Przemysł jest działem produkcji , który zajmuje się wydobywaniem i przetwarzaniem surow-ców . Wywiera on wpływ na inne dziedziny gospodarki narodowej i na ogólny rozwój kraju .
Przemysł spełnia kilka najważniejszych funkcji :
– ekonomiczne : tworzy dochód narodowy i pobudza inne dziedziny
gospodarki np.: rolnictwo , transport
– społeczne : daje ludziom dużą liczbę miejsc pracy ; podnosi standard
życia
– przestrzenne : buduje nowe miasta , osiedla , sklepy ,
GŁÓWNE OKRĘGI PRZEMYSŁOWE W POLSCE
Górnośląski Okręg Przemysłowy ( GOP ) : przemysł węglowy ,
energetyczny , metalurgiczny , maszynowy ,
samochodowy ; największym zakładem jest
Huta Katowice
Warszawski Okręg Przemysłowy : przemysł elektromaszynowy ,
precyzyjny , elektroniczny , elektrotechniczny ,
spożywczy ; środki transportu
Łódzki Okręg Przemysłowy : przemysł włókienniczy , odzieżowy ,
dziewiarsko-pończoszniczy
Gdańsk i Gdynia : stocznie budowlane , remontowe ; przemysł
chemiczny i rafineryjny
Wrocław i Poznań : przem. metalurgiczny , maszynowy , spożywczy ;
środki transportu
Baza surowca , przemysł
Obecnie w Polsce eksploatuje się ponad 50 rodzajów kopalń . Z punktu widzenia zasobności złóż najważniejszą grupę stanowią : węgiel kamienny , węgiel brunatny , rudy miedzi , cynku , i ołowiu oraz srebro , siarka , sól kamienna i surowce skalne .
Według danych z 1992 Polska dostarcza m. in. 34,5 % światowego wydobycia siarki ( 1 miej-sce w świecie ) , 4,9% wydobycia węgla kamiennego , 5,6% wydobycia węgla brunatnego ( 6 miejsce ) ,
4,55% wydobycia srebra ( 7 miejsce ) i 4,9% wydobycia miedzi
( 9 miejsce ).
Udokumentowane zasoby węgla kamiennego wynoszą 61 mld t i należą do największych w Europie . Większość z nich ( 52 mld t ) usytuowana jest w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym , 8,8 mld t zasobów przypada na Lubelskie Zagłębie Węglowe , a pozostałe niewielkie zasoby – na likwidowane obecnie Zagłębie Wałbrzyskie .
Zasoby węgla brunatnego wynoszą ponad 14 mld t i są rozproszone
( 85 złóż ) na Nizinie Polskiej . Węgiel brunatny eksploatowany jest w trzech ośrodkach – w Tu-roszowie , w rejonie Konina oraz w Bełchatowie- zużywany w miejscowych elektrowniach . Jego wydobycie utrzymuje się na dość stabilnym poziomie 60 – 70 mln t rocznie .
Złoża gazu ziemnego występują na obszarze karpackim oraz w zachodniej części Niżu Polskie-go; ich łączne zasoby wynoszą 147 mld m3. Poza tym, do wykorzystania są jeszcze zasoby meta-nu (50 mld m3 ) z pokładów węgla kamiennego na Górnym Śląsku . Własne wydobycie gazu ziemnego pokrywa tylko 40 – 50% zapotrzebowania krajowego , pozostałe ilości importowane są gazociągami z Rosji .
Rozpoznane zasoby ropy naftowej są minimalne ( 4,3 mln t ) ; występują na obszarze karpackim oraz w północno-zachodniej części kraju , łącznie z szelfem bałtyckim . Większość zużywanej ropy naftowej importowana jest z Rosji ( do rafinerii w Gdańsku i Płocku ).
Produkcja energii elektrycznej ( 135 mld kWh ) opiera się w ponad 90% na węglu kamiennym i brunatnym , a tylko 2% na hydroenergii .
Rozpoczęta w latach 80 , budowa elektrowni jądrowej w Żarnowcu na wybrzeżu została w 1990 r. wstrzymana .
Zasoby rud miedzi w Zagłębiu Lubińsko – Głogowskim należą do największych w Europie . Huty miedzi znajdują się w Legnicy i Głogowie .
Rudy cynku i ołowiu znajdują się rejonie Olkusza i Trzebini ( gdzie są eksploatowane ) oraz w Zawiercia ; ich zasoby wynoszą 211 mln t ,
a roczne wydobycie 4,8 mln t . Huty cynku i ołowiu koncentrują się
na Górnym Śląsku.
Hutnictwo żelaza , rozwinięte głównie na Górnym Śląsku, w Krakowie i Warszawie , opiera się w całości na rudach importowanych ( głównie z Ukrainy i Rosji); podobnie hutnictwo aluminium ( Konin ).
Polska dysponuje największymi w Europie złożami siarki w rejonie Tarnobrzega , których zaso-by wynoszą 747 mln t. Znaczna część
wydobywanej siarki ( 2,1 mln t ) jest eksportowana.
Polska posiada też olbrzymie zasoby soli kamiennej ( 121 mld t ) ,
głównie na Kujawach oraz na Górnym Śląsku. Wyczerpane zostały już zasoby Wieliczki i Bochni . Fabryki sody w Inowrocławiu i Janikowie wykorzystują miejscowe złoża soli kamiennej.
Przemysł cementowy i wapienniczy wykorzystuje bogate złoża wapieni i margli w wojewódz-twie opolskim , na Wyżynie Krakowsko-
Częstochowskiej, w Górach Świętokrzyskich, na Wyżynie Lubelskiej
oraz na Kujawach.
Wiodącymi dziedzinami przemysłu przetwórczego jest przemysł
elektromaszynowy (23%), chemiczny (18%), rolno-spożywczy (26.5%) .
Przemysł elektromaszynowy skoncentrowany jest głównie w okręgu
warszawskim , na Górnym Śląsku , w okręgu bielskim ,we Wrocławiu,
Poznaniu , w Gdańsku , Gdyni , i Szczecinie . Mniejsze jego ośrodki rozproszone są po całym kraju .
W przemyśle chemicznym najważniejsze znaczenie mają rafinerie
ropy naftowej ( Płock , Gdańsk , Czechowice-Dziedzice , Gorlice ) ,
przemysł gumowy i tworzyw sztucznych , zlokalizowany w wielu miejscowościach , przemysł farmaceutyczny (Tarchomin , Warszawa ,
Poznań , Jelenia Góra , Łódź , Kraków ) . Dobrze rozwinięty jest też przemysł nawozów sztucz-nych ( Puławy , Włocławek , Tarnów , Kędzierzyn), korzystający z importowanych fosforytów, soli potasowych i gazu.
Przemysł włókienniczy skupiony jest w okręgach : łódzkim , białostockim , sudeckim i bielskim . Jest on dotknięty kryzysem , wskutek
załamania się rynków wschodnich .
Przemysł rolno-spożywczy ma korzystne warunki rozwoju. Jest najbardziej rozproszony , co związane jest z rozmieszczeniem surowców rolnych , jak i z powszechnym popytem na produkty żywnościowe .
Ważniejszymi branżami jego są : produkcja napojów , przetwórstwo
mięsa , mleka przemysł tytoniowy i cukierniczy .
Bibliografia : Podręcznik Geografii do kl. 8-ej
Encyklopedia Gutenberga
Encyklopedia PWN
Encyklopedia Geograficzna Świata tom V
