Powierzchnia Ziemi ulega ciągłym przemianom, które są rezultatem działania złożonych procesów geologicznych. Procesy te najogólniej można podzielić na dwie grupy: procesy zewnętrzne (np. wietrzenie, erozja) ? zachodzące wskutek działania czynników, których źródłem jest energia cieplna Słońca, oraz procesy wewnętrzne (np. wulkanizm, ruchy górotwórcze), odbywające się wskutek działania czynników, mających swoje źródło we wnętrzu Ziemi.
Współczesne ukształtowanie powierzchni Ziemi oraz lądów i mórz są rezultatem działania czynników zewnętrznych i wewnętrznych, trwających od początku istnienia skorupy ziemskiej.
A) Działalność CZYNNIKÓW WEWNĘTRZNYCH.
Wewnętrzne procesy geologiczne związane są z wieloma procesami w obrębie litosfery i astenosfery. Powstawanie magmy, czyli upłynnienie skał, wynika prawdopodobnie ze wzrostu temperatury i obniżenia ciśnienia, i może to być związane np. z rozpadem pierwiastków promieniotwórczych. Do procesów wewnętrznych należą: wulkanizm, plutonizm, trzęsienia Ziemi oraz ruchy górotwórcze i lądotwórcze.
Wdzierająca się w skorupę ziemską magma może roztapiać otaczające skały, a zastygając tworzyć ogromnych nieraz rozmiarów batolity, wciskać się między warstwy skalne, formując lakolity, mające postać soczewki. Zjawiska te nazywamy plutonizmem.
B) Działalność SIŁ ZEWNĘTRZNYCH.
Wszelkiego rodzaju nierówności powstałe wskutek działania sił wewnętrznych są modelowane przez czynniki zewnętrzne, niszczące i obniżające wyniosłości i zasypujące wszystkie zaklęsłości. Niszczenie to jest powszechne, ale sposób, tempo i rozmiary tego niszczenia są rozmaite.
W basenach oceanicznych czynnikami modelującymi są: poruszająca się woda (falowanie, pływy, prądy morskie) oraz siła grawitacyjna powodująca osuwanie się luźnego materiału na stoku kontynentalnym lub innych pochyłościach (osuwiska podwodne). Czynniki te powodują przemieszczanie osadów złożonych w jednym miejscu na inne miejsce. W rezultacie następuje łagodzenie stoków i powstawanie płaskich równin głębinowych.
Powierzchnia lądów uformowana przez siły wewnętrzne jest również modelowana siły zewnętrzne. Do czynników niszczących zaliczamy: atmosferę (zachodzące w niej zjawiska klimatyczne ? zmiany temperatury, wiatry, opady), hydrosferę (wody płynące, wody morskie, lodowce), biosferę, czyli świat organiczny, a także działalność człowieka.
