ROZWÓJ
-długotrwały proces w toku którego obiekty określonego rodzaju podlegają kierunkowym zmianom prawidłowo następujących po sobie przechodząc od form niższych do wyższych z tego wynika że podstawowe cechy rozw to kierunkowość. prowadzą do określonego celu, postępowość oznacza że każda z kolejnych faz przemian oznacza się wyższością w stosunku do innych.III-sekwencyjność tzn że zmiany zachodzące w stadiach w/g tej samej kolejności
Rozwój-jest to proces zmian ukierunkowanych na coraz to lepsze równoważenie stosunków jednostki z jej środowiskiem .Ten proces naz procesem adaptacji która składa się z 2 bliźniaczych procesów w 1 akomodacji czyli przystosowanie się d środowiska raz 2 asymilacji czyli dokonywania zmian odpowiadającym potrzebom człowieka
Ogólne kierunki rozwoju czł-objektywizacja poznania -tzn że czł odzwierciedla rzeczywistość coraz wierniej i dokładniej w sposób coraz b.niezależny od relacji w których pozostaje z otoczeniem,-autonomizacja działania-działanie jest sterowane wew nie zależnie od nacisku czynników zew ale też niezależnie od impulsu.Zach czł w miarę rozw staje się w mniejszym stopniu zach typu bodziec-reakcja.
Czynniki determinizujące rozw czł (czynniki dziedziczny środowiskowy, aktywność własna) Rozw czł jest wypadkową oddziaływania tych czynników
Dziedziczność odgrywa większą role we wczesnych latach życia dziecka i dotyczy prostych f-cji biologicznych i psych. Natomiast środowisk odgrywa większą rolę w przypadku zachowań złożonych i w starszych latach życia. Raczej nie obserwujemy momentu w którym rozwój byłby zależny tylko od środowiska lub tylko od dziedziczności. Istnieją doniesienia z badań które wskazują na znaczącą rolę środowiska w f-waniu rozw dziecka.
STADIA KRYZYSOWE W RODZINIE M. ERIKSON
1 Stadium zalotów – pojawia się w momencie wejścia w dorosłe życie Jest to szukanie miejsca w hierarchii społecznej. Istnieje czas na określenie stosunków z innymi jak również wybór partnera. Szczególnym problemem dla jednostki jest zaangażowanie się w życie rodziny i związki społeczne. Jest to problem powolnego odłaczania się od rodziny który nie jest zakończony póki człowiek nie znajdzie zadawalającego związku emocjonalnego poza rodziną. Tak długi okres może spowodować że nie odejdzie się od domu bo cały czas rodzina wyznacza system organizacji rodzinnej. Jest to okres wyboru partnera który może być na przekór rodzinie. Wybór nie opiera się na przesłankach racjonalnych gdyż życie nie było by takie barwne a pobieramy się bo kochamy, chcemy uciec od rodziny.
2 Małżeństwo i jego konsekwencje – jakiekolwiek stosunki jakie miały miejsce przed małżeństwem zmieniają się po zawarciu związku zmienia się ich natura. Stan może wywołać stres: niewłaściwy cel, jedna z osób czuje się zniewolona i robi takie rzeczy które zaskakują współmałżonka, para może być uwolniona od postrzymywania się od siebie co może szokować młode pary, konieczność wypracowania sobie relacji między sobą a rodzicami (zależność finansowa),radzenie sobie z konfliktami, sztuka wspólnego życia polega na niezależności przy jednoczesnym utrzymaniu dobrych kontaktów z bliskimi.
3 Przyjście na świat dziecka i problemy jego wychowania – Rodzina jest to proces. Para wypracowała sobie relację diady w momencie pobierania się, dziecko zmienia to w triadę. W tym czasie wiele problemów próbuje załatwić się przez dziecko. Tam gdzie małżeństwo było traktowane jako próba okazuje się że rozstanie nie jest proste. Tam gdzie dziecko było powodem ślubu tam nie ma przejścia z diady na triadę nie nastąpiła relacja rodzinna. Następnym problemem jest łączenie się 2 rodzin. Chodzi o wychowanie odwiedzanie się. Etap ten jest trudny dla kobiet poczucie niższej wartości. Pójście dziecka do szkoły jest tam oceniane z punktu widzenia wychowania. Ważna jest również struktura rodziny: mamy do czynienia z diadą gdy jeden z rodziców chroni dziecko przed drugim , gdy babcia zastępuje ojca albo traktuje matkę i dziecko jako rodzeństwo.
4 Problem małżeństwa w wieku średnim – konflikty z nie umiejętnością porozumiewania się wynikające z odejścia dzieci. Czasami wracają konflikty z przed lat. To co nie zostało rozwiązane przed pojawieniem się dzieci stanowi przedmiot sporów .
5 Emerytura i problemy wieku podeszłego – są one związane z zanikaniem sprawności fizycznej, psychicznej z długim przebywaniem ze sobą. Jedna ze stron powinna wspierać drugą w przejściu kryzysu. Dotyczy to zaburzeń psychosomatycznyh.
TEMPERAMENT jest efektem wzajemnego oddziaływania na siebie, dziecko, i jego rodziców oraz całego otoczenia społecznego. Koncepcja ta jest oddziaływaniem na siebie czynników środowiskowych, gnetycznych i aktywności własnej dziecka.
Wymiary temperamentu wg Thomasa
1)w. Aktywności – jest to poziom, tempo, częstotliwość z jaką czynniki motoryczne występują w zachowaniu dziecka. Dotyczy to proporcji czasu spędzonego aktywnie i biernie.
2)w. rytmiczności – dotyczy pojawiania się podstawowych funkcji biologicznych. Dotyczy to regularności z jaką się pojawiają. Skrajność rytmiczne, nie rytmiczne.
3)w. Adaptowalności – stopień w jakim dziecko jest w stanie zmienić kierunek pod wpływem otoczenia.
4)w. kontakt – wycofanie – pierwsza reakcja na nową osobę sytuację, otoczenie.
5)Jakość nastroju – stosunek liczby reakcji pozytywnych w stosunku reakcji negatywnych w ciągu dnia. Globalne zadowolenie z życia.
6) Próg reagowania – poziom wrażliwości . Najważniejsza wartośc bodzca który wywoływał reakcję.
7)Rozpraszalność uwagi – stopień w jakim bodzce zewnętrzne dezorganizują aktualną działalnośc dziecka.
8)Uporczywość – jest to zdolność do kontynuowania aktywności mimo pojawiających się trudności wewnętrznych.
9) Intensywność reagowania – poziom energetyczny reakcji bez względu na jej rodzaj czy kierunek. Dzieci o różnej intensywności przeżywają emocje wewnętrznie tak samo ale inaczej je uzewnętrzniają.
DZIECI ŁATWE – rytmiczne o wysokim poziomie kontaktu, adaptowalne o wysokiej jakości nastroju, uporczywe, nisko rozpraszalne, w stosunku do aktywności dzieci dorośli maja postawę ambiwalętną..
DZIECI TRUDNE – Takie podejście do dzieci powoduje że odziaływanie dorosłych ma na celu mniej lub bardziej świadoma zmiana temp dzieci.Taka ingerencja w temp dziecka od najwcześniejszych dni może prowadzić do zaburzeń f-nowania w późniejszym życiu.Nasila się to kiedy jedno z rodziców ma kłopoty przystosowawcze albo zaburzenie nerwicowe.Właściwym oddziaływaniem środowiska jest próba zrozumienia temp dziecka i takiego działania które szanowałoby zarówno temp dziecka jak i jego rodziców
ZABAWA – jest charakterystycznym składnikiem zachowania wszystkich dzieci i ma podstawowe znaczenie dla ich rozwoju psych, motorycznego i społecznego.
Cele zabawy wg GARDNERA
-lepsze opanowanie świata
-adekwatne radzenie z problemami, lękami i trudnościami emo
-możliwość lepszego zrozumienia między sobą a światem
-wstępne odkrywanie granic między rzeczywistością a fantazją
-logiczne myślenie oraz rozwój reakcji społecznych.
Aspekty społeczne zabawy
1Mniejwiecej do 2 lat zabawa samotna z wykorzystaniem przedmiotów
2W 3 roku zabawa równoległa, obserwacja, naśladownictwo
3Około 4 roku zabawa staje się uspołeczniona. Pojawiają się nieliczne interakcje początkowo są krótkie i sztywne.
Psychologia wyróżnia zabawy
-eksploracyjna – skierowana na własne ciało Jest to charakterystyczne dla okresu niemowlęcego
-intereakcja – między dorosłym a dzieckiem. Aktywność dorosłego stymuluje dziecko
-destrukcyjna – dzięki niej dziecko rozumie związek przyczynowo skutkowy, poczucie kontroli i redukuje napiecie.
-zabawy konstrukcyjne, badanie przedmiotów, zabawy w role, zabawy tematyczno symboloczne.
OGÓLNE TEORIE ZABAWY
PIAGET rozwój zabawy jest związany z rozwojem intelektualnym dziecka Można ocenić poziom rozwoju dziecka są 3 stadia
-zabawa sensoryczno motoryczna – Okres od 0-2 r.ż. Główny nacisk na ćwicz. I modyfikacje ruchów oraz poznawanie przedmiotów za pomocą wzroku i dotykuZabawa posiada wiele ruchów powtarzajacych się i wykonywane są dla przyjemności.
-zabawa symboliczna – 2-7 rok życia. Wykorzystywanie fantazji i jest zadowolone z możliwości wykorzystania 1 przedmiotu jako symbolu drugiego.
-zabawa w rolę> właściwa dla operacyjnego poziomu inteligencji Procesy twórcze stają się logiczne i wykorzystują one w zabawie reguły i procedury które przynoszą do rzeczywistości. Jest to proces asymilacji gdzie jest włączanie wiedzy o świecie do swoich struktur poznawczych. Dzięki temu rozwija się osobowość dziecka.
BRUNNER
Zwraca on uwagę na możliwość uczenia się jakie daje zabawa Jest ona środkiem do osiągnięcia sprawności motorycznej intelektualnej, i społecznej pozwala ona eksperymentować na prostych czynnościach i łączyć je w czynności wyższego rzędu. Brunner uważa że ważne jest umożliwienie dziecku bawienie się przedmiotami codziennego użytku. Zabawa kształtuje świadomośc relacji przestrzennych, wspomaga rozwiązywanie problemów.
WYGOTSKI
Najważniejsze jest zwracanie uwagi na poznawanie reguł i zasad. Dziecko pozostawione wobec rzeczywistości problemu najczęściej nieświadomie przekształca na sytuację zabawową z którą lepiej sobie radzi. Taka gra pociąga za sobą konieczność użycia reguł. Zabawa stwarza również tzw. Strefę najbliższego rozwoju w której dziecko może działać na poziomie wyższym niż przeznaczony jest dla jego wieku.
FREUD
Zabawę traktuje jako środek do obniżenia poziomu stłumionych emocji. Dzieci wykorzystują zabawę do eksplorowania radzenia sobie ze swoimi uczuciami wobec życia. Zabawa pozwala na rozładowanie napięcia. Jedną z zabaw jest z. Eksploracyjna jest to aktywność w której dziecko bada przedmioty zdarzenia w swoim otoczeniu bądź też swoje cechy fizyczne. Należy zwrócić uwagę na konsekwencje braku zachowań eksploracyjnych. U chłopców brak ciekawości poznawczej i przedsiębiorczości u dziewcząt trudności w przystosowaniu i problemy osobowościowe.
ROZWÓJ SPOŁECZNO MORALNY DZIECKA
.3 gł podejścia w bad nad zach i rozw społ-moralnym:
*I- Podejście psychodynamiczne-ID – dziecko w/g tej koncepcji jest kierowane przez id jest zdeterminowane genetycznie i reprezentuje all instynktowne popędy. Dziecko działa wg zasady przyjemności co oznacza że poszukuje natychmiastowej gratyfikacji zaspokojenia all potrzeb. Jest impulsywne, irracjonalne i nie zwraca uwagi na ograniczenia społeczne.
Ego-kształtowanie się ego w miarę jak niemowlę rozwija się próbuje dostosować się do wymagań otaczającego świata działa w/g zasady rzeczywistości a jego gł f-cią jest utrzymanie równowagi między zakazami i ograniczeniami płynącymi z otaczającego świata a irracjonalnymi popędami płynącymi z id.Tak więc kształtuje się już struktura sterująca osobowością.
Super-ego- struktura ta wyłania się około 4-6 r.ż. zawiera wew reprezentacje all moralnych sankcji zakaz, nakazów kulturowych.
Stadia rozw psychoseksualnego-uważa sie iż dziecko w trakcie rozwoju przechodzi przez szereg stadiów a w każdym z nich satysfakcja osiągana jest przez kierowanie libido do=części ciała. Proces kierowania energii seksualnej bądz psychicznej ku różnym osobą, przedmiotom, czynnością nazywana jest kateksją. Kateksja wiąże energie z obiektem i redukuje popęd. All stadium rozwoju psychodynamicznego niesie ze sobą wiele problemów które muszą być rozwiązane przed dalszym rozwojem. Niepowodzenia w rozw probl. określonego stadium mogą prowadzić do fiksacji czyli skoncentrowania energii libidalnej do określonej części ciała .
Stadium oralne-energia libidalna koncentruje się wokół ust a dziecko czerpie przyjemność ze ssania, gryzienia. Dziecko które nie zaspokoiło swych potrzeb z tego okresu będzie przejawiać je w stadium późniejszym. Fiksacja może przejawiać się w różnego rodzaju uzależnieniach .Stadium analne-2-3r.ż. energia libidalna koncentruje się w okolicach odbytu gdzie przeniosła się z okolicy ust. W tym stadium dziecko uzyskuje satysfakcje z wydalania i wstrzymywania czynności wydalniczych. Ważnym wydarzeniem jest rozpoczęcie treningu czystości. W dotychczasowym tradycyjnym podejściu uważano iż trening ten winien być prowadzony znacznie wcześniej tzw. w niektórych rodzinach zaczyna uczyć się dzieci nawyków higienicznych związanych z wydalaniem już ok 6 m-ca wtedy kiedy dziecko zaczyna siadać ..Z p-tu widzenia zarówno teorii psychodynamicznej jak np: teorii poznawczej jest to zbyt wcześnie. Przedstawiciele teorii psychodynamicznej uważają ze trening może być prowadzony dopiero wówczas gdy dziecko wejdzie w st analne. Niewłaściwie rozw probl. energii seksualnej w tym okresie a więc fiksacja może spowodować powstanie osobowości nadmiernie zwracającej uwagę na czystość i porządek lub upartej, oszczędnej i obsesyjnej.
st falliczne-energia libidalna koncentruje się tutaj na genitaliach i uczuciach które stają się jawne seksualnie. Zdaniem koncepcji psychodynamicznej pojawiać się może kompleks Edypa który polega na powstawaniu życzeń seksualnych związanych z matką, nienawiść do intymnego związku między ojcem a matką. Kompleks ten zostaje rozwiązany kiedy chłopiec zaczyna identyfikować się z ojcem i staje się takim jak on w zakresie takim jak jest to możliwe. W przypadku dziewcząt opisuje się kompleks elektry. Uważa się że dziewczynka wieży że uległa kastracji i cierpi z powodu zazdrości o penisa. To prowadzi ją do silnego opartego na miłości związku z ojcem a w dalszym ciągu do identyfikacji z matką aby stać się taką jak ona. Pozytywne rozw kompleksów przynosi identyfikację z rodzicem własnej płci. Konsekwencje identyfikacji to przyswojenie sobie ról związanych z płcią i przyswojwnie sobie standardów moralnych rodziców a więc nrm nakazów i zakazów.Na tej podstawie kształtuje się super-ego. IV st okres latencji- trwa do okresu dojrzewania. W czasie latencji energia seksualna ulega osłabieniu i nie koncentruje się na jakimś szczególnym obszarze ciała. Jest to okres rozwoju struktury ego a zwłaszcza sprawności intelektualnych i społecznych. Kiedy dzieck wkracza w okres dojrzewania zaczyna pojawiać się naturalne zainteresowanie przyjemnością seksualną i mł czł wkracza w stadium pełnej dojrzałości tj. st genitalne. Wszelkie wcześniejsze popędy związane z kreślonym stadium scalają się w zintegrowany zespół dojrzałych seksualnych postaw i uczuć.
*II-z teorii uczenia się wywodzące się. Próbowano zastosować idee zaczerpnięte z warunkowania klasycznego i instrumentalnego do wyjaśnienia zachowań społecznych człowieka. Jednak przeniesienie nieprawidłowości dotyczących zachowania zwierząt na zachowania czł. okazało się zbyt ograniczone. Poszerzono więc tę koncepcje o teorie uczenia się przez obserwacje. Należy tutaj przytoczyć badania Bandury, który sprawdzał warunki nabywane zachowań agresywnych u dzieci szkolnych. Dzieciom tym prezentowano zachowanie agresywnego modela przy czym dzieci podzielono na 3 gr.Jedna gr obserwowała model który był karany za zachowanie agresywne.2 gr obserwowała model który był nagradzany a 3 gr model który nie był
JAN PIAGET
Operacja – struktura umysłowa wyższego rzędu która nie jest dana dziecku od urodzenia a dopiero pojawia się w wieku szkolnym. Pozwala ona zrozumieć złożone reguły świata zewn. Cechą char jest odwracalność.
Asymilacja – proces w wyniku którego mowa właściwa zostaje zindentyfikowana w kategoriach których dziecko zna.
Akomodacja – polega na zmianie pojęć tak aby pasowały one do nowych sytuacji.
Podstawowe Idee Piageta
-badanie procesów poznawczych wymaga badania, analizowania, rozwoju wych. Rozwój wych jest procesem który zmienia się w czasie.
-między procesami intelektualnymi dziecka i dorosłego jest brak ciągłości
-zmiany w rozwoju dziecka mają charakter nagły skokowy a nie ciągły. Kolejne stadia w rozwoju dziecka następują wg. Określonej sekwencji tzn. występują zawsze po sobie i w określonej kolejności.
STADIA ROZWOJU
Sensoryczno-motoryczne – zauważa się proste automatyczne reakcje i odruchy. Mają ograniczony czas trwania W miarę rozwoju dziecka te proste reakcje zostają scalone w łańcuchy które są powtarzane z poniesieniem konsekwencji. Tak więc dziecko powtarza wybrane reakcje ponieważ wynik tych reakcji stanowi wzmocnienie pozytywne. Między 12 18 miesiącem życia dziecko nie tylko powtarza ciągi reakcji ale również je modyfikuje. Największym osiągnięciem jest zyskanie poczucia sprawności. Dziecko poznaje możliwości wpływania na innych jak również na rzeczy i przedmioty.
Myślenie przedoperacyjne – do 7 r.z. Dziecko przedstawia sobie wówczas świat zew. Za pomocą symboli, przedmiotów, osób, zjawisk, dzięki czemu przedstawia sobie wydarzenia przeszłe terazniejsze, przyszłe. Dziecko uwalnia się od operacji konkretnych opracowanych tu i teraz..
Centralizacja – zwracanie uwagi na jedną tylko cechę rzeczywistości i pomijanie innych b. Znaczących inaczej koncentrowanie się na jednej właściwości.
Porozumiewanie transcendentne – rozumiane przez podobieństwo. Dziecko myśli od szczegółu do ogółu formując poszczególne przypadki podobne do siebie pod jednym względem uważa że są podobne pod wszystkimi względami.
Operacja konkretna – do 11 r.z.rozwija struktury logiczno matematyczne poznaje nieznacznie podst. Działania asymetryczne klasy, zbiory i relacje między nimi. Dziecko poznaje zasadę zachowania ilości , zasada ta oznacza wiedzę świadomości że ilość substancji pozostaje nieznana czyli zachowuje wtedy jej kształt wygląd ulegnie zmianie. Przysfojenie tej zasady jest zwiazane z pokonaniem centracji tzn dziecko potrafi zwracać uwagę na kilka właściwości jednoczesnie.
Zasady
Zachowanie liczb – dziecko opanowuje w 6 –7 r.z. oznacza ona że liczba elementów nie zmieniło się mimo że ich ułożenie względem siebie uległo zmianie.
Zachowanie ilości substancji – 7-8 rok życia oznacza ona że ilość substancji nie zmienia się chociaż jej kształt uległ zmianie.
Zachowanie długości – w 7-8 lat dł podmiotu nie zmieniają się jeśli nastąpiła zmiana jego kształtu lub przemieszczenie
Zachowanie powierzchni – w 8-9 lat przedmioty zajmują tą samą powierzchnię mimo że nastąpiło przemieszczenie względem siebie
Zachowanie ciężaru – 9-10 lat oznacza świadomośc że ciężar pozostaje taki sam nawet wówczas gdy zmieni się jego kształt.
Operacja formalna – zaczyna się w 11 r.z. i obejmuje okres do 18 lat. Ale te operacje, myślenie abstrakcyjne towarzyszą człowiekowi w ciągu całego dorosłego życia. W tym okresie następuje stopniowe ale widoczne przechodzenie od myślenia konkretnego, obrazowego do myśl. Abstrakcyjnego. Zaczyna się okres który nazywa się operacją formalną co oznacza że operacje logiczne są przemieszczane z płaszczyzny konkretnej manipulacji na łaszcz. Idei wyrażanej w słowach symbolach matematycznych . Podstawową różnicą miedzy operacja konkretnymi a formalnymi jest ich punkt myślenia i tak dla operacji konkretnej jest bezpośrednia rzeczywistośc dla operacji formalnej punktem wyjścia jest świat możliwości. W tym okresie wychodzi się poza ramy obserwacji zastanawiania się nie tylko nad tym co było i jest ale nad tym co może być. Obserwuje nie tylko zmiany i reakcje jakie zachodza między przedmiotami zjawiskami ale przewidują zmiany i przekształcenia relacji. Myślenie w tym okresie jest hipotetyczno dedukcyjne myśl w której potrafimy wyciągnąć wnioski z postawionych hipotez. Takie rozumienie dziecka jest możliwe kiedy wytworzyły się podstawowe oper. Umysł. Dokonywane na materiale formalnym symbolicznym. Osiągiem stadium op. Formalnej jest umiejętnośc stosowania znanego systemu operacji w której zachowany jest wzajemny stosunek pomiędzy operacjami. Jednym z takich systemów jest operacja grupy. Stosować operacje grupy tzn. uwzględnić zależności między operacja a jej odwracalnością .
Efekt widowni – (wimaginowanego słuchania) przeświadczenie jednostki iż inni ludzie są zaobsorbowani jej wyglądem i zachowaniem. Takie spostrzeganie pojawia się często w czasie zaangażowania systemów społecznych wtedy kiedy młody człowiek obawia się że jest przez wszystkich oceniany i zaczyna wyróżniac się np. zachowaniem ubiorem. Są to urojenia dotyczące śmierci, akty wandalizmu
Mit o własnej osobie – przejawia się w egocentrycznym fantazjowaniu na własny temat młode osoby uwazaja wówczas że naturalne prawa natury nie maja w stosunku do nich zastosowania. Wynika to o własnej nieśmiertelności niezwykło
Osiągnięcia w zakresie rozumienia literatury – większa dojrzałośc poznawcza lepszy wgląd w idee i przesłanie literackie. Młody człowiek przyswaja sobie większy zakres symboli metafor i różnego znaczenia słów w tym okresie jest również możliwe wykształcenie chronologii hist. Doskonali się również zrozumienie ironii oraz reagowanie na szerszy zakres humoru, zagadek.
UCZENIE SIĘ JĘZYKA I POSŁIGIWANIE SIĘ NIM
Porozumiewanie się – jest to proces dzięki któremu człowiek przekazuje i otrzymuje informację Jedynym sposobem przekazywania swoich stanów psychicznych jest komunikowanie się. Tymi infor. Mogą być fakty, myśli, uczucia przekazywane w różny sposób a więc werbalnie, niewerbalnie, za pomocą symboli, za pomocą mówienia. Uważa się że porozumiewanie werbalne jest najważniejszym sposobem komunikacji
Rola języka – umożliwienie porozumienia się, porządkowanie doświadczen, stabilizowanie otaczającego świata.
Dzięki coraz lepszemu opanowaniu języka dziecko
1coraz skuteczniej zaspakaja swoje potrzeby
2zwraca na siebie uwagę,
3zyskuje poczucie stosowania rzeczywistości
4przedstawia sobie świat w postaci symboli i dokonuje operacji intelektualnych na poziomie abstrakcyjnym
Nabywanie mowy u dziecka dzielimy na
1Okres Prelingwistyczny
stadium I – okres noworodkowy. Sposobem porozumiewania się dziecka z otoczeniem jest wydawanie krzyku. Repertuar wokalny dziecka jest b. Ograniczony. Jednakże podstawowy krzyk może być modyfikowany i na podstawie rodzaju krzyku możemy indentyfikować stany emocjonalne i psychiczne dziecka oraz zaspakajać jego potrzeby.
Stadium II od 4 tyg do 4-5 m-ca pojawia się tzw. Pseudo płacz. Niemowle wzmacnia ją zmieniając czas jej trwania wysokość i ostylację. Rozwój tych zachowań może być stymulowany dzięki właściwym reakcjom werbalnym otoczenia
Stadium III – druga poł 1 roku. Dziecko zaczyna wydawać zróżnicowane dzwięki czyni to w sposób ciągły i stadium to nazywamy gawożeniem. Wydawane są wtedy dzwięki podobne do samogłosek przy czym na początku wydawane są łatwiejsze do wymówienia a, e a następnie n,y Dziecko zaczyna naśladowywać intonację rodziców.
2Okres lingwistyczny
Stadium IV – początek ustruktualizowanej prawdziwej mowy i przypada na przełom 1 i 2 r.z. pojawiają się przenośnie dające się zindentyfikować słowa Uważa się że stadium w gaworzenia dziecko jest zaobsorbowane dzwiękami samogłoskowymi. Następnie jest zmotywowanie do powtarzania. Dziecko jest zaciekawione zestawieniem tych samogłosek i spółgłosek.
Rozwój osobowosci i torżsamości E. ERIKSON
1Okres ufności – nieufności
Obejmuje okres niemowlęctwa, poczucie ufności rozwija się dzięki społecznej opiece i bezpieczeństwu emocjonalnemu jakie dostarcza mu osoba nim się opiekująca. Niemowle po urodzeniu doznaje dyskomfortu emocjonalnego i lęków. Opieka osób znaczących przywraca dziecku poczucie bezpieczeństwa aby rozwinęło się poczucie ufności. Jeżeli rozwinie się to poczucie to dziecko staje się generalizuje się nowe doświadczenie to warunkuje w tym okresie optymizm i zaufanie do innych. Jeżeli dziecko nie otrzymuje ciepła i kontaktu fizycznego to pojawia się nieufność która prowadzi do lęku w nowych sytuacjach i poczucia bezradności.
2 Okres Poniemowlęcy Okres uzyskania autonomii
Oczekuje się od dziecka wykonywanie aby wykonywało wiele żeczy samodzielnie. Rozwijają się czynności samoobsługi. W jaki sposób ten konflikt jest rozwiazany zależy czy dzieci sa pewne swojej skuteczności czy zyskują autonomię i kontrolę nad otoczeniem. Jeżeli kryzys jest źle rozwiązany dzieci tracą zaufanie i maja poczucie zbyt dużej kontroli. Ważny jest właściwy związek między dzieckiem i rodzicami. Jeżeli rodzice sa cierpliwi tak organizuja otoczenie aby dziecko mogło doświadczyc sukcesów podczas gdy rodzice są wrodzy i nadmiernie kontrolujacy wytwarzają zwatpienie. Ważny jest trening czystości gdyż jest on w wielu domach związany z emocjonalnymi podtekstami. Dziecko które było nadmiernie kontrolowane i krytykowane przez rodziców nie oddziela trudnosci i nieskuteczności w tej dziedzinie życia do innych doświadczeń życiowych
3wczesne dzieciństwo inicjatywa, poczucie winy. 3-6 r.ż.
dzieci osagaja dużą swobodę w poznawaniu srodowiska. Podejmują działania których dorośli nie aprobują. Jeżeli dzieci radza sobie z tymi zadaniami odczuwaja przejawy odpowiedzialności i ukazuja jakiś cel. Maja tendencje do podejmowania nowych wyzwań i w przyszłości pojawia się incjatywa. Poczucie winy pojawia się kiedy zadania przekraczaja możliwości dziecka lub jest ono nadmiernie chronione i powstrzymywane przez rodziców. Trudnym aspektem wych. Jest ustalenie granicy w wolności i ochrony aby dziecko wytworzyło w sobie poczucie kompetencji. Konieczne jest tutaj emocjonalne ciepło zachęcenie i wzmocnienie.
4Środkowe dzieciństwo 7-11r.ż. poczucie niższości przedsiębi
problemem jest dominujace u dzieci nastawienie aby osiagnąć cel nie zależnie od tego co robią. W pózniejszym doświadczeniu jest to związane z praca i innymi dziedzinami życia które tworza poczucie przedsiebiorczości. Ważne jest aby dzieci czuły się kompetentne w tym co robia i akceptowały jednoczesnie własne ograniczenia. Poczucie niższości ujawnia się kiedy dziecki nie jest gotowe by podjąć wyzwania szkoły sprostać oczekiwaniom nauczycieli czy rodziców.
5Okres dorastania pow.12r. zgubienie, zyskiwanie torżsamości
Na poczatku tego okresu dziecko charakteryzuje brak wartości ustabilizowanych przekonań i postaw. Ten okres char. Się doświadczeniem różnorakich sytuacji, eksperymentów z różnymi torżsamościami. Doświadczenie z tych wielu torżsamości dziecko integruje w swoje poczucie ja . Takim złym biegunem jest zatracenie swojej torzsamości albo nie podejmowanie ról społecznych. Dorosłe społeczeństwo daje młodym psychospołeczne moratorium tj. zrozumienie i pobłażliwość. Jest to okres uwagi i opieki ze strony dorosłych. Pozwala to na wypróbowanie własnego ja i ponoszenie porażek ale chroni przed konsekwencjami zachowania.W tym okresie młodziez poszukuje torżsamości uzyskuje czas tzw. Psycho społeczne moratorium
Marcii dzieli ten okres na okresy
a)rozproszenie – najwsześniejszy okres w którym człowiek nie zaangażował się w żadna ideologie zawód związek interpersonalny i nie myśli o takim zaangażowaniu.
b)torżsamościowe moratorium – okres rozważania różnych wyborów sprawdzania różnych ról bez podejmowania ostatecznych decyzji
c)torżsamośc tymczasowa – człowiek jest zaniepokojony koniecznościa dokonywania wyborów. Podejmuje decyzje bez rozważenia wszystkich możliwości
d)Osiągnięcie torżsamości – młody człowiek po dokładnym rozważeniu swoich wyborów i możliwości ma poczucie że dokonał prawidłowych i właściwych wyborów.
6Wczesna dojrzałość stadium intymności albo izolacji
efektem rozwoju torzsamości jest wewnętrzna integracją, umiejetnośc określenia siebie i gotowość do wejścia w bliska relacje z innym człowiekiem. Może to być przyjaźń, miłość. Człowiek nie może w pełni rozwinąć intymnego związku do puki nie osiągnie wyraźnej torżsamości. Negatywnym biegunem który jest w tym okresie jest poczucie izolacji. Jest ono spowodowane niskim poczuciem własnej wartości. Tacy ludzie nie potrafia stworzyć silnego intymnego związku. Te osoby które osiagnęły zintegrowana torżsamośc ufaja innym maja poczucie niezależności sa skłonne do podejmowania incjatywy, sa świadome własnej wartości. Osoby które się wiizolowały nie ufaja innym obawiaja się podejmowania decyzji i nie sa skłonne do intymnych związków.
7stadium dorosłości produktywnośc stagnacja
Poczucie produktywnosci pociąga za soba poczucie odpowiedzialnosci wobec rodziców i innych ludzi z otoczenia za ulepszenie siebie, za rozwój siebie i swojego srodowiska. Jest to swiadomośc że wychowanie dzieci jest obowiazkiem spoczywajacym na dorosłych. Podejmowanie tych obowiązków jest przejawempoczucia produktywności i twórczości . Negatywizm to brak sensu lub celu życia
8stadium starzenia się
Jest to integralność ego lub rozpacz. Powodzeniem w rozwiązaniu tego stadium jest poczucie sensu i spełnienia w życiu. Dorośli ze zintegrowanym ego mogą spojrzeć w swoja przeszłośc i czuc się wartościowymi osobami ale mogą również mając swiadomośc niespełnienia przeżywać rozpacz i poczucie porażki
Postawy rodzicielskie
Nadmiernie korygujaca i wymagajaca – nie uznawanie praw dziecka Nadmiernie chroniaca kształtuje infantylizm i biernośc jej przeciwienstwem jest rozumna swoboda. Unikajaca która kształtuje niezależnośc do trwałych związków, nieufnośc i bojaźliwość przeciwieństwem jest współdziałanie. Postawa odtracająca która kształtuje agresywnośc a czasami postawy lekowe i bezradnośc w trudnych sytuacjach przeciwieństwem jest akceptacja
