Renesans- uksztaltowal sie we Wloszech w XIV wieku. Do innych krajow Europy Zachodniej dotarl mniej wiecej wiek pozniej, kiedy we Wloszech byl juz w pelnym rozkwicie. Dlatego tez, gdy na poczatku XVI wieku w Europie na polnoc od Alp renesans siegal szczytu, we Wloszech powoli ustepowal miejsca nowym pradom. W Polsce zaczal sie pod koniec wieku XV i trwal do konca XVI.
W rozbitej politycznie Italii ozyly wspomnienia politycznej i kulturalnej potegi antycznego Rzymu. Wielcy tworcy tacy jak Petrarka i Boccaccio zaczeli wracac do klasycznej laciny antyku, ale pisali rowniez w jezyku wloskim, tworzac jego literacka tradycje. Przelom renesansowy przyniosl w wielu krajach Europy pierwsze wybitne dziela pisane w jezykach narodowych. Zaczeto rozwijac, ksztaltowac i udoskonalac takie gatunki literackie jak sonet, nowela, piesn, tren, hymn, epos, tragedia, komedia i powiesc. Znakomite dziedzictwo antyku odrodzilo sie (stad tez wziela sie nazwa epoki, z franc. renaissance- odrodzenie) w powszechnym wymiarze, glownie dzieki wynalezienu druku przez Gutenberga. W XV wieku szczyt potegi osiagnely wloskie miasta- panstwa. Rozkwitla gospodarka pieniezna. Wyksztalcenie pomagalo w interesach, oczytanie w tekstach antycznych, budzilo szacunek. Renesans ksztaltowal sie pod pojeciem humanizmu, bowiem „wielkim cudem jest czlowiek” dowodzili filozofowie, a potwierdzali artysci. Nie zapomniano jednak, ze ten „cudowny” czlowiek jest dzielem Boga.
Warunkiem szlachetnosci, checi slawy, czy wreszcie zadzy posiadania przez bogacace sie rody byl tworzacy sie mecenat. Dlatego tez, przed artystami epoki odrodzenia otworzyla sie droga do swobodnego tworzenia, rowniez na tematy pozareligijne.
Jako naczelna wartosc renesansu podaje sie niezaleznosc umyslu. Renesansowym idealem byl czlowiek, ktory opanowawszy wszystkie dziedziny sztuki i mysli, nie musi juz ksztaltowac wlasniej wiedzy, gustow i wierzen w zaleznosci od jakiegokolwiek zewnetrznego autorytetu. Jednym slowem, panowal tzw. „pelny czlowiek”.
Zrodzone we Wloszech nowe idee, tendencje i wzory przez dwa wieki ksztaltowaly Europe.
Sztuka:
– idealy sztuki renesansu- wspolnym i wielkim marzeniem ludzi epoki renesansu byla mozliwosc odniesienia wrazenia spokoju, rownowagi i harmonii czlowieka, natury i Boga,
– rzezba- rzezbiarze czerpali z tradycji artystycznej antyku. Jednak przejscie od gotyku do renesansu nie odbywalo sie tak dynamicznie, jak w wypadku architektury. Humanistyczne zainteresowanie czlowiekiem zaowocowalo w rzezbie postawa realistyczna, prowadzaca do dokladnego odtworzenia ciala czlowieka i ukazywania jego cech psychofizycznych. Rzezba nabrala wyraznie monumentalnego charakteru, uwalniajac sie od scislego podporzadkowania architekturze, powrzechnie obowiazujacego w okresie sredniowiecza,
– malarstwo- sensacja tej epoki byla perspektywa. Byl to sposob tworzenia realistycznego obrazu trojwymiarowego swiata na dwuwymiarowej plaszczyznie. Wprowadzenie perspektywy stawialo sobie za cel przedstawienie swiata takim, jakim go widzialo ludzkie oko. Dazeniem malarzy bylo stworzenie w obrazie iluzjimiejsca do dzialan bohatera.
