Końcowe lata panowania Augusta III Sasa gwałtownie pogłębiły rozkład Rzeczypospolitej. Wewnatrz państwa coraz częściej dostrzegano konieczność przeprowadzania reform ustrojowych. Wobec bezwolnego króla rządy sprawowali karierowicze z wszechwładnym ministrem saskim Henrykiem Bruhlem i jego zięciem, marszałkiem nadwornym Jerzym Mniszchem. Część co światlejszych magnatów i szlachty wokół Czartoryskich i ich krewnych utworzyła obóz polityczny zwany Familią.. Grupa ta chcąć przeprowadzić wiele reform liczyła na pomoc carycy rosyjskieg Katarzyny II , wiedząć o jej sympatii do Poniatowskiego w owym czasie stolnika litewskiego.
W 1764 roku po śmierci Augusta II w granice Rzeczypospolitej wkroczyły wojska rosyjskie, a pod ich bokiem zawiązał się sejm konwokacyjny. Sejm ten obradujący pod laską Czartoryskiego na wniosek A.Zamojskiego uchwalił wstępne reformy zmierzające do realizacji planów „Familii” . Zakazano posłaom kierować się jedynie instrukcjami sejmikowymi i uchwalono powołanie dwóch komisji: wojskowej i skarbowej, na których uchwały miały zapadać większością głosów. Podjeto uchwały dotyczące stosunków skarbowych i gospodarczych, podjeto uchwały o jednolitym systemie miar i wag. Wprowadzono nowy regulamin obrad sejmowych, głosowanie większością w sprawach ekonomicznych i skarbowych, komisje dla hetmanów i podskarbich wybierane na sejmie głosem ostatecznym ograniczyły samodzielność urzędów i w większości przyjęły ich kompetencje.
We wrzesniu 1764 roku odbył się sejm elekcyjny, zgodnie z wcześniejszymi umowami królem polskim został S.A. Poniatowski. Jego opozycja była słaba, Czartoryscy szybko odsuneli się od niego. Dla usprawnienia funkcjonowania władzy król powołam tzw. „konferencję króla z ministrami”, rozpoczęto reformę skarbu, król wyznaczył „komisję dobrego porządku dla miast królewskich” w celu zreformowania ekonomiki miast. Kanclerzem króla został Zamojski: zgodnie z pacta conventa, król założył w 1765 Szkołę Rycerską .
W latach 1773-1775 obradował sejm , który zawiązał się w kofederację. Wprowadził także zmiany w organizacji państwa i pewne reformy. W 1775 powołał Radę Nieustającą, którą przewodniczył król przyjmująć zdanie wiekszości. Rada ograniczyła uprawnienia króla i skorumpowanych magnatów z najwyższymi stanowiskami. Była ona podzielona na 5 departamentów: Interesów cudzoziemskich, Policji, Wojska, Sprawiedliwości i Skarb7u. Na sejmi uchwalono jeszcze reformę wojska, usprawnienie aparatu skarbowego itd. Powolano komisję Edukacji Narodowej w 1773.
1776 riku sejm polecił byłemu kannclerzowi Zamojskiemu opracowanie kodeksu praw. Zaproszono do współpracy wielu wybitnych Polaków. W projekcie kodeksu ptrzewidziano możliwość wysyłania delegacji miejskich na obrady sejmu, ułatwiono mieszczanom nabywania dóbr, dostępu do nobilitacji i godności, chłopi mieli otrzymać wolność.
W latach 80-ych XVIII wieku przypadł moment kształtowania się obozów : obozu starych praw i przywilejów oraz obozu reform. Zbiegiem lat stało się oczywiste, żę przeprowadzenie reform musi się odbyć.
Schyłek lat 80-ych przyniósł nowy układ sił politycznych i gospodarczych w Europie. W układzie stosunków gospodarczych Europy Polska coraz bardziej reprezentowała kraj rolniczy i zacofany przemysłowo. Rozdźwieki między zaborcami spowodowały zmianę sytuacji politycznej Rzeczypospolitej ponieważ Polska stała się terenem rywalizacji. Taka ożywiona atmosfera panowała do Sejmu Cztereoletniego, który miał uchwalić nowe, poterzebne zmiany na scenie politycznej.
