Przezwyciężenie rozdrobnienie i powstanie imperium rosyjskiego
ROZDROBNIENIE FEUDALNE RUSI
– rozkład już za synów Rurykowiczów – Władysława
– wielka własność feudalna księstwa
– Jarosław Włodzimierzowic ustala skomli kowany porządek dziedziczenia
o Kijowem syn pierworodny
o po jego śmierci najstarszy w rodzie
– przyczyna wojen domowych
– Nowogrodzkie
– Rostowsko – suzdalskie
– Muromsko – Raziańskie
– Wołyńskie
– Halickie
– Połockie
– Turowsko – Pińskie
WZROST ZNACZENIA RUSI ZALSKIEJ
– wojny domowe prowadzone przez Rurykowiczów
– najazdy Połowców
– zdezorganizowane życie na Rusi
– upadek gospodarczych i handlowych ośrodków
– wzmocnienie zabezpieczonych księstw fińskich – Rusi Zaleskiej
– jej władca po przejęciu Kijowa zostawia tam swego namiestnika
– sam wraca na Ruś Zaleska
– przesunięcie się ośrodka na północ
ROZCZŁONKOWANIE RUSI
– najazdy tatarskie
– rozbicie na grupy
– Ruś Zaleska
o najsilniej związana z Mongołami
– Ruś Naddnieprzańska
– Ruś Halicko – Wołyńska
o wyemancypowała się z zależności tatarskiej w XIV
o musiała uznać zwierzchność PL i LITW
– kresy północno zachodnie
o najazdy niemieckie i litewskie
RUŚ ZALESKA
– przyspieszony proces rozdrobnienia
– Rurykowicze dzielą między siebie
– wzrost anarchii wewnętrznej
– władcy ruscy uzyskują od chanów jarłyk
– pod ich auspicjami podejmowane próby przeciwstawienia się rozdrobnieniu
WZROST ZANCZENIA MOSKWY
– \\Moskwa rywalem Włodzimierza nad Klaźmą
– wygodne położenie geograficzne
– militarne wzmocnienie
– zdobycie godności wielkoksiążęcej dla Iwana Kality
– uległość wobec ordy
– nieustępliwość wobec sąsiadów
– niepokój Nowogrodu wielkiego
RYWALIZACJA MOSKIEWSKO – LITEWSKA
– książęta podporządkowują sobie kolejne ziemie
– to samo robią Litwini
– spotykają się z ks. Olgierdem
– rywalizacja o hegemonię
– otwarty konflikt
– za wnuka Kality – Dymitra Iwanowicza
– Olgierd opanowuje
o ziemie czernichowsko – siewierską
o częściowo Smoleńsk
o sprzymierza się z książętami twerskimi
– dwukrotnie zapuszcza się pod mus Moskwy
– dzięki intrygom Orda zaczyna go popierać
MOSKIWESKIE PRÓBY WYZWOLENIA SIĘ SPOD JARZMA TATRSKIEGO
– Tatarzy w tym czasie przezwyciężają kryzys wewnętrzny
– po unormowaniu się ruszają na ziemie ruskie
– książe moskiewski udziela pomocy napadniętym
– Tatarzy zwracają się też przeciwko niemu
– wcześniej popierana ich kampania przez wojska litewskie i riazańskie miała być
o litewskie zawodzą
– bitwa pod Kulikowym Polem
– Mamaj vs Dymitr
– klęska Mamaja
o pierwsze wielkie zwycięstwo nad wojskami tatarskimi
– podniesienie się Prestiżu Dymitra Dońskiego
– upadek Mamaja w walce z chanem Białej Ordy – Tochtamyszem
– ten ostatni nie toleruje emancypacji Rusi Zaleskiej
– podejmuje karną ekspedycję
– zaskoczony Dymitr Doński wycofuje się na północ
– Moskwa i spora część kraju zajęta
– trudne położenie syna Dymitra – Wasyla I
– nie ma szans na nową próbę walki
– próba związania się z ks. litewskim Witoldem
o za dużo sprzecznych interesów by mógł trwać długo
– Tamerlan bije Tichtamysza nad Wołgą
– poważny kryzys Złotej Ordy
– pod Edygejem znów ożywa niebezpieczeństwo
– dąży do przywrócenia pełni zwierzchnictwa nad ziemiami ruskimi
– nie udaje im się zdobyć Moskwy
– ale plądrują dużą część kraju
– nie hamuje to ekspansji moskiewskiej na obszarze ziem ruskich
DĄŻNOŚCI ODŚRODKOWE KSIĄŻĄT UDZIELNYCH NA RUSI
– potrzeba walki z odśrodkowymi dążeniami linii bocznych
– największe niebezpieczeństwo ze strony książąt halickich
– zwycięstwo Wasyla II Ślepego
o oślepiony przez rywala
UNIEZALEZNIENIE KOŚCIOŁA RUSKIEGO OD KONSTANTYNOPOLA
– emancypacja
– metropolita Izydor próbuje wprowadzić unię z kościołem zachodnim
o właśnie wrócił z soboru florenckiego
– zostaje pozbawiony stanowiska
– na jego miejsce biskup riazański Jonasz
– kościół wyzwala się od Konstantynopola
– popada w zależność od wielkiego księcia moskiewskiego
WYZWOLENIE SIĘ RUSI SPOD ZALEŻNOŚCI TATRSKIEJ
– rozbicie Tatarów pomiędzy kilka rywalizujący h ze sobą państw
– ułatwia oswobodzenie ziem ruskich
– powoli w drodze ograniczania płaconej tatrom daniny
– zakończony dopiero za Iwana III
PODPORZĄDKOWANIE WIELKIEGO NOWOGRODU MOSKWIE
– sprawa unifikacji ziem ruskich
– największe opory w Wielkim Nowogrodzie i Pskowie
– Nowogródzka grupa możnych woli zwierzchność PL LIT
– prowadzi rokowania z Jagiellończykiem
– masy ludowe wolą moskiewską
– zbroja interwencja Iwana III
o wygrana
– pozornie zostawia przegranym dotychczasowy ustrój
o pozbawia ich prawa prowadzenia samodzielnej polityki zagranicznej
o zmusza do płacenia wysokich kontrybucji
o konfiskuje dobra arystokracji
o przesiedla ją do innych dzielnic
ROZROST TERYT0RIALNY MOSKWY
– książęta twersy podzielają los Moskwy
– nie ratuje ich sojusz z Kazimierze Jagiellończykiem
– nękające najazdy
– książe ratuje się uciekając na Litwę
UTRWALENIE PODZIAŁU ZIEM RUSKICH NA WSCHODNIE I ZACHODNIE
– podział ziem na podległe Moskwie i podległe Litwie
– polityczny
– odmienny kształt stosunków kulturalnych i kościelnych
– wielowiekowe zmagania RUS z LTW
MOSKWA TRZECIM RZYMEM
– rosnąca potęga przyciąga uwagę EU
– potencjalny partner w lidze antytureckiej
– papiestwo łudzi się, że podporządkuje sobie kościół
– pierwszym krokiem miało być małżeństwo Iwana z córką ostatniego cesarza bizantyjskiego
– przynosi korzyści tylko Iwanowi
o przybiera sobie herb bizantyjski
o głosi się jedynym spadkobiercą
o używa tytułu cara
– pogląd o Moskwie – III Rzym
o drugim był Konstantynopol
USTRÓJ PAŃSTWA MOSKIEWSKIEGO
– w końcu XV ostateczne ukształtowanie się stosunków w państwie
– bojarzy nadal klasą panującą
o w ich szeregi wchodzą byli książęta udzielni
o posiadają na własność alodialne ziemie
o różnice majątkowe
o zubożenie
o ograniczenie praw
o nie mogli opuszczać służby
o ani wyjeżdżać za granicę
– dworzanie służebni
o służba książęca i bojarska
o np. wojskowa
o różne pochodzenie społeczne
o mieli w posiadanie dobra na czas służby
– chłopi
o uprawiają ziemię panów
o zwiększenie Ci powinności
o wzmożone zbiegostwo
o ograniczenie swobody
jedynie raz w roku
o jeśli zaciągnął pożyczkę popadał w kabałę
– rada – duma
o rozszerzenie składu i działalności po zjednoczeni
o bojarzy piastujący godności dworskie
duma bojarska
o pierwsze organy władzy centralnej
prikazy
• Prikaz skarbowy
• Dworski
• Koniuszy
– jednolite sądownictwo i ustrój administracyjny
