-REPUBLIKA RAD NA WĘGRZECH W 1919 ROKU
Republiką Rad na Węgrzech nazwano komunistyczne, istniejące 133 dni państwo węgierskie.
Sytuacja wewnetrzna Węgier po rozpadzie monarchii Habsburgów w październiku- listopadzie 1918 roku, była daleka od stabilizacji. Krajem wstrzasały –podsycane przez komunistów – protesty chłopów i robotników domagajacych się poprawy poziomu życia. Daleka od wyjasnienia była także sprawa granic państwa- lizne mniejszości narodowe, prześladowane w czasach Austro- Węgier polityką hungaryzacji –dążyły do oderwania siś od Budapesztu. Prezydent republiki Mihaly Karolyi oraz powstaly 18 stycznia 1919 rząd koalicyjny socjaldemokratow i nacjonalistów (Partia Niepodległosci ), na czele ktorego stanął Denes Berinkey, próbowali pozyskać zrewoltowane chłopstwo korzystną reformą rolną.Natomiast w celu pozyskania poparcia mniejszośći narodowych obiecano im bardziej liberalne traktowanie.
Z trudem panujacy nad sytuacją rząd Berinkeya został 19 marca 1919 zaskoczony ultimatum aliantów, w którym znalazło sią żądanie utworzenia na ziemiach rdzennie węgierskich ( na wschód od rzeki Cisy), strefy neutralnej odgraniczającej Węgry od Rumunii.
Nie mogac spełnić ultimatum rząd i prezydent podali się do dymisji . Powstałą sytuację postanowili wykorzystać komuniści, kierowani przez Belę Kuna, którzy wchodząc w sojusz z socjaldemokratami ( utworzono nawet wspólną partię) przejęli władzę. 21 marca 1919 proklamowano powstanie Węgierskiej Republiki Rad ( WRR ). Natychmiast przystapiono też do formowania Armi Czerwonej i Straży Czerwonej, która spełniać miała funkcję policji politycznej. Pod jej nadzorem znacjonalizowano wszystkie zakłady zatrudniające powyżej 20 pracowników oraz calą ziemię. Inaczej jednak niż to zrobili np: bolszewicy w Rosji. Ziemi nie przekazywano chłopom i bezrolnym , ale zmuszano ich do tworzenia spóldzielczych i państwowych gospodarstw, do których – zgodnie z zalożeniami doktrynalnymi- należeć mialy wszystkie grunty. Taka polityka zraziła natychmiast do komunistów wszystkich mieszkańców wsi. Ich izolację pogłebiły też prześladowania Kościoła ( planowano np: deportowanie wszystkich księży i zakonników) oraz osób podejżanych o działalność kontrrewolucyjną. Odrzucenie przez Rewolucyjną Radę Rządową nowego ultimatum alianckiego –dotyczącego strefy demarkacyjnej, doprowadziło 16 kwietnia do ataku arii rumuńskiej, w wyniku którego zajęła ona Debreczyn, Nagyvard i Szolnok.Wkrótce potem na pólnocy zaatakowali Czesi, zajmując Miszkolc. Kontrofensywa, podjęta przez oddziały Armi Czerwonej wpołowie maja, odepchnęła wojsk rumuńskie i czeskie, a nawet pozwoliła proklamować efemrydę w postaci Słowackiej Rapubliki Rad. Jednak- na dłuższą metę- władze komunistyczne, pozbawione poparcia społecznego i pomocy Rosji Radzieckiej – nie były w stanie stawić oporu przeważającym siłom państw ościennych. W razultacie podjętej w końcu lipca ofensywy wojsk rumuńskich i czeskich Węgierska Republika Rad ( WRR ) , przestała istnieć. 3 sierpnia oddzialy 170- tysięcznej armii rumuńskiej zajęły Budapeszt, z którego wcześniej uciekł Kun i inni przywódcy komunistyczni. Po krótkich sporach między ugrupowaniami antykomunistycznymi, władza naWęgrzech dostała się w ręce byłego admirała floty austro- węgierskiej M. Horthyego. Pamięć o czerwonym terrorze oraz masowe represje zastosowane wobec zwolenników WRR (rozstrzelano ok. 5 tys. ludzi) były głównymi przyczynami słabości węgierskiego ruchu komunistycznego w okresie międzywojennym. Utrudniło to bardzo komunistom przejecie władzy na Węgrzech po II Wojnie Światowej
