwie, najczęściej prymitywnym;
poziom oświaty jest bardzo niski – w wielu krajach ponad 90% dorosłych ludzi nie umie czytać ani pisać.
Przyczyny tego są różne. Na przykład Bangladesz jest krajem ogromnie przeludnionym – na km2 przypada tu ponad 800 ludzi. W Afganistanie, Somalii, Mozambiku i Angoli toczy się wojna domowa. Wiele krajów afrykańskich cierpi na niedobór wody.
Osobną grupę stanowi 27 krajów, w których zachodzą intensywne przemiany społeczno-gospodarcze spowodowane transformacją ustrojową. Należą do nich byłe państwa socjalistyczne oraz państwa powstałe w wyniku rozpadu ZSRR. Niektóre z nich, jak Polska i Słowenia oraz Czechy, Słowacja i Węgry, wykazują już znaczny wzrost gospodarczy.
Obszary niedostatku i nadwyżek żywnościowych
Według szacunków ONZ, prawie połowa ludności świata nie dojada, a około 10% (550 mln ) głoduje; w ciągu roku z głodu umiera 2-3 mln ludzi.
,,Strefa głodu’ obejmuje większość krajów Afryki. Boliwię w Ameryce Południowej, Haiti w Ameryce Środkowej i państwa Azji Południowej, Południowo-Wschodniej i Wschodniej.
Przyczyny niedostatku żywności są różne. Mogą one wynikać z przeludnienia, klęsk żywiołowych (np. suszy ). Ważną przyczyną niedoboru żywności jest również techniczne zacofanie rolnictwa.
Są również kraje dysponujące dużymi nadwyżkami produktów rolnych.
Do państw, których ludność spożywa wystarczającą ilość wysokokalorycznego i dobrego pokarmu, należą wszystkie kraje wysoko rozwinięte, a także dysponujące dużymi obszarami użytków rolnych i słabo zaludnione kraje, jak np. Argentyna, Brazylia, Urugwaj, Paragwaj i Mongolia.
Możliwości zwiększenia produkcji żywności
Możliwości takie istnieją pod warunkiem, że świat przestałby się zbroić, a zaoszczędzone środki finansowe przeznaczyłby na rozwój rolnictwa. Kraje wysoko rozwinięte powinny również udzielić państwom rozwijającym się pomocy naukowej i technicznej, umożliwiającej zagospodarowanie nowych gruntów i wprowadzenie nowoczesnych metod agrotechnicznych.
