Psychologia jako nauka
Psychologia jest nauką, która analizuje i bada zachowanie człowieka po to, by je coraz lepiej rozumieć, by promować zachowania dojrzale oraz by – w razie potrzeby – modyfikować zachowania niedojrzałe czy zaburzone. Psychologia staje zatem w obliczu potrójnej rzeczywistość. Wyrusza od obserwacji zachowania człowieka. Następnie stara się odkryć i wyjaśnić fizyczne i psychospołeczne uwarunkowania tegoż zachowania. Wreszcie staje w obliczu tajemnicy człowieka i jego życia. Do psychologa przychodzi bowiem nie ludzka psychika, lecz człowiek. Pomocy u psychologa nie szukają bolesne emocje, zaburzone strategie myślenia czy błędne sposoby decydowania, lecz człowiek. Psycholodzy mogą tylko na tyle udzielać odpowiedzialnej i adekwatnej pomocy psychologicznej, na ile rozumieją oni całego człowieka. Tymczasem współczesna psychologia bada coraz chętniej fragmenty ludzkiej rzeczywistości. Coraz bardziej adekwatnie rozumie zachowania cząstkowe i coraz mniej adekwatnie radzi sobie z tajemnicą całego człowieka.
Więc psychologia jest nauką o zachowaniu człowieka. Jej podstawowym celem jest takie zrozumienie ludzkiego zachowania, które umożliwia modyfikację zachowań zaburzonych a także promowanie zachowań zdrowych i pożądanych. Zachowanie człowieka okazuje się bardzo skomplikowanym zjawiskiem, gdyż jest rezultatem działania wielu czynników zewnętrznych i wewnętrznych, fizycznych, psychicznych, społecznych, duchowych i religijnych, świadomych i nieświadomych. Okazuje się jednak, że wpływ tych wszystkich czynników nie jest przypadkowy lecz zorganizowany strukturalnie. Oznacza to, że jedne z nich są istotne a inne drugorzędne. Zrozumienie zachowania danego człowieka jest możliwe na tyle, na ile dany kierunek w psychologii jest w stanie odkryć i opisać te czynniki i procesy, które w decydujący sposób wpływają na zachowanie człowieka. Psychologia staje zatem przed fascynującym zadaniem określenia tożsamości człowieka, gdyż to, co stanowi istotę człowieka, określa także logikę jego zachowania. Głównym kryterium i punktem odniesienia ludzkich decyzji i zachowań jest to, co można nazwać świadomością własnej tożsamości. Oczywistość tego stwierdzenia weryfikuje się najbardziej wtedy, gdy dany człowiek ma trudności ze zrozumieniem samego siebie i własnej tożsamości.
