Średniowiecze, a inaczej wieki średnie, rozpoczęło się w V w. n.e. a trwało do XV w. n.e. Jest to druga po starożytności najdłuższa epoka. Swoją nazwę zawdzięcza renesansowi, ponieważ w tych czasach uważano średniowiecze za mało warte i że stanowiło pomost między antykiem a odrodzeniem.
Wieki średnie to epoka kontrastów, ponieważ w tym okresie powstawały najróżniejsze utwory, min. napisana w stylu wysokim „Pieśń o Roladzie” oraz w stylu niskim najróżniejsze wierszydła uliczników. Różnice były również widoczne miedzy ludźmi, ponieważ tamtejsza ludność dzieliła się na bogatą, mieszkająca w zamkach i pałacach, oraz biedną, która ledwo wiązała koniec z końcem.
Istotną datą w średniowieczu jest rok 476 n.e. w którym przestało istnieć Cesarstwo Rzymskie- wtedy nastąpił początek nowej epoki).
Następną ważną datą jest 1450r., gdzie Jan Gutenberg wynalazł druk. Jego dokonaniem było również stworzenie w Europie pierwszego, prawdziwie dużego wydawnictwa książkowego. Do tamtej pory drukowano tylko pojedyncze karty zawierające skomplikowane zdobienia, przeznaczone do dalszego wypełnienia pismem ręcznym, oraz niewielkie akcydensy. Czcionka Gutenberga zrewolucjonizowała cały świat i znacznie przyczyniła się do rozkwitu epoki.
Trzecią istotną datą dla historii średniowiecza jest rok 1456, kiedy upadł Konstantynopol. Miasto posiadało doskonałe położenie na skrzyżowaniu dwóch wielkich starożytnych szlaków handlowych: morskiego, z Morza Śródziemnego na Morze Czarne, oraz lądowego, z Półwyspu Bałkańskiego do Azji Mniejszej. Dzięki swemu umiejscowieniu miasto szybko się rozrastało. Optymistyczne szacunki podają, iż w szczytowym okresie swojego rozwoju miasto mogło liczyć nawet milion mieszkańców. Ostrożniejsze szacunki podają liczbę od 250 do 500 tysięcy. W 1492 została odkryta Ameryka. Dokonał tego, urodzony w 1451r. europejski żeglarz i nawigator, Krzysztof Kolumb.
W Polsce średniowiecze rozpoczęło się poprzyjcie przez Mieszka I osobistego chrztu w 966r., co zapoczątkowało proces chrystianizacji państwa polskiego. Po tym wydarzeniu chrześcijaństwo zdominowało cały kraj, a Kościół stał się wielką metropolią. Zaczęło wtedy panować przysłowie: ?Cuius regio, euius religio?, czyli: ?Czyja władza, tego religia?. Próbowano połączyć sprawy ziemskie z duchowymi. W tych czasach swoją świetnością cieszyły się uliczne teatry. I właśnie wtedy wykreował się zwrot: ?Memento Mori?- ?Pamiętaj o śmierci?. Sacrum (świętość) i Profanum (wszystko co ludzkie i przyziemne) były wartościami, które w średniowieczu doskonale się przenikały i tworzyły spójną całość. Po przyjęciu chrztu bardzo modne stały się krucjaty do krajów pogańskich, ale wbrew przewidywaniom nie odniosły one żadnego większego sukcesu, ponieważ pielgrzymów rabowano i zabijano nie zwracając na nich specjalnej uwagi.
W kwestii wykształcenia było ono szeroko rozwinięte (ale tylko wśród ludzi bogatych, których było stać na nauczycieli), ponieważ edukacja dla ludzi średniowieczabyła bardzo ważna i rozwijała się z zadziwiająco szybkim tempie. Szkoły dzieliły się na podstawową, przygotowanie do studiów i na studia wyższe. Uniwersytety, aby mogły funkcjonować, musiały być zatwierdzone przez papieża. Sztuka średniowieczna była specyficzna w swoim rodzaju, ponieważ wszelkie dzieła były poświęcone Bogu, obrazy powstawały z inspiracji biblijnej. Literatura dzieliła się na świecka i religijną- utwory religijne chwaliły doskonałość Boga; większość to anonimy. Przykładem takiego utworu jest ?Bogurodzica?, która została stworzona przez niesamowicie utalentowanego autora.
Źródłem filozofii średniowiecza była Biblia i filozofia grecka (zwłaszcza poglądy Platona i Arystotelesa). Trzema znakomitymi i najbardziej znanymi filozofami tej epoki byli: św. Augustyn, św. Tomasz z Akwinu i św. Franciszek z Asyżu. Pierwszy z nich żył na przełomie IV i V wieku n.e., był wychowywany przez matkę i zainspirował się filozofią Platona. Był ortodoksyjnym chrześcijaninem, przyjął chrzest, a swoje poglądy nazwał augustializmem i głosił, że wiara prowadzi do oświecenia umysłu przez Boga. Natomiast św. Tomasz żył w XIII w. we Włoszech. Wbrew woli swoich rodziców wstąpił do zakonu, gdzie stał się twórcą ideałów przemawiających za tym, że Bóg jest doskonały, aniołowie to istoty, które posiadają czystą inteligencję, a rośliny, przedmioty, zwierzęta to organy nieorganiczne. Św. Franciszek uważał, że wszystko jest stworzone przez Boga i od niego pochodzi oraz, że wszystko ma boski pierwiastek. Był twórcą panteizmu.
Architektura wieków średnich dzieliła się na dwa style: romański i gotycki. Pierwszy charakteryzował się wielkimi, grubymi i masywnymi murami, małymi oknami, ogromnymi budowlami, które zawierały mało dekoracji i były stworzone z kamienia. Przykładem takiej budowli jest Opactwo w Orimont lub wieża w Pizie. Styl gotycki ukształtował się na przełomie XIV i XV wieku. Jego charakterystycznymi cechami był: strzelistość budowli, wysokie wierze i okna, witraże, lekkość i przestrzeń. W stylu gotyckim jest zbudowany Kościół Mariacki w Krakowie.
Malarstwo charakteryzowało się obrazem płaskim (płaskie malarstwo) i sceną symultaniczną, czyli na jednym obrazie było przedstawianych wiele scen. W średniowieczu skupiano się wyłącznie na Bogu (teorie teocentryczne), wierze i bezgranicznej miłości człowieka i Boga.
Kościół w tej epoce miał nieco inne przeznaczenie niż w obecnych, otóż zajmował się polityką i ekonomią państwa, posiadał wszelkie prawa i przewodniczył człowiekowi.
W dzisiejszych czasach również mamy odmienne wyobrażenie o Bogu, w średniowieczu Bóg był uważany za okrutnegoi bezwzględnego Władce świata, którego należy się bać. Śmierć była kojarzona ze szkaradną kobietą, kręgiem i sprawiedliwością dopiero z czasem ukształtowało się wyobrażenie kościotrupa z kosą, które jest bliższe naszym wyobrażeniom. Śmierć cały czas towarzyszyła człowiekowi i była dla niego niepojęta. Dlatego wykreowało się wyrażenie: ?Mement o Mori?- ?pamiętaj o śmierci?, które miało sprawić że każdy będzie czekał na nadejście śmierci i powoli będzie się z tą myślą oswajał.
W literaturze powstała również epika rycerska, czyli pieśń o czynie rycerskim (inaczej epos rycerski). Najstarszym tego przykładem jest „Pieśń o Rolandzie”, gdzie opisany jest wzorzec epoki średniowiecza- rycerz. Warunki jakie miał spełniać ideał to: odwaga, honor, bogobojność, lojalność wobec władzy i ojczyzny, oraz szacunek do kobiet. Jeszcze jednym utworem o rycerskości są ?Dzieje Tristana i Izoldy?.
